Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] GNOMONICES LIBRI OCTO, IN QVIB VS
[3.] AV CTORE CHRIST OPHORO CLAVIO BAMBERGENSI Societatis Ie sv
[4.] STEPHANO POLONIAE REGI POTENTISSIMO, MAGNOQ. LITHVANIAE DVCI, ETC. CHRISTOPHORVS CLAVIVS SOCIET AT IS IESV PERPETVAM FELICITATEM.
[5.] IN GNOMONICEN PR AE FATIO.
[6.] INDEX EORVM, QVAE TOTO HOC OPERE CONTINENTVR.
[7.] FINIS.
[8.] AD LECTOREM.
[9.] GNOMONICES LIBER PRIMVS.
[10.] AVCTORE CHRISTOPHORO CLAVIO BAMBERGENSI SOCIETATISIESV.
[11.] DE HOROLOGIIS IN VNIVERSVM, eorumque neceſſitate, atque inuentione.
[12.] DE HOROLOGIIS SCIOTHERICIS eorum{q́ue} varijs generibus.
[13.] DE QV ADRVPLICI HORARVM, atque ex ipſis horologiorum varietate.
[14.] DE INVENTORIBVS SCIOTHERI- corum horologiorum, eorum{q́ue} ſcriptoribus.
[15.] PROBLEMA PRIMVM. PROPOSITIO PRIMA.
[16.] LEMMA.
[17.] COROLLARIVM.
[18.] SCHOLIVM.
[19.] THEOREMA PRIMVM. PROPOSITIO SECVNDA.
[20.] THEOREMA 2. PROPOSITIO 3.
[21.] SCHOLIVM.
[22.] THEOREMA 3. PROPOSITIO 4.
[23.] COROLLARIVM.
[24.] THEQREMA 4. PROPOSITIQ 5.
[25.] COROLLARIVM.
[26.] THEOREMA 5. PROPOSITIO 6.
[27.] SCHOLIVM.
[28.] COROLLARIVM.
[29.] THEOREMA 6. PROPOSITIO 7.
[30.] COROLLARIVM.
< >
page |< < of 677 > >|
9
IN GNOMONICEN
PR
AE FATIO.
3[Figure 3]
INTER artes ac diſciplinas omnes, quas rerum auctor Deus, tanquam in-
finitæ
ſuæ ſapientiæ, potentiæ ac maieſtatis argumenta quædam hominum ge-
neri
communicauit, non in poſtremis cenſendæ videntur , quas veteres
Philoſophi
Mathematicas appellarunt.
Cum enim ipſæ ſint ita exploratæ,
vt
nihil probabile admittant, ſed illuſtribus omnia argumentis, neceſſarijs{q́ue}
demonſtrent
, &
homines ipſos, id quod inter cæteros etiam Ptolemæus agno-
uit
ac profeſſus eſt, ad Dei bonitatem indagandam diligendamq́, alliciunt, &

noſtram
omnium mentem à fluxarum caducarum{q́ue} rerum cupiditate auocan-
tes
ſuadent, vt eam tantum in æterni, atque eiuſdem conſtantis boni amore
defigamus
.
Quod ipſum ſi commune eſt Mathematicis omnibus diſciplinis, quanto id erit magis Aſtro-
nomiæ
proprium, quæ conſiderat cæleſtes illos orbes, quos Dei manus mir abili artificio ar chitectata eſt,
quorum
tanta eſt in motu conſtantia, tanta etiam æqualitas, etiamſi nonnihil inter eos diſparile eſſe
videatur
, vt fieri non poſſit, quin qui de his attente cogitet, eorum natura motuque perſpecto, ad ſum-
mum
illorum motorem admir andum ſuſpiciendumque rapiatur.
Et vero laudari Aſtronomia pro digni-
tate
non poteſt, cum proponat videndam orbium cæleſtium magnitudinem, constantiſſimum Solis mo-
tum
, varium eundemque certum Lunæ, ac reliquorum ſiderum curſum, eorum mutuum, &
cum Sole
congreſſum
, ortum obitumque ſtellarum, earum collocationes, progreſſiones, inſtitiones, numerum,
amplitudinem
, atque à terris diſtantiam.
Mitto illud, (quod eſt multo maximum) vnam Aſtronomiam
eſſe
, quæ Solis, Lunæque defectiones pronunciet, quamquam nullum certum ſit defectionis vnius ab al-
tera
interuallum, id quod experientia ipſa demonſtrat.
