1Ipſe enim 4. Phyſ. a docuit prius & poſterius in tempore naſci ex priore & poſteriore parte ma
gnitudinis ſuper qua fit motus: intelligit aut conuerſionem. Prætereà 4. Phyſ. docuit. omnem quod
mouetur, per aliquid moueri, & tempore quodam, & pro ratione diuiſionem admittere tempus, mo
tum, quod mouetur, & ſuper quo fit motus. Tum etiam 7. Phyſ. didicimus conuerſionem &
motum rectum non poſſe ſecum conferri, quia fierent ſuper magnitudinibus recta & rotunda quæ
ſecum conferi nequeunt. Quod verò pertinet ad primum: ita dabo reciprocationem illam po
ſitis iis legibus quæ quondam fuere deſcriptæ, vtputa, primò. Sic & vnus effectus ab vna cauſſa pri
mò producitur, vt ab vna forma ſubſtantia. At ex hoc non tollitur, quin à pluribus aliis cauſsis
idem effectus propagari poſsit quæ non ſint ordinis eiuſdem, vt ſunt varia cauſſarum genera, aut illæ,
quę ſunt eiuſdem ſanè generis, ſed vna continet, alia continetur: vna ſupponitur, cęteræ ſuperueniunt.
Ita igitur motus ſimplex & vnus appellatur, quia non naſcitur à pluribus naturis ordinis eiuſdem, vt
à pluribus elementis, nec à pluribus formis, nec à pluribus efficientibus quorum opera contraria ſint.
gnitudinis ſuper qua fit motus: intelligit aut conuerſionem. Prætereà 4. Phyſ. docuit. omnem quod
mouetur, per aliquid moueri, & tempore quodam, & pro ratione diuiſionem admittere tempus, mo
tum, quod mouetur, & ſuper quo fit motus. Tum etiam 7. Phyſ. didicimus conuerſionem &
motum rectum non poſſe ſecum conferri, quia fierent ſuper magnitudinibus recta & rotunda quæ
ſecum conferi nequeunt. Quod verò pertinet ad primum: ita dabo reciprocationem illam po
ſitis iis legibus quæ quondam fuere deſcriptæ, vtputa, primò. Sic & vnus effectus ab vna cauſſa pri
mò producitur, vt ab vna forma ſubſtantia. At ex hoc non tollitur, quin à pluribus aliis cauſsis
idem effectus propagari poſsit quæ non ſint ordinis eiuſdem, vt ſunt varia cauſſarum genera, aut illæ,
quę ſunt eiuſdem ſanè generis, ſed vna continet, alia continetur: vna ſupponitur, cęteræ ſuperueniunt.
Ita igitur motus ſimplex & vnus appellatur, quia non naſcitur à pluribus naturis ordinis eiuſdem, vt
à pluribus elementis, nec à pluribus formis, nec à pluribus efficientibus quorum opera contraria ſint.
Vtrùm motus ſecundùm elementum dominans in mixto ſimplex existat, an non,
& cuius'nam ſit. Cap. XXI.
& cuius'nam ſit. Cap. XXI.
E CORPORIBVS, vti dictum eſt, quædam ſimplicia ſunt, quędam verò conflata ex his.
