1
Sed, iudicio meo, quantum hoc in deſignando loco cæli facere neceſſe eſt. tantum à terræ partibus
abhorret: ſunt enim partes eius continuæ & in toto; ideoque in loco in potentia, niſi fortè refera
tur id ad partes illas quæ mouentur adhuc, vt mediam abſolutè conſequantur: facilè autem ſic ta
lis deſcriptio defendi poterit. Quocirca dicemus, loci definitionem quæ tradita eſt 4. Phyſ. eius
eſſe, qui eſt ſecundùm famam, ſicut aliquandò monebat Auerroës; ad hunc verò noſtrum qui
naturalis eſt; analogicè accommodari. Quod autem dicitur, loci proprietates eſſe continere, &
æqualem eſſe locato. Vt contineat etiam locus hic audiuimus nuper: eſſe verò æqualem, aut dice
mus illius loci proprium eſſe, qui vulgò accipitur: aut æqualitatem eſſe primorum terminorum
coniunctim acceptorum; aut etiam eo, quo dictum eſt modo: ductis lineis à centro; quæ partem,
quæ mouetur, cum eius ſuperficie claudant. Quid ſi etiam dicamus eam conditionem non eſſe
in loco naturali neceſſariam, ſolumque. ſufficere, ſi æqualitas priuatiuè ſumatur, ideſt, quia locus &
id quod eſt in loco, non ſint inæqualia: quoniam ſicut alia corpora quæ ſunt in eo loco, quem fa
ma fert, per ſuperficiem. ita, vt ea quæ eſt locati, ſit æqualis ſuperficiei continentis: ſic grauia ſint in
loco ſecundùm terminum qui quidem medio ipſi non ſit inæqualis? Nolim verò te hànc diſtin
ctionem habere ſuſpectam, cùm ſit Ariſtotelica, cum primò tributa ſit æqualitas infinitis duobus
a quorum quia terminus eſt nullus, iure æqua dici non poſſunt, ſed quoad vnum altero maius mi
nuſúe non eſt, poſteà duabus vnitatibus. b Quod item opponitur: locum naturalem ſenſilibus qua
litatibus in ſignitum eſſe, nullam autem huiuſmodi poſſe tribui centro: reſpondemus, eas aut in
loco contineri, vt aiunt, formaliter & actu, aut virtute: tale verò centrum eſſe defendimus ex iis quæ
de ſpatio corporum caducorum vniuersè pro D. Thoma ſuprà diſſeruimus. Atque hæc de terræ gra
uiumque. omnium loco decernantur.
Sed, iudicio meo, quantum hoc in deſignando loco cæli facere neceſſe eſt. tantum à terræ partibus
abhorret: ſunt enim partes eius continuæ & in toto; ideoque in loco in potentia, niſi fortè refera
tur id ad partes illas quæ mouentur adhuc, vt mediam abſolutè conſequantur: facilè autem ſic ta
lis deſcriptio defendi poterit. Quocirca dicemus, loci definitionem quæ tradita eſt 4. Phyſ. eius
eſſe, qui eſt ſecundùm famam, ſicut aliquandò monebat Auerroës; ad hunc verò noſtrum qui
naturalis eſt; analogicè accommodari. Quod autem dicitur, loci proprietates eſſe continere, &
æqualem eſſe locato. Vt contineat etiam locus hic audiuimus nuper: eſſe verò æqualem, aut dice
mus illius loci proprium eſſe, qui vulgò accipitur: aut æqualitatem eſſe primorum terminorum
coniunctim acceptorum; aut etiam eo, quo dictum eſt modo: ductis lineis à centro; quæ partem,
quæ mouetur, cum eius ſuperficie claudant. Quid ſi etiam dicamus eam conditionem non eſſe
in loco naturali neceſſariam, ſolumque. ſufficere, ſi æqualitas priuatiuè ſumatur, ideſt, quia locus &
id quod eſt in loco, non ſint inæqualia: quoniam ſicut alia corpora quæ ſunt in eo loco, quem fa
ma fert, per ſuperficiem. ita, vt ea quæ eſt locati, ſit æqualis ſuperficiei continentis: ſic grauia ſint in
loco ſecundùm terminum qui quidem medio ipſi non ſit inæqualis? Nolim verò te hànc diſtin
ctionem habere ſuſpectam, cùm ſit Ariſtotelica, cum primò tributa ſit æqualitas infinitis duobus
a quorum quia terminus eſt nullus, iure æqua dici non poſſunt, ſed quoad vnum altero maius mi
nuſúe non eſt, poſteà duabus vnitatibus. b Quod item opponitur: locum naturalem ſenſilibus qua
litatibus in ſignitum eſſe, nullam autem huiuſmodi poſſe tribui centro: reſpondemus, eas aut in
loco contineri, vt aiunt, formaliter & actu, aut virtute: tale verò centrum eſſe defendimus ex iis quæ
de ſpatio corporum caducorum vniuersè pro D. Thoma ſuprà diſſeruimus. Atque hæc de terræ gra
uiumque. omnium loco decernantur.
a Zimara
Theor. 28.
