1uno amplior quam ſummo capite.
At columnam inuentam puto prin
cipio ſubſtinendorum rectorum gratia: Poſtea deueniſſe hominum
ſtudia uidemus digniſſimarum rerum aſſequendarum cupidita
te excitata: ut quæ hedificarint mortales / æterna eſſe & immorta
lia quoad poſſent elaborarint: Iccirco columnas et trabes atque eti
am tabulata ac tecta integro ex marmore poſuere. Atqui in eiuſ
modi rebus ſtatuendis ueteres architecti / naturam rerum ipsarum
ita imitati ſunt / ut a communi uſu ædificiorum diſceſſiſſe uideri
minime uoluerint: et una omnibus modis ſtuduerint / ut eorum eſ
ſent opera cum ad uſum apta et firmiſſima: tum et aſpectu uenu
ſtiſſima. Columnas natura nimirum primo præbuit ligneas &
rotundas: poſt id uſus effecit / ut aliquibus locis haberentur qua
drangule: ldcirco ſi bene rem interprætor quod uiderent ligneis
columnis ad alterutra capita immiſſos anulos aut ferro aut ære con
flatos. quo ad ponderis pertinacia columnæ ipſæ minus finderen
tur. Inde et architecti marmoreis columnis latum in imo pede anu
lum fixere ad faſceolæ ſimilitudinem: qua fiat ut etiam a guttis re
ſultantium ſtillarum defendantur: et in ſummo item faſceolam et
faſceolæ torquem ſuperaiectum poſuere: quibus adiumentis ligne
am eſſe columnam uiderent communitam. At in baſibus colum
narum hoc obſeruarunt / ut earum infima pars rectarum ſit linea
rum et rectorum angulorum: Suprema uero ſuperficies ad ſuæ
columnæ ambitum finiretur: Et obſeruarunt ut eſſet baſis hæc qua
que uerſus lata magis quam alta: tum et eſſe eam certa parte ſui latiorem
quam ſit columnam uoluere et infimam baſis ipſius ſuperficiem latio
rem eſſe quoque uoluere quam ſupremam: Et murulum item parte eſ
ſe quota ampliorem quam baſim: Et fundamentum item eſſe parte quo
ta latum magis quam murulum uoluere: Et quæcunque huiuſmodi al
tera in alteris poſuere ad perpendiculum medii centri collocauere.
At contra capitula omnia in his conueniunt: ut in fine partes ſuæ
columnæ lineas imitentur: Supremæ uero et quadrangulam ſuper
ficiem deſinant: Et erit quidem capituli ſuprema pars nunquam non
amplior quam infima. Hæc de columnis
cipio ſubſtinendorum rectorum gratia: Poſtea deueniſſe hominum
ſtudia uidemus digniſſimarum rerum aſſequendarum cupidita
te excitata: ut quæ hedificarint mortales / æterna eſſe & immorta
lia quoad poſſent elaborarint: Iccirco columnas et trabes atque eti
am tabulata ac tecta integro ex marmore poſuere. Atqui in eiuſ
modi rebus ſtatuendis ueteres architecti / naturam rerum ipsarum
ita imitati ſunt / ut a communi uſu ædificiorum diſceſſiſſe uideri
minime uoluerint: et una omnibus modis ſtuduerint / ut eorum eſ
ſent opera cum ad uſum apta et firmiſſima: tum et aſpectu uenu
ſtiſſima. Columnas natura nimirum primo præbuit ligneas &
rotundas: poſt id uſus effecit / ut aliquibus locis haberentur qua
drangule: ldcirco ſi bene rem interprætor quod uiderent ligneis
columnis ad alterutra capita immiſſos anulos aut ferro aut ære con
flatos. quo ad ponderis pertinacia columnæ ipſæ minus finderen
tur. Inde et architecti marmoreis columnis latum in imo pede anu
lum fixere ad faſceolæ ſimilitudinem: qua fiat ut etiam a guttis re
ſultantium ſtillarum defendantur: et in ſummo item faſceolam et
faſceolæ torquem ſuperaiectum poſuere: quibus adiumentis ligne
am eſſe columnam uiderent communitam. At in baſibus colum
narum hoc obſeruarunt / ut earum infima pars rectarum ſit linea
rum et rectorum angulorum: Suprema uero ſuperficies ad ſuæ
columnæ ambitum finiretur: Et obſeruarunt ut eſſet baſis hæc qua
que uerſus lata magis quam alta: tum et eſſe eam certa parte ſui latiorem
quam ſit columnam uoluere et infimam baſis ipſius ſuperficiem latio
rem eſſe quoque uoluere quam ſupremam: Et murulum item parte eſ
ſe quota ampliorem quam baſim: Et fundamentum item eſſe parte quo
ta latum magis quam murulum uoluere: Et quæcunque huiuſmodi al
tera in alteris poſuere ad perpendiculum medii centri collocauere.
At contra capitula omnia in his conueniunt: ut in fine partes ſuæ
columnæ lineas imitentur: Supremæ uero et quadrangulam ſuper
ficiem deſinant: Et erit quidem capituli ſuprema pars nunquam non
amplior quam infima. Hæc de columnis