Ea ſanè ſimplicia ſunt, quæcunque principium motus habent in ſeipſis ſecundùm naturam;
ea verò quæ motum ab alio impetrarunt compoſita; quæ quidem inanima & animata eſſe nihil
prohibet: quanquam exiſtimauit Simplicius & inter noſtros Zimara, decepti, vt puto, fallacia
quadam ſecundùm conſequens, compoſita ſolùm eſſe animata: quandoquidem ea ſint quę ab alio
principium ſui motus impetrarint, ab animo nimirùm; eademque. motibus mixtis agitentur, laxa
tione, tentione, volutatione partium, & omnino tractu ſimul & pulſu: ſunt enim & hi motus compoſiti,
iidemque. ab alio fiunt. Sed ex inanimis etiam nonnulla compoſita ſunt, vt metalla & foſsilia quæ item
alij referunt acceptum ſui motus initium, per quod diſtinguuntur ab animatis: quoniam illa, vt
ſupra dictum eſt, extra ſe habent principium, à quo mouentur; hæc verò intra. proptereà mo
uentur inanima quæ ſunt compoſita; quoniam ſui motus habent initia, non eiuſmodi ſanè quæ
moueant, ſed per quæ moueantur, à ſimplicibus aut: nanque non habent ſimplicia talem motum
per aliud, quae per ſuam ipſorum naturam: at illa principium ſui motus obtinent beneficio corpo
ris ſimplicis, quod dominatur, & enim ſecundùm ipſum mouentur: cùm verò exuperantiæ frœni
ex mixtura naſcantur; neceſſe quoque eſt, vt & temperatus ſit hic motus, & non ita purus, vt adeò
promptè atque expeditè finem ſuum conſequatur, ſed aut ſegnior ſit, atque remiſsior, quae coporis illius
ſimplicis, quod dominatur, vbi ſecretum fuerit à mixtura, aut non ita ſit ad perpendiculum, quem
admodum illorum eſt, quæ grauia ſunt, aut leuia ſimpliciter, aut etiam non obtineat ſummum extre
mumque. locum qui corpori dominanti debetur, vt puta, ſi aëreum fuerit, aquæ planitiem occupabit,
non aut locum aëris intimum: ita impari velocitate caro terraque. cientur, nec ſtellę quæ diſcurren
tes vocantur in quibus initium motus eſt duplex, alterum natiuum quod attollit, atque alterum violans
quod deprimit & detrudit. motu recto ſimpliciter aguntur, ſed in latus: fabrique. rectitudinem pa
rietis exploraturi plumbeo perpendiculo quod grauiſsimum eſt, vti ſolent: itidemque. nautæ fabricant
lineas quibus maſſas plumbeas appendunt, vt maris altitudinem metiantur quas βολιδας appellant,
vel καταπειρατηριας, aut παταπειράτας; noſtri, lo ſcandaglio, quia magis accedat plumbum
ad diametrum mundi, quae quodquam aliud corpus: oleumque, cùm ſit aëreum, tamen enatat in
aqua ſolùm, nec in aëre manet ſuſpenſum. Quocirca non iniuria motus ſimplex eſt ſimplicium
corporum, compoſitorum verò mixtus; licèt & mixtorum motus ſemper imitetur motum eius cor
poris ſimplicis quod primas obtinet in mixtura: ob eamque. cauſſam ab Ariſtotele dictum eſt.
b Manifeſtum eſt quae horum quidem omnium cauſſa eſt, quæ in incompoſitis eſt differentia: vſque
adeò vt hæc bellè reciprocentur, ſimplicitas motus & corporis, & ex aduerſo vtriuſque rei mixtura.
Nam ſi corpora ſimplicia conflata ſunt è principiis quorum vires ab vllo contrario labefactatæ
non fuerint, neque retuſæ: profectò ſummi gradus erunt functionum, nec ſummi functionum gra
dus ab aliis initiis, quae ab iis quorum vires integræ ſint, proficiſci poterunt, quae ſi hæc ſecum commeant,
vtique & illa commeent neceſſe eſt, motus .ſ. temperatos ex principiis extare non integris, atque vbi
non ſint ſalua principia, nec ſummas functioneis edi poſſe. Itaque hoc loco Græcorum aciem deſe
remus, & repudiabimus Simplicium, Theodorum, & horum imitatorem D. Thomam in libris de cęlo;
eorumque. motum quę mixta ſunt, quae pro dominantis ratione fiat, ſimplicem eſſe negabimus. ob eamque.
