1ſus indignam. Qui Cælos materia fluida repletos eſſe volunt,
hanc vero non inertem eſſe ſtatuunt; Hi verbis tollunt Vacuum,
re ponunt. Nam cum hujuſmodi materia fluida ratione nulla
ſecerni poſſit ab inani Spatio; diſputatio tota fit de rerum no
minibus, non de naturis. Quod ſi aliqui ſint adeo uſQ.E.D.
diti Materiæ, ut Spatium a corporibus vacuum nullo pacto ad
mittendum credere velint; videamus quo tandem oporteat illos
pervenire.
hanc vero non inertem eſſe ſtatuunt; Hi verbis tollunt Vacuum,
re ponunt. Nam cum hujuſmodi materia fluida ratione nulla
ſecerni poſſit ab inani Spatio; diſputatio tota fit de rerum no
minibus, non de naturis. Quod ſi aliqui ſint adeo uſQ.E.D.
diti Materiæ, ut Spatium a corporibus vacuum nullo pacto ad
mittendum credere velint; videamus quo tandem oporteat illos
pervenire.
Vel enim dicent hanc, quam confingunt, Mundi per omnia
pleni conſtitutionem ex voluntate Dei profectam eſſe, propter
eum finem, ut operationibus Naturæ ſubſidium præſens haberi
poſſet ab Æthere ſubtiliſſimo cuncta permeante & implente;
quod tamen dici non poteſt, ſiquidem jam oſtenſum eſt ex Co
metarum phænomenis, nullam eſſe hujus Ætheris efficaciam: vel
dicent ex voluntate Dei profectam eſſe, propter finem aliquem
ignotum; quod neQ.E.D.ci debet, ſiquidem diverſa Mundi con
ſtitutio eodem argumento pariter ſtabiliri poſſet: vel denique
non dicent ex voluntate Dei profectam eſſe, ſed ex neceſſitate
quadam Naturæ. Tandem igitur delabi oportet in fæces ſordi
das Gregis impuriſſimi. Hi ſunt qui ſomniant Fato univerſa
regi, non Providentia; Materiam ex neceſſitate ſua ſemper & ubi
que extitiſſe, infinitam eſſe & æternam. Quibus poſitis, erit
etiam undiquaque uniformis: nam varietas formarum cum neceſ
ſitate omnino pugnat. Erit etiam immota: nam ſi neceſſario
moveatur in plagam aliquam determinatam, cum determinata ali
qua velocitate; pari neceſſitate movebitur in plagam diverſam
cum diverſa velocitate; in plagas autem diverſas, cum diverſis
velocitatibus, moveri non poteſt; oportet igitur immotam eſſe.
Neutiquam profecto potuit oriri Mundus, pulcherrima forma
rum & motuum varietate diſtinctus, niſi ex liberrima voluntate
cuncta providentis & gubernantis Dei.
pleni conſtitutionem ex voluntate Dei profectam eſſe, propter
eum finem, ut operationibus Naturæ ſubſidium præſens haberi
poſſet ab Æthere ſubtiliſſimo cuncta permeante & implente;
quod tamen dici non poteſt, ſiquidem jam oſtenſum eſt ex Co
metarum phænomenis, nullam eſſe hujus Ætheris efficaciam: vel
dicent ex voluntate Dei profectam eſſe, propter finem aliquem
ignotum; quod neQ.E.D.ci debet, ſiquidem diverſa Mundi con
ſtitutio eodem argumento pariter ſtabiliri poſſet: vel denique
non dicent ex voluntate Dei profectam eſſe, ſed ex neceſſitate
quadam Naturæ. Tandem igitur delabi oportet in fæces ſordi
das Gregis impuriſſimi. Hi ſunt qui ſomniant Fato univerſa
regi, non Providentia; Materiam ex neceſſitate ſua ſemper & ubi
que extitiſſe, infinitam eſſe & æternam. Quibus poſitis, erit
etiam undiquaque uniformis: nam varietas formarum cum neceſ
ſitate omnino pugnat. Erit etiam immota: nam ſi neceſſario
moveatur in plagam aliquam determinatam, cum determinata ali
qua velocitate; pari neceſſitate movebitur in plagam diverſam
cum diverſa velocitate; in plagas autem diverſas, cum diverſis
velocitatibus, moveri non poteſt; oportet igitur immotam eſſe.
Neutiquam profecto potuit oriri Mundus, pulcherrima forma
rum & motuum varietate diſtinctus, niſi ex liberrima voluntate
cuncta providentis & gubernantis Dei.
Ex hoc igitur fonte promanarunt illæ omnes quæ dicuntur
Naturæ leges: in quibus multa ſane ſapientiſſimi conſilii, nulla
neceſſitatis apparent veſtigia. Has proinde non ab incertis con
jecturis petere, ſed Obſervando atque Experiendo addiſcere de
bemus. Qui veræ Phyſicæ principia Legeſque rerum, ſola men
tis vi & interno rationis lumine fretum, invenire ſe poſſe confi
dit; hunc oportet vel ſtatuere Mundum ex neceſſitate fuiſle, Le
geſque propoſitas ex eadem neceſſitate ſequi; vel ſi per volun
tatem Dei conſtitutus ſit ordo Naturæ, ſe tamen, homuncionem
Naturæ leges: in quibus multa ſane ſapientiſſimi conſilii, nulla
neceſſitatis apparent veſtigia. Has proinde non ab incertis con
jecturis petere, ſed Obſervando atque Experiendo addiſcere de
bemus. Qui veræ Phyſicæ principia Legeſque rerum, ſola men
tis vi & interno rationis lumine fretum, invenire ſe poſſe confi
dit; hunc oportet vel ſtatuere Mundum ex neceſſitate fuiſle, Le
geſque propoſitas ex eadem neceſſitate ſequi; vel ſi per volun
tatem Dei conſtitutus ſit ordo Naturæ, ſe tamen, homuncionem