Theor. 28.
b Prop. 1.
a 1. Phyſ.
HINC optimè intelligetur, quid graue ſit, quid etiam leue: nanque graue id eſt quod fertur ad
medium mundi per ſe, accidit aut illi, vt feratur ad medium terræ: hoc enim eſt infrà, quo grauia
ſecundùm naturam aguntur, & vbi ſuapte natura quieſcunt: leue contra, quod à medio mouetur
& ad alterum extremum, quod eſt cęlum, ſiue eius concaua ſuperficies, & dicitur ſuprà. atque id ſuo
pte nixu, ibidemque. manet ex ſuaipſius natura, atque adeò, vt hæc vnum idemque. ſint, deorſum moueri ſe
cundùm naturam, moueri ad medium & eſſe graue: ex altera parte ſurſum euehi ſecundùm naturam,
à medio, & eſſe leue. Quanuis aut motus determinetur potiſsimè termino ad quem; cenſendum tantum
eſt, hunc terminum, quae nobis vicinior eſſet, quae alter extremus, ab Ariſt. fuiſſe vſurpatum. Tametſi
verò & grauia ad medium & leuia à medio, hoc eſt, ad vltimum ſuapte natura feruntur; nón omnia
tamen grauia medium, neque omnia leuia id quod vltimum eſt, aſſequuntur. terra ſanè adepta eſt medium;
vt etiam ſi cum aliis corporibus conferatur, in illum magis inhiet & cętera ſemper de loco deturbet:
in partibus appetitus & facultas æqualis, ſed ex euento inæqualis eius occupatio: veruntamen quæ
que pars, ſi ſubtraheretur inferior, renderet ad centrum, neque ab altera, aut velocitate aut per pen
diculosè vinci pateretur, & quanuis partibus terræ ſublatis; aër etiam & aqua fluerent ad me
dium; at quælibet pars terræ cęteris paribus in aqua deſcenderet. Ita de igni partibuſque. ipſius, quan
tum eſt de aſcenſu, dicere oportet. Ideò duplex inde grauium leuiumque. genus exortum eſt, eorum
quæ ſimpliciter & illorum quæ comparatè talia ſunt: ac, ſi cum grauibus conferantur, habentur pro
leuibus, ſi verò cum leuibus grauia reputantur: quanuis aqua aërem ſuperet grauitate. Verùm quae
grauia & leuia nomine quidem eodem, ſed diſpari ſignificato nuncupantur; ad faciliorem intelli
gentiam ſic dicamus. Id quod eſt tale ſimpliciter, nomine proprio notari quod ſignificet exuperan
tiam, & grauiſsimum, aut leuiſsimum dici. cętera quæ media ſunt, exprimi voce quæ minuat vim
ſignificati, cùm vocentur talia quodammodo, & cùm communi definitione potiantur, quòd ad me
dium, vel à medio mouentur: ad conſtituendam inter illa differentiam, ſigillatim quoque propria
definitione declarantur: grauiſsimum quidem, quod aptum eſt natura ſubſidere, ὑφιζάνειν Græci
dicunt, omnibus iis quæ deorſum feruntur: contrà leuiſsimum, quod euolat ſuprà omnia quæ
ſurſum moueri ſunt idonea. Græci vocant ἠπ́ιπ̓ολάζειν: in qua definitione ſolùm comprehendi
tur habilitas: nam ſiue moueantur, ſiue maneant extra propria loca, ſic mouentur, quia moueri
poſſunt, & manent opera impedientis; atque id ſi auferretur à medio, ſic quoque mouerentur: quare
optimè ab Ariſt. pronunciatum eſt, graue & leue ſignificare facultates: quæ ſanè reapſe diſtinguan
tur, vnde occaſionem ſumpſerit Ariſt. decernendi de numero corporum ſimplicium, quæ tamen in
vno quodam conueniant quod ſit ad vnum: neque enim ratio par̀ velocitatis motus, & loci repe
titur in iis quæ ſimpliciter talia ſunt, & in his quæ quodammodo. quòd ſi de duobus meminit non
infrequenter Ariſtoteles; hoc ideò factum eſt, quòd deductio in ſingula membra, tum nullius mo
menti fuerit habita. Quanquam verò quiſpiam oppoſitum approbare conabitur. Et quòd idem
iudicium faciendum ſit de repugnantia & ratione corporum & derepugnantia & ratione loco
rum; aquam verò ſimpliciter igni eſſe contrariam, terræ aërem: ergo & aquæ locum ſimplici
ter opponi loco ignis, & locum aëris loco terræ. quare nec medius locus erit extremo contrarius.