rem animal, cùm ſecundùm naturam mouetur animo feriante, quia moueatur vt terra, ad eum
peruenire gradum quem terra aſſequi potest, neutiquam dabimus; cuius ſignum, quae etiam mergitur ægrè
cadauer in aquis, neque item concedemus cœlum, quod ipſi mixtum eſſe voluere, vt parteis Aca
demiæ tuerentur, aut religioni fauerent, vti debuerunt, quia motum dominantis elementi ſeque
retur, motu quoque ſimplici concitari. Quapropter ſi nullum apud nos elementum eſt penitus
Ea ſanè ſimplicia ſunt, quæcunque principium motus habent in ſeipſis ſecundùm naturam;
ea verò quæ motum ab alio impetrarunt compoſita; quæ quidem inanima & animata eſſe nihil
prohibet: quanquam exiſtimauit Simplicius & inter noſtros Zimara, decepti, vt puto, fallacia
quadam ſecundùm conſequens, compoſita ſolùm eſſe animata: quandoquidem ea ſint quę ab alio
principium ſui motus impetrarint, ab animo nimirùm; eademque. motibus mixtis agitentur, laxa
tione, tentione, volutatione partium, & omnino tractu ſimul & pulſu: ſunt enim & hi motus compoſiti,
iidemque. ab alio fiunt. Sed ex inanimis etiam nonnulla compoſita ſunt, vt metalla & foſsilia quæ item
alij referunt acceptum ſui motus initium, per quod diſtinguuntur ab animatis: quoniam illa, vt
ſupra dictum eſt, extra ſe habent principium, à quo mouentur; hæc verò intra. proptereà mo
uentur inanima quæ ſunt compoſita; quoniam ſui motus habent initia, non eiuſmodi ſanè quæ
moueant, ſed per quæ moueantur, à ſimplicibus aut: nanque non habent ſimplicia talem motum
per aliud, quae per ſuam ipſorum naturam: at illa principium ſui motus obtinent beneficio corpo
ris ſimplicis, quod dominatur, & enim ſecundùm ipſum mouentur: cùm verò exuperantiæ frœni
ex mixtura naſcantur; neceſſe quoque eſt, vt & temperatus ſit hic motus, & non ita purus, vt adeò
promptè atque expeditè finem ſuum conſequatur, ſed aut ſegnior ſit, atque remiſsior, quae coporis illius
ſimplicis, quod dominatur, vbi ſecretum fuerit à mixtura, aut non ita ſit ad perpendiculum, quem
admodum illorum eſt, quæ grauia ſunt, aut leuia ſimpliciter, aut etiam non obtineat ſummum extre
mumque. locum qui corpori dominanti debetur, vt puta, ſi aëreum fuerit, aquæ planitiem occupabit,
non aut locum aëris intimum: ita impari velocitate caro terraque. cientur, nec ſtellę quæ diſcurren
tes vocantur in quibus initium motus eſt duplex, alterum natiuum quod attollit, atque alterum violans
quod deprimit & detrudit. motu recto ſimpliciter aguntur, ſed in latus: fabrique. rectitudinem pa
rietis exploraturi plumbeo perpendiculo quod grauiſsimum eſt, vti ſolent: itidemque. nautæ fabricant
lineas quibus maſſas plumbeas appendunt, vt maris altitudinem metiantur quas βολιδας appellant,
vel καταπειρατηριας, aut παταπειράτας; noſtri, lo ſcandaglio, quia magis accedat plumbum
ad diametrum mundi, quae quodquam aliud corpus: oleumque, cùm ſit aëreum, tamen enatat in
aqua ſolùm, nec in aëre manet ſuſpenſum. Quocirca non iniuria motus ſimplex eſt ſimplicium
corporum, compoſitorum verò mixtus; licèt & mixtorum motus ſemper imitetur motum eius cor
poris ſimplicis quod primas obtinet in mixtura: ob eamque. cauſſam ab Ariſtotele dictum eſt.
b Manifeſtum eſt quae horum quidem omnium cauſſa eſt, quæ in incompoſitis eſt differentia: vſque
adeò vt hæc bellè reciprocentur, ſimplicitas motus & corporis, & ex aduerſo vtriuſque rei mixtura.
Nam ſi corpora ſimplicia conflata ſunt è principiis quorum vires ab vllo contrario labefactatæ
non fuerint, neque retuſæ: profectò ſummi gradus erunt functionum, nec ſummi functionum gra
dus ab aliis initiis, quae ab iis quorum vires integræ ſint, proficiſci poterunt, quae ſi hæc ſecum commeant,
vtique & illa commeent neceſſe eſt, motus .ſ. temperatos ex principiis extare non integris, atque vbi
non ſint ſalua principia, nec ſummas functioneis edi poſſe. Itaque hoc loco Græcorum aciem deſe
remus, & repudiabimus Simplicium, Theodorum, & horum imitatorem D. Thomam in libris de cęlo;
eorumque. motum quę mixta ſunt, quae pro dominantis ratione fiat, ſimplicem eſſe negabimus. ob eamque.
rem animal, cùm ſecundùm naturam mouetur animo feriante, quia moueatur vt terra, ad eum
peruenire gradum quem terra aſſequi potest, neutiquam dabimus; cuius ſignum, quae etiam mergitur ægrè
cadauer in aquis, neque item concedemus cœlum, quod ipſi mixtum eſſe voluere, vt parteis Aca
demiæ tuerentur, aut religioni fauerent, vti debuerunt, quia motum dominantis elementi ſeque
retur, motu quoque ſimplici concitari. Quapropter ſi nullum apud nos elementum eſt penitus