Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="357" xlink:href="016/01/006.jpg"/>
            <figure id="id.016.01.006.1.jpg" xlink:href="016/01/006/1.jpg" number="1"/>
            <p type="main">
              <s id="s.000002">
                <emph type="center"/>
              DE SVBTILITATE.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000003">
                <emph type="center"/>
              LIBER PRIMVS.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000004">
                <emph type="center"/>
              DE PRINCIPIIS, MATERIA, FORMA, VACVO,
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000005">
                <emph type="center"/>
              corporum repugnantia, motu Naturali, & Loco.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000006">PROPOSITVM noſtri ne­
                <arrow.to.target n="marg1"/>
                <lb/>
              gotij in hoc Opere eſt, de
                <lb/>
              Subtilitate tractare. </s>
              <s id="s.000007">Eſt au­
                <lb/>
              tem ſubtilitas ratio quædam,
                <lb/>
              qua ſenſibilia à ſenſibus, in­
                <lb/>
              telligibilia ab intellectu, dif­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2"/>
                <lb/>
              ficilè compræhenduntur. </s>
              <s id="s.000008">Ergo ſi ſingula, quę
                <lb/>
              ſubtilitate conſtant, magnum etiam per ſe
                <lb/>
              exhibent negotium, ſuntque difficillima,
                <lb/>
              quid rogo de ea tractatione dicendum erit,
                <lb/>
              in qua omnis ſubtilitatis ratio explicanda
                <lb/>
              eſt? </s>
              <s id="s.000009">Idque ſolùm apertum & facilè videri
                <lb/>
              poteſt, quod in vnaquaque diſciplina eſt
                <lb/>
              obſcuriſſimum. </s>
              <s id="s.000010">Maiuſque nobis negotium
                <lb/>
              ſupereſt in ipſius rei tractatione, quàm in
                <lb/>
              ipſa re. </s>
              <s id="s.000011">Cum enim ſcribentes in quatuor
                <lb/>
              laborent generibus, rerum obſcuritate, in­
                <lb/>
              certorum dubitatione, cauſarum inuentio­
                <lb/>
              ne, rectaque earum explicatione, omnia
                <lb/>
              hæc hoc in libro cumulatiùs habentur. </s>
              <s id="s.000012">Si
                <lb/>
              obſcuritas difficultatem parit, hic liber ſo­
                <lb/>
              lùm obſcuriſſima ſeligit. </s>
              <s id="s.000013">Si certò ſcire ſem­
                <lb/>
              per laborioſum fuit: quid hoc argumento
                <lb/>
              laborioſius? </s>
              <s id="s.000014">vbi habeam quos fugiam, vt
                <lb/>
              Plinium & Albertum, quibus nulla in hoc
                <lb/>
              genere, quòd palàm mentiantur, fides ha­
                <lb/>
              betur, quos ſequar non habeam. </s>
              <s id="s.000015">Et tamen
                <lb/>
              ſi non omnia mihi ad vnguem fuerint ex­
                <lb/>
              plorata, operam ( vt dici ſolet ) & oleum
                <lb/>
              perdam. </s>
              <s id="s.000016">Quid de cauſis dicam? </s>
              <s id="s.000017">quos omni­
                <lb/>
              bus intactas, velut tamen ex Oraculo quo­
                <lb/>
              dam acceptas, depromere oportet. </s>
              <s id="s.000018">At Ora­
                <lb/>
              culis fides abſque demonſtratione habeba­
                <lb/>
              tur: nobis, ſi eam non addiderimus, nulla
                <lb/>
              dabitur. </s>
              <s id="s.000019">Intentata prorſus tot ſeculis vel res
                <lb/>
              ipſas ſcientibus Philoſophis, quæ nunc à
                <lb/>
              me vno ſunt explicanda. </s>
              <s id="s.000020">Quædam etiam
                <lb/>
              cùm deſierint, aut nuper ſint inuenta, nomi­
                <lb/>
              nibus aut carent, aut nomina rebus ipſis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000021">Porrò nomina inuenire nouis rebus, & ſe­
                <lb/>
              neſcente lingua difficillimum eſt. </s>
              <s id="s.000022">Et ſi inue­
                <lb/>
              nero, vt calumniam non ſubeam eorum,
                <lb/>
              qui nuper de his ſcripſerunt, iudicium ad­
                <lb/>
              iicere cogor. </s>
              <s id="s.000023">In reliquo, ne Oedipus ipſe
                <lb/>
              Lectori ſatisfaciat. </s>
              <s id="s.000024">Itaque cùm rem ad­
                <lb/>
              modum laborioſam aggreſſi ſimus, non ta­
                <lb/>
              men pro laboris magnitudine, operi ipſi
                <lb/>
              præmij vice vtilitatis & gloriæ tantundem
                <lb/>
              accedet. </s>
              <s id="s.000025">Erant & quædam præter hæc ab
                <lb/>
              antiquis non rectè tractata. </s>
              <s id="s.000026">Sed in his non
                <lb/>
