Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of contents

< >
[21.] SCHOLIVM.
[22.] THEOREMA 3. PROPOSITIO 4.
[23.] COROLLARIVM.
[24.] THEQREMA 4. PROPOSITIQ 5.
[25.] COROLLARIVM.
[26.] THEOREMA 5. PROPOSITIO 6.
[27.] SCHOLIVM.
[28.] COROLLARIVM.
[29.] THEOREMA 6. PROPOSITIO 7.
[30.] COROLLARIVM.
[31.] PROBLEMA 2. PROPOSITIO 8.
[32.] SCHOLIVM.
[33.] LEMMA.
[34.] LEMMA PRIMVM.
[35.] LEMMA II.
[36.] LEMMA PRIMVM.
[37.] LEMMA II.
[38.] THEOREMA 7. PROPOSITIO 9.
[39.] SCHOLIVM.
[40.] THEOREMA 8. PROPOSITIQ 10.
[41.] COROLLARIVM.
[42.] SCHOLIVM.
[43.] THEOREMA 9. PROPOSITIO 11.
[44.] SCHOLIVM.
[45.] COROLLARIVM PRIMVM.
[46.] COROLLARIVM II.
[47.] THEOREMA 10. PROPOSITIO 12.
[48.] COROLLARIVM.
[49.] THEOREMA 11. PROPOSITIO 13.
[50.] THEOREMA 12. PROPOSITIO 14.
< >
page |< < (7) of 677 > >|
277LIBER PRIMVS. rum ſupputandis ab Aſtronomis vſurpantur, Aſtronomicæ dici conſueuerunt. Aegyptij deniq; , & teſte
11Horæ Aſtro-
nomicæ
.
Macrobio lib.
1. Saturnaliorum, popul{us} Roman{us}, diẽ numer abant à media nocte in proximè ſequentem
mediam
noctem, atq;
hinc horas elapſas obſeruabant. Id quod Eccleſia quoq; Romana obſeruat in celebra-
tione
ſolennitatum &
ieiuniorum. Cæterum ab horis, quæ Vmbris, Aſtronomis, Aegyptijs, atq; Romanis
22Horæ vulga-
res
, ſiue commu
nes
quo modo
diffe
ant ab ho
ris
Aſtronomi-
ci@
.
in vſu fuerunt, non multum diſcrepant horæ vulgares, ſiue communes, quibus Germania, Gallia, Hiſpa-
nia
, &
tota fermè Europa hodie vtitur. Numer ant enim harum regionum populi hor{as} æquales 12 à me-
ridie
vſq;
ad noctem mediam, totidem{q́ue} hinc ad proximum meridiem. Quo fit, vt in numer atione hor arum
à
meridie in mediam noctem nulla in re differant ab Vmbris, Aſtronomiſve;
à media verò nocte in meri-
diẽ
vſq;
ab ijſdẽ diſſentiant in numer atione duntaxat horarum. Nam quæ Vmbris, Aſtronomiſ{q́ue} dicitur
hora
13.
à meridie, apud vulgus Europæum appellatur prima poſt mediam noctem, & quæ apud illos eſt
14
.
à meridie, his dicitur ſecunda poſt mediam noctem, & ſic de cæteris. Pari ratione in numer atione ho-
3310 rarũ à media nocte in meridiẽ vſq;
cum Aegyptijs, & Romanis conueniũt, at à meridie in mediã noctem
ab
ijſdem in ſola numer atione diſcrepant.
Quæ enim hora apud Romanos, vel A Egyptios appellatur 13.
poſt mediam noctem, hodie apud Europæos dicitur prima poſt meridiem, & quam illi vocant 14. à media
nocte
, dicitur Europęis ſecunda à meridie, &
c. Hinc efficitur, vnum idem{q́ue} horologium oſtẽdere & horas
à
meridie, &
hor{as} à media nocte numer atas, dummodo horarum numeros commutes, vt dictum est. So-
lent
tamen in huiuſmodi horologijs apponi numeri horarum iuxta numerationem vulgi, vt 12.
à meridie
ad
mediam noctem, &
totidem à media nocte in meridiem, vt ex ſequentibus erit manifeſtum. Itaque vt
44In quolibe@
horologio
ſola-
ri
quatuor hora
rum
genera de-
ſcribi
poſſunt.
omnia paucis comprehendamus, quoniam duo ſunt horarum genera, inæqualium vnum, &
alterum æqua-
lium
;
æquales verò horæ initium habent vel ab ortu ſolis, vel ab occaſu, vel à meridie, ſeu media nocte, fit
vt
in quouis horologio ſiue penſili, ſiue concauo, conuexove, ſiue plano, quatuor horarum genera deſcribi
552066Horologiotũ
quatuor
gene-
ra
ex varietate
horarum
orta.
poſſint, puta horæ inæquales, ſiue antiquæ, horæ æquales ab ortu ſolis, horæ æquales à ſolis occaſu, &
horæ
æquales
à meridie &
media nocte ſupputatæ: Quareratione horarum quodcunq; horologium quadruplex
erit
, habebit{q́ue}, hæc nomina.
