1pora ab alio continentur.
Sed locus eſſe non
poteſt eadem ratione ſine corpore, ſi omnis
locus eſt vltima ſuperficies continens cor
pus. Eſt etiam locus ipſe æternus, quia or
bis cœleſtis ſuperficies extrema immota eſt,
vt corpus ipſum continet atque vniuerſum.
Locus igitur vt in vniuerſo, æternus eſt &
immobilis, ac immutabilis: vt autem cor
poris certi ſuperficies, mutatur corporum
mutatione, nec manet. Locus igitur vbi
Alexander ſedit in Babylonica, vel Suſis,
adhuc manet, ſed nunc in aëre erat in ciui
tate atque domo, nunc autem forſan in
agro, atque etiam ſub terra. Eſt vbi in
Roſtris facundiſſimus Cicero perorauit,
locus manet, at tunc propter terram in
aëre fuit, nunc autem creſcente forſitan
terra, ſub ipſa terra. Et in quolibet loco
nunc viciſſitudinibus temporum id agenti
bus infiniti erunt homines, aliáſque fuêre,
ſi vera eſt opinio Ariſtotelis de mundi æter
nitate. Tria igitur ſunt ſemper nobiſcum
æterna, mens, hyle, & locus. Sed men
tem mutare, aut materiam non licet, locum
mutare licet, & alium adipiſci. Quocun
que igitur perrexerimus, ad rem æternam
imus. Et nunc locus in quo ſcribo æternus
eſt, atque in eo complures forſan fuêre re
ges, aut ſapientes. Cùm enim principia
rerum naturalium ſint quinque, materia
ſeu hyle, forma, anima, locus, motus:
tempus autem non eſt principium, ſed mo
tum ſequitur: proximum autem videtur eſſe
principio, quia nihil ſine ipſo fit: de hoc au
tem poſteriùs dicemus. Quies quoquè non
eſt principium, ſed principij priuatio, vt
mors, frigus, ſiccitas. Repugnantia item
corporum atque inane ſeu vacuum, non ſunt
principia, à forma enim pendêre hæc, de
monſtrauimus, & aliàs etiam demonſtrabi
mus. Horum igitur principiorum nul
lum non eſt ſecundùm genus æternum
& primum, aliter non poſſent eſſe princi
pia. Sed per ſe æterna ſunt mens, hyle &
locus. Forma & motus parte æterna in cœ
leſtibus, parte mortalia in his, quæ ſub lunæ
cælo ſunt conſtituta. Anima verò parte qua
dam, qua intelligit, æterna, reliqua mor
talis eſt. Expers corporis eſt mens, locus &
motus. Sed mens abſoluitur omninò à cor
pore, motus ſine corpore non eſt. Anima
autem, hyle & forma, cum corpore neceſſa
riò ſunt. Anima tamen non videtur pars il
lius. Quòd verò plura eſſe non poſſint princi
pia, ex hoc demonſtratur. Nam quæ ſunt,
quædam viuunt, quædam non. Reguntur
autem omnia atque fiunt, tum manet. Cor
pus igitur in loco manet. Fiunt autem ex
materia atque forma. Reguntur autem ab
anima, quæ in nobilioribus mens eſt, & à
corpore ſeparata: in corporibus autem, vitæ
principium. Sed cauſa qua manent eſt motus,
item generationis, & reliquorum. Omnia
hæc cùm ſint quidam motus, & vt fiunt, & vt
manent, igitur motus principium eſt. De
principiis ſecundùm ſenſum, & vt ad hanc
pertinebat tractationem, hæc docuiſſe hacte
nus ſufficiat: non enim hoc modo priuatio
principium eſt. Supereſt nunc, vt declaremus,
vacuum non dari, præter rationes tres ſenſi
biles ſuperiùs adductas, hoc diligentiùs nunc
demonſtrantes. Oſtenſum erit & pari ratio
ne de corporum repugnantia, quicquid ſupe
riùs ſuppoſuimus: nam neque in eodem loco
duo corpora, nec corpus vnum in duobus
locis, nec corpore locum eſſe poſſe diximus.
Nunc igitur hoc vltimo denuò demonſtrua
to, reliqua etiam erunt manifeſta: neque
enim in hoc libro ſingula demonſtrare, ſed
res per capita tractare propoſitum eſt. Pri
múm igitur vacuum non eſt: quomodo igi
tur quod non eſt, efficere quicquam po
terit? Deinde ſi eſſe ponatur, ſubſtantia
non eſt vacuum, neque à ſubſtantia profi
ciſcitur, & vt vno verbo abſoluam, nihil
eſt, atque ideo nullam poterit habere ope
rationem.
poteſt eadem ratione ſine corpore, ſi omnis
locus eſt vltima ſuperficies continens cor
pus. Eſt etiam locus ipſe æternus, quia or
bis cœleſtis ſuperficies extrema immota eſt,
vt corpus ipſum continet atque vniuerſum.