              laboro, cùm nulla ſit authoritas aduerſus ex­
                <lb/>
              perimenta ſcribentibus. </s>
              <s id="s.000027">Ergo tot & tanta
                <lb/>
              ſunt difficultatis argumenta in hac tracta­
                <lb/>
              tione. </s>
              <s id="s.000028">Sed vt ad rem ipſam reuertar, quan­
                <lb/>
              quam obſcura tenuia ſint plerunque, & exi­
                <lb/>
              lia ſubtilia, non tamen omnia neque ſem­
                <lb/>
              per. </s>
              <s id="s.000029">Quæ enim verborum vitio potiùs quàm
                <lb/>
              arte vlla obſcura ſunt atque implicata, ve­
                <lb/>
              lut nodi fortuitò in ſeipſos redeuntes, tum
                <lb/>
              quæ ſenſu tenuia videntur, haud tamen den­
                <lb/>
              ſa, hæc ſubtilitatis nomen non merentur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000030">Talia ſunt gracilia hominum crura ab ini­
                <lb/>
              tio praua nutritione, aliove caſu oblæſa. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000031">
                <margin.target id="marg1"/>
              Subtilitatis
                <lb/>
              definitio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000032">
                <margin.target id="marg2"/>
              Difficultas
                <lb/>
              in opere
                <lb/>
              ſcribendo.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000033">Conſtat ergo ſubtilitas in tribus ſubſtan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg3"/>
                <lb/>
              tiis, accidentibus, ac repræſentationibus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000034">Eorum enim quorum eſt ſcientia aliqua,
                <lb/>
              quædam ſunt, quædam autem non, ſed ſo­
                <lb/>
              lùm eſſe videntur. </s>
              <s id="s.000035">Quæ videntur, alia qui­
                <lb/>
              dem nobis dormientibus, alia autem vigi­
                <lb/>
              lantibus alia per interiores ſenſus, alia verò
                <lb/>
              per externos. </s>
              <s id="s.000036">Externi ſenſus, quorum eſt
                <lb/>
              ratio habenda, quatuor ſunt: tactus, viſus,
                <lb/>
              olfactus, auditus. </s>
              <s id="s.000037">Nam guſtus quaſi con­
                <lb/>
              temnendus eſſe videtur. </s>
              <s id="s.000038">Horum ſingulis
                <lb/>
              quadrifariam repræſentatio contingit: vel
                <lb/>
              quia non percipiunt quæ percipere debent,
                <lb/>
              velut cùm caro acu citra dolorem perfora­
                <lb/>
              tur: vel quia percipiunt, quod non eſt, vt
                <lb/>
              ecſtaſi ac ſomniis: vel aliter quàm ſint, vt
                <lb/>
              magnitudines aut colores: aut non ſimili
                <lb/>
              ratione, vt in imagine. </s>
              <s id="s.000039">Videntur rurſus ſub
                <lb/>
              hoc genere plura eſſe, ſed non ſunt. </s>
              <s id="s.000040">Nam
                <lb/>
              oratio, auditus: pictura, ſculptura, viſus, ſpe­
                <lb/>
              cies imaginantis virtutis: ſcriptura autem
                <lb/>
              viſu & auditu conſtare videtur: vtraque au­
                <lb/>
              tem, tam ſcriptura quàm oratio, auxilio in­
                <lb/>
              terioris ſenſus conſtant. </s>
              <s id="s.000041">Quæ autem ſunt,
                <lb/>
              alia quidem ſubſtantiæ, alia accidentia. </s>
              <s id="s.000042">Sub­
                <lb/>
              ſtantiarum aliæ quidem corporeæ, aliæ cor­
                <lb/>
              pore carent: atque hæ omnes immortales
                <lb/>
              atque incorruptibiles: carent enim contra­
                <lb/>
              rio, & in ſeipſis ſubſiſtunt. </s>
              <s id="s.000043">Quæ igitur incor­
                <lb/>
              poreæ, aliæ quidem à nullis pendent, ſed
                <lb/>
              aliorum ſunt cauſæ, aliæ ab aliis. </s>
              <s id="s.000044">Quæ à
                <lb/>
              nullis pendeat, vna tantùm eſt, Deus opti­
                <lb/>
              mus atque immenſus, cuius fabrica eſt
                <lb/>
              vniuerſum ipſum. </s>
              <s id="s.000045">De illius intellectu, ſa­
                <lb/>
              pientia ac poteſtate bonitatéque, inde de
                <lb/>
              vniuerſi ortu, extremo loco tanquam de
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg4"/>
                <lb/>
              perfectiſſimo dicendum erit. </s>
              <s id="s.000046">Ad de vniuerſi
                <lb/>
              ordine etiam ibidem erit conſiderandum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000047">Nam vniuerſum ordine conſtat: ipſum verò
                <lb/>
              in tempore, aut in illo tempus. </s>
              <s id="s.000048">Septem igi­
                <lb/>
              tur hæc vltimo in libro tractanda erunt. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>