77Horologium
Antiquum
.
ANTIQVVM, quod hor{as} inæquales, quibus antiqui vtebantur, continet.
BABYLONICVM, quod indicat hor{as} ab ortu ſolis, quæ apud Babylonios in vſu fuerunt.
88Horologium
Babylo@@cum
.
ITALICVM, quod hor{as} complectitur à ſolis occaſu, quibus Itali vtuntur.
99Horologium
Italicum
.
ASTRONOMICVM, quod hor{as} notat à meridie in mediam noctem, & à medianocte in me-
ridiem
, quæ non ſolum Europæ ferè vniuerſæ, ſed omnibus Aſtronomis etiam communes ſunt.
1010Horologium
Aſtronomicũ
.
DE INVENTORIBVS SCIOTHERI-
corum horologiorum, eorum{q́ue} ſcriptoribus.
SCIOTHERICORVM horologiorum primus inuentor perhibetur fuiſſe Anaximenes Mileſi{us},
1111Anaximenes
Mileſius
horo-
logiorum
ſola-
rium
primus
inuentor
.
de quo habentur hæc verba apud Plinium lib.
2, cap. 76. Vmbrarum rationem, & quam vocant Gno-
monicen
, inuenit Anaximenes Mileſius Anaximandri diſcipulus, primus{q́ue} horologium, quod appellant
Sciothericum
Lacedæmone oſtendit.
hæc Plini{us}. Verum horologiorũ vſum antiquiorem multo fuiſſe, ſa-
tis
euidentib{us} argumentis compertum eſt.
Legimus enim in ſacris literis, Achaz Regem habuiſſe ſolare
12124. Reg. cap.
20
.
horologium, qui multo antiquior Anaximene fuit.
Regnauit enim Achaz circa olympiadem primam, hoc
eſt
, anno 775.
ante Chriſtum natum, vel minimum, vt alijs placet, circa olympiadem ſeptimam, id eſt, anno
ante
Chriſtum 751.
Anaximenes autem floruit circa olympiadem quinquageſimã, id eſt, circa annũ 579.
131340 ante Chriſtum; vt hic illo fuerit iunior annis fere 196. vel 172. Quare rationem hanc horologiorum à pri-
mis
illis Patrib{us} (quod &
de alijs ſcientijs affirmat Ioſeph{us} in lib. de antiquitate.) originem traxiſſe
crediderim
, eam{q́ue}, ſenſim ad A Egyptios, ab his ad Græcos, à Græcis deniq;
ad Latinos perueniſſe. In-
uentores
autem alij aliorum horologiorum Sciothericorum cõmemor antur à Vitruuio lib.
9. Beroſ{us} enim
1414Inuentores
varij
variorum
horologiorum
.
Chaldæus inueniſſe fertur hemicyclium excauatum ex quadrato, in quo lineæ hor{as} indicantes deſcriptæ
erant
.
Ariſtarch{us} Sami{us} Scaphen, ſeu hemiſphærium, qualia fortaſſis nunc ſunt horologia hemiſphęrica
concaua
.
Idem excogitaſſe dicitur Diſcum, horologium videlicet parum excauatum in modum diſci, ſeu pa
tinæ
, ita vt interior pars non fuerit perfecte ſphærica.
Eudox{us} Aſtrologus fertur reperiſſe Arachnen, id
eſt
, ar aneam, horologium videlicet in modum araneæ, quale nunc eſt horologium horizontale continens ho-
r
{as} aſtronomic{as}, &
cir culos altitudinũ ſolis, quos Almucantarath Arabes dicunt. Vel etiam quodcũq;
151550 horologium, in quo deſcriptæ ſint & lineæ horariæ, & arc{us} ſignorum zodiaci. Sunt qui huiuſce horologij
Apollonium
faciant inuentorem.
Scop{as} Syracuſius prædicatur inuentor Plinthi, ſiue lacunaris, inſtar
trabis
cuiuſdam quadratę, in qua tam horologium Verticale auſtrale, boreale{q́ue}, quàm Meridianũ Orien-
tale
, &
Occidentale, nec non in plano ſuperiori Horizontale deſcribi poterat, quale in circo Flaminio po-
ſitum
erat.
Parmenionem faciunt inuentorem horologiorum, quę vocabantur πρὸς τὰ ἱςοροὐμενα, quę qua-
lia
fuerint, difficile iudicare poſſumus, niſi fortè dicam{us}, in illis contentas fuiſſe non ſolum line{as} hora-
ri
{as}, verum etiam ſigna zodiaci, menſes, &
dies, quę omnia per indicem monſtr abantur, ita vt horologia
illa
fuerint inſtar hyſtorię cuiuſdam.
Theodoſium aſſerunt excogitaſſc horologium dictum πρὸς πᾶν κλῖμα
quia
omnibus ſeruiebat climatib{us} mundi.
Patrocles reperiſſe narratur πελέκινον, id est, horarium figurã
habens
ſecuris, ſeu bipennis, qualem formam nũc pene gerit horologium Meridianum, in quo ſigna

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index