Locus igitur vt in vniuerſo, æternus eſt &
immobilis, ac immutabilis: vt autem cor
poris certi ſuperficies, mutatur corporum
mutatione, nec manet. Locus igitur vbi
Alexander ſedit in Babylonica, vel Suſis,
adhuc manet, ſed nunc in aëre erat in ciui
tate atque domo, nunc autem forſan in
agro, atque etiam ſub terra. Eſt vbi in
Roſtris facundiſſimus Cicero perorauit,
locus manet, at tunc propter terram in
aëre fuit, nunc autem creſcente forſitan
terra, ſub ipſa terra. Et in quolibet loco
nunc viciſſitudinibus temporum id agenti
bus infiniti erunt homines, aliáſque fuêre,
ſi vera eſt opinio Ariſtotelis de mundi æter
nitate. Tria igitur ſunt ſemper nobiſcum
æterna, mens, hyle, & locus. Sed men
tem mutare, aut materiam non licet, locum
mutare licet, & alium adipiſci. Quocun
que igitur perrexerimus, ad rem æternam
imus. Et nunc locus in quo ſcribo æternus
eſt, atque in eo complures forſan fuêre re
ges, aut ſapientes. Cùm enim principia
rerum naturalium ſint quinque, materia
ſeu hyle, forma, anima, locus, motus:
tempus autem non eſt principium, ſed mo
tum ſequitur: proximum autem videtur eſſe
principio, quia nihil ſine ipſo fit: de hoc au
tem poſteriùs dicemus. Quies quoquè non
eſt principium, ſed principij priuatio, vt
mors, frigus, ſiccitas. Repugnantia item
corporum atque inane ſeu vacuum, non ſunt
principia, à forma enim pendêre hæc, de
monſtrauimus, & aliàs etiam demonſtrabi
mus. Horum igitur principiorum nul
lum non eſt ſecundùm genus æternum
& primum, aliter non poſſent eſſe princi
pia. Sed per ſe æterna ſunt mens, hyle &
locus. Forma & motus parte æterna in cœ
leſtibus, parte mortalia in his, quæ ſub lunæ
cælo ſunt conſtituta. Anima verò parte qua
dam, qua intelligit, æterna, reliqua mor
talis eſt. Expers corporis eſt mens, locus &
motus. Sed mens abſoluitur omninò à cor
pore, motus ſine corpore non eſt. Anima
autem, hyle & forma, cum corpore neceſſa
riò ſunt. Anima tamen non videtur pars il
lius. Quòd verò plura eſſe non poſſint princi
pia, ex hoc demonſtratur. Nam quæ ſunt,
quædam viuunt, quædam non. Reguntur
autem omnia atque fiunt, tum manet. Cor
pus igitur in loco manet. Fiunt autem ex
materia atque forma. Reguntur autem ab
anima, quæ in nobilioribus mens eſt, & à
corpore ſeparata: in corporibus autem, vitæ
principium. Sed cauſa qua manent eſt motus,
item generationis, & reliquorum. Omnia
hæc cùm ſint quidam motus, & vt fiunt, & vt
manent, igitur motus principium eſt. De
principiis ſecundùm ſenſum, & vt ad hanc
pertinebat tractationem, hæc docuiſſe hacte
nus ſufficiat: non enim hoc modo priuatio
principium eſt. Supereſt nunc, vt declaremus,
vacuum non dari, præter rationes tres ſenſi
biles ſuperiùs adductas, hoc diligentiùs nunc
demonſtrantes. Oſtenſum erit & pari ratio
ne de corporum repugnantia, quicquid ſupe
riùs ſuppoſuimus: nam neque in eodem loco
duo corpora, nec corpus vnum in duobus
locis, nec corpore locum eſſe poſſe diximus.
Nunc igitur hoc vltimo denuò demonſtrua
to, reliqua etiam erunt manifeſta: neque
enim in hoc libro ſingula demonſtrare, ſed
res per capita tractare propoſitum eſt. Pri
múm igitur vacuum non eſt: quomodo igi
tur quod non eſt, efficere quicquam po
terit? Deinde ſi eſſe ponatur, ſubſtantia
non eſt vacuum, neque à ſubſtantia profi
ciſcitur, & vt vno verbo abſoluam, nihil
eſt, atque ideo nullam poterit habere ope
rationem.