Aſtronomi autem etſi non varijs modo litera-
rum
monumentis tam admir abilem cælestium &
corporum, & motuum doctrinam aliqua ex parte
hominibus
tradere conati ſunt, verum etiam diuina propemodum ingenij abundantia multa instrumen-
ta
inuenerunt, in quibus, tamquam in ſpeculo, cæleſtium motuum multitudinem ac varietatem
inſpicere
liceret, nullum tamen ex eorum numero ſimplicius excuderunt, nullumque parabilius,
quam
horologium id, quod Græci σ@ιοθηρικὸν, Latini, Solarium dicunt, in quo horæ in Sole inſpiciuntur;
cuius ea natura eſt, vt in Sole poſitum, ex radij vnius, ſiue ſtyli vmbra, omnem motum poſitumque cæ-
li
, quamuis varium, præcipue autem Solis, cernendũ præbeat.
In hoc enim, ſi modo illuminetur à Sole,
quota
ſit hora quolibet anni tempore apparet, quam ex duodecim ſigniferi or bis, qui græce ζοιακὸς dici-
tur
, partibus Solipſe, quam cęli domum, quem Verticalem &
Horizontis parallelum obtineat, ecquod
ſupra
Horizontem ſignum oriri, aut occidere incipiat, cuilibet horæ quota in cæteris terrę partibus re-
ſpondeat
, cuius loci Meridianum Sol quauis hora poſſideat.
Iam vero ſcientia, quæ in hac vnius inſtru-
menti
ar chitectura verſatur, ὰπὸ τοῦ γνώμονος quem ſtylum, ſiue radium Latini dixerunt, γνομικὴ dicta
eſt
, quam magnam afferre admirationem conſiderãtibus testatur Vitruuius, doceat, in quodnam pun-
ctũ
cuiusuis plani gnomonis vmbra qualibet hora incidat, qualẽ lineã totos dies, rectãne, an in orbẽ, aut
ſectionẽ
aliquam conicã deſcribat, &
reliquaid genus. Porro hac de ſcientia ita admir abili, etſi complu
res
tum ex veteribus, etiã ex recẽtioribus, multa ſcripſerunt, eorũ tamen nemo, meo quidem iudicio,
(quod nemini obtrectandi cauſa dico) eam omni ex parte perſecut us videtur.
Aut enim nudam praxim
tradunt
, quaratione confici horologia poſſint, nullam ad ea præcepta demonſtr ationem adhibentes, vt
recentiores
fere omnes;
qua exre errores admittunt minime ferendos, vt ex Orontij Finæi de horologijs
commentario
conſtat:
aut ſi qui conati ſunt ea præcepta demonſtrationum ponderibus examinare, id ita
breuiter
, atque adeo obſcurè faciunt, vt vix vlla ex eorum lucubr ationibus vtilitas per cipi poſſit.
Quod
nõnulli magnis homines ingenijs apud me quererentur, rogarentque, vt nõnihil operæ at q;
induſtriæ in
ita
eleganti, ſuaui, atque etiam ad tot res vtili Gnomonices ſcientia collocarem, multum studij ac tem
poris
poſui, vt hoſce libros conſcriberem:
in quibus illud laboro, vt non ſolum, quaratione cuiuſcunque
generis
horæ in qualibet plana ſuperficie deſcribantur, verum etiam alia multa, quæ ad Solis cæli{q́ue} mo-
tum
pertinent, quanta maxima fieri potuit perſpicuit ate demonſtrem.
Opus ipſum octo libris totum con
cluſi
.
Primo demonſtrantur problemata varia ac theoremata, quæ pertinent ad Analemma, ad co-
nicas
ſectiones, ad horarios circulos, ad communes linearum horariarum interſectiones, ad planorum
declinationes
&
inclinationes, & ad cætera huiuſmodi. Altero, quæ ſit Horizont alium, Vertica-
lium
, Meridianorum, Polarium, &
Aequinoctialium horologiorum ratio deſcribendorum. Tertio,
quomodo
pingi horologia poſſint, quæ vel à Verticali primario, aut ab Horizonte declinant, vel incli-
nantur
ad Horizontem, vel ſimul &
declinant à Verticali, & ad Horizontem inclinantur. Quartus
agit
de horologijs in ſphærarecta, &
obliquiſſima, quæ polum pro capitis vertice habet; illud etiam ex-
@licat
, qua arte ſtylus in ſuo ipſius loco collocetur, quæ ſit ars intelligendi, ad quam poli altitudinẽ, aut

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index