medium mundi per ſe, accidit aut illi, vt feratur ad medium terræ: hoc enim eſt infrà, quo grauia
ſecundùm naturam aguntur, & vbi ſuapte natura quieſcunt: leue contra, quod à medio mouetur
& ad alterum extremum, quod eſt cęlum, ſiue eius concaua ſuperficies, & dicitur ſuprà. atque id ſuo
pte nixu, ibidemque. manet ex ſuaipſius natura, atque adeò, vt hæc vnum idemque. ſint, deorſum moueri ſe
cundùm naturam, moueri ad medium & eſſe graue: ex altera parte ſurſum euehi ſecundùm naturam,
à medio, & eſſe leue. Quanuis aut motus determinetur potiſsimè termino ad quem; cenſendum tantum
eſt, hunc terminum, quae nobis vicinior eſſet, quae alter extremus, ab Ariſt. fuiſſe vſurpatum. Tametſi
verò & grauia ad medium & leuia à medio, hoc eſt, ad vltimum ſuapte natura feruntur; nón omnia
tamen grauia medium, neque omnia leuia id quod vltimum eſt, aſſequuntur. terra ſanè adepta eſt medium;
vt etiam ſi cum aliis corporibus conferatur, in illum magis inhiet & cętera ſemper de loco deturbet:
in partibus appetitus & facultas æqualis, ſed ex euento inæqualis eius occupatio: veruntamen quæ
que pars, ſi ſubtraheretur inferior, renderet ad centrum, neque ab altera, aut velocitate aut per pen
diculosè vinci pateretur, & quanuis partibus terræ ſublatis; aër etiam & aqua fluerent ad me
dium; at quælibet pars terræ cęteris paribus in aqua deſcenderet. Ita de igni partibuſque. ipſius, quan
tum eſt de aſcenſu, dicere oportet. Ideò duplex inde grauium leuiumque. genus exortum eſt, eorum
quæ ſimpliciter & illorum quæ comparatè talia ſunt: ac, ſi cum grauibus conferantur, habentur pro
leuibus, ſi verò cum leuibus grauia reputantur: quanuis aqua aërem ſuperet grauitate. Verùm quae
grauia & leuia nomine quidem eodem, ſed diſpari ſignificato nuncupantur; ad faciliorem intelli
gentiam ſic dicamus. Id quod eſt tale ſimpliciter, nomine proprio notari quod ſignificet exuperan
tiam, & grauiſsimum, aut leuiſsimum dici. cętera quæ media ſunt, exprimi voce quæ minuat vim
ſignificati, cùm vocentur talia quodammodo, & cùm communi definitione potiantur, quòd ad me
dium, vel à medio mouentur: ad conſtituendam inter illa differentiam, ſigillatim quoque propria
definitione declarantur: grauiſsimum quidem, quod aptum eſt natura ſubſidere, ὑφιζάνειν Græci
dicunt, omnibus iis quæ deorſum feruntur: contrà leuiſsimum, quod euolat ſuprà omnia quæ
ſurſum moueri ſunt idonea. Græci vocant ἠπ́ιπ̓ολάζειν: in qua definitione ſolùm comprehendi
tur habilitas: nam ſiue moueantur, ſiue maneant extra propria loca, ſic mouentur, quia moueri
poſſunt, & manent opera impedientis; atque id ſi auferretur à medio, ſic quoque mouerentur: quare
optimè ab Ariſt. pronunciatum eſt, graue & leue ſignificare facultates: quæ ſanè reapſe diſtinguan
tur, vnde occaſionem ſumpſerit Ariſt. decernendi de numero corporum ſimplicium, quæ tamen in
vno quodam conueniant quod ſit ad vnum: neque enim ratio par̀ velocitatis motus, & loci repe
titur in iis quæ ſimpliciter talia ſunt, & in his quæ quodammodo. quòd ſi de duobus meminit non
infrequenter Ariſtoteles; hoc ideò factum eſt, quòd deductio in ſingula membra, tum nullius mo
menti fuerit habita. Quanquam verò quiſpiam oppoſitum approbare conabitur. Et quòd idem
iudicium faciendum ſit de repugnantia & ratione corporum & derepugnantia & ratione loco
rum; aquam verò ſimpliciter igni eſſe contrariam, terræ aërem: ergo & aquæ locum ſimplici
ter opponi loco ignis, & locum aëris loco terræ. quare nec medius locus erit extremo contrarius.