Forſan dicet quiſpiam, naturam metu
vacui, ſeu vt illud euitet, motum ciere. Sed
neque iſtud: nam quum aër rarior aqua ſit,
oportuit primò antequàm fiat attractio va
cui ratione, quum aqua aſcendit aquæ con
ſecutione, priorem aquam in aërem verti,
húncque rurſus in ignem, qui aëre rarior eſt:
deinde ipſum ignem attenuari, demum fieri
hanc attractionem. Sed nos videmus, aquam
non verti in aërem, ſed trahere: ſimiliter
aërem, antequam in ignem tranſeat: non igi
tur metu vacui, quum adhuc ſuperſint tot
intermedia, ſed metu raritatis natura moli
tur eam attractionem, quam à vacuo appel
lant. Nec eſt vt eam cum Auerroë, violen
tam dicam: nam ipſa prorſus eſt naturalis,
ſicut & motus aquæ, quum in aëre fuerit &
deſcendit: violenter enim quieſcit, & ideo
naturaliter mouetur. Sic elementum, quod
raritatis cauſa trahit, violentiam patitur, à
qua motu illo ſe liberat. Quòd verò eo motu
graue ſurſum trahatur, contingit caſu, eſt que
ei quod trahitur, quandoque violentum, &
quandoque non, velut ſi leue ſurſum traha
tur. Satis eſt motum ex principio ipſo eſſe
naturalem.
vacui, ſeu vt illud euitet, motum ciere. Sed
neque iſtud: nam quum aër rarior aqua ſit,
oportuit primò antequàm fiat attractio va
cui ratione, quum aqua aſcendit aquæ con
ſecutione, priorem aquam in aërem verti,
húncque rurſus in ignem, qui aëre rarior eſt:
deinde ipſum ignem attenuari, demum fieri
hanc attractionem. Sed nos videmus, aquam
non verti in aërem, ſed trahere: ſimiliter
aërem, antequam in ignem tranſeat: non igi
tur metu vacui, quum adhuc ſuperſint tot
intermedia, ſed metu raritatis natura moli
tur eam attractionem, quam à vacuo appel
lant. Nec eſt vt eam cum Auerroë, violen
tam dicam: nam ipſa prorſus eſt naturalis,
ſicut & motus aquæ, quum in aëre fuerit &
deſcendit: violenter enim quieſcit, & ideo
naturaliter mouetur. Sic elementum, quod
raritatis cauſa trahit, violentiam patitur, à
qua motu illo ſe liberat. Quòd verò eo motu
graue ſurſum trahatur, contingit caſu, eſt que
ei quod trahitur, quandoque violentum, &
quandoque non, velut ſi leue ſurſum traha
tur. Satis eſt motum ex principio ipſo eſſe
naturalem.
Vt inuito, vel ſaltem non iuuante paſſo
fit? Imò quod mouetur ad locum, ſpontè
mouetur, vt elementum aut mixtum, non vt
graue, aut leue. Obliuiſcitur enim propriæ
naturæ, quòd ſic mouetur conſenſu alterius.
Velut qui filium hortatur ad vitæ pericu
lum, dum muri vrbis ab hoſte oppugnan
tur, pietatem exercet: vbi communis cau
ſa non impelleret, id agens crudelis habe
retur.
fit? Imò quod mouetur ad locum, ſpontè
mouetur, vt elementum aut mixtum, non vt
graue, aut leue. Obliuiſcitur enim propriæ
naturæ, quòd ſic mouetur conſenſu alterius.
Velut qui filium hortatur ad vitæ pericu
lum, dum muri vrbis ab hoſte oppugnan
tur, pietatem exercet: vbi communis cau
ſa non impelleret, id agens crudelis habe
retur.
Sed iam ad motus grauium veniamus.
Hic
autem liber eſt, aut fit pondere alligato, vt in
libra & ſtatera. Quæri ſolet, cur pondera
ponderibus magis agitantur? nam manu
brio A, agitetur ſuper furculam C, pondus
B. Conſtat quòd ſi addatur pondus ipſi ma
nubrio, vtpote plumbum vſque ad certam
metam, faciliùs deſcendere à lateribus ad
medium adiuuante pondere: at contrà diffi
cilius moueri à medio ad latera. Ob id, pon
deris meta quædam habenda eſt, vſque ad
quam motus facilitas augetur. Hanc tamen
ſi tranſcendas, motus redditur difficilior.
Hac ratione capulos enſibus grauiores ad
dunt, vt enſes videantur leuiores, faciliúſ
que tractentur. Sed & hîc modus ſeruan
dus eſt.
autem liber eſt, aut fit pondere alligato, vt in
libra & ſtatera. Quæri ſolet, cur pondera
ponderibus magis agitantur? nam manu
brio A, agitetur ſuper furculam C, pondus
B. Conſtat quòd ſi addatur pondus ipſi ma
nubrio, vtpote plumbum vſque ad certam
metam, faciliùs deſcendere à lateribus ad
medium adiuuante pondere: at contrà diffi
cilius moueri à medio ad latera. Ob id, pon
deris meta quædam habenda eſt, vſque ad
quam motus facilitas augetur. Hanc tamen
ſi tranſcendas, motus redditur difficilior.
Hac ratione capulos enſibus grauiores ad
dunt, vt enſes videantur leuiores, faciliúſ
que tractentur. Sed & hîc modus ſeruan
dus eſt.