1In temperata igitur regione vbi venti orien
tales ſpirant, vita ſalubris ac diuturna. Sed
de his aliàs. Nunc ſolum ſcire ſufficiat, quòd
duæ tantùm ſint qualitates, calor cœli, &
humidum elementorum: ſiccum autem &
frigus horum ſunt priuationes. Sed & de his
poſteriùs agemus. Vt verò ad inſtitutum re
uertar, elementum non voco rem calidiſſi
mam, vel frigidiſſimam, quandoquidem
vix eam liceat reperire: ſed illud elemen
tum nunc dico, quod nec pabulo indiget,
nec ſpontè corrumpitur, nec vagatur, ſed
certam tenet ſedem, maximam habens mo
lem, eamque ſecundum naturam, ac ad gene
rationem paratum eſt. Cumque nullum ho
rum igni conueniat, hunc, elementum haud
quaquam appellabimus. Mouetur autem hic,
impotens, viuere abſque alimento, aëremque
proximum adurit: hicque ardens flamma
vocatur. Eſt enim flamma nihil aliud, quam
aër accenſus. Hæc autem perpetuò moue
tur, nec vnquam quieſcit. Ignis enim ſub
ſtantia cum tenuiſſima ſit, & quod ſubie
ctum eſt illi ſemper vrat, perpetuò etiam
mouetur. Ob ſubtilitatem igitur per angu
ſtiſſima foramina ingreditur, ob motum ve
rò diuidit ac ſcindit, diſciſſa calore immen
ſo vrit, ac in propriam conuertit ſubſtan
tiam. Ergo flamma non eadem vnquam
manet, ſed perpetua generatione altera al
teri ſuccedit, & ob id moueri eam ſemper
videri neceſſarium eſt. Nam quæ genita
iam eſt, aëris proximam partem inuadit,
humidumque eius depaſcitur, & moriendo
aliam nouam excitat flammam. Cum igitur
humidum quod prius erat in flammam ver
titur, aucta ex hac mutatione in immenſum
quantitate, nec poſſit quod illi ſubiectum
eſt pabulum ob duritiem pellere, neceſſa
riò in ſuperiorem partem vehementer aſ
cendit, & eam quæ iam ſuprà ipſam erat
accenſa impellit: vnde ſit vt ſurſum ple
rumque magno impetu flamma feratur ac
feriat. Si tamen tigna vrantur ſupernè, flam
mam eadem ratione deorſum ferri neceſſe
eſt. Non igitur flamma ſemper ſurſum fer
tur, ſed ob id plerunque, quòd pabulum in
imo poſitum eſt. Cùm tamen in imum fer
tur, adeò vrit, vt ſi humidum eſt quod vri
tur, repentè colliquatum ſuffocet ignem: ob
idque cerei conuerſa flamma inferius ſpontè
extinguuntur. Ligna autem non ſic, quòd
humidum colliquari non queat. Extinguun
tur etiam ob aliam rationem, quòd ( vt di
xi) ſemper ſuperior pars flammæ ab inferio
re, quæ nutrimento proximior eſt, propelli
tur: vnde ſuprema flammæ pars continuò
tranſitu extincta in fumum vertitur. Eſt
enim fumus medium inter flammam & aë
rem, atque ideò duplex. Quidam qui flam
mæ ſuccedit, & hic tenuis ac neceſſarius.
Omnis enim flamma in fumum vertitur: ſed
hic cum tenuiſſimus ſit, in aërem celeriter
tranſit, atque ob id nec ſuffocat, nec oculos
vrit, ſed ſolum calefacit ac ſiccat. Alter eſt
fumus qui flammæ præit generationem, at
que humidior eſt, ac oculos vrit & ſuffocat,
quòd in aërem non facilè conuertatur. Idem
plærunque ex carbonibus prauis ac humi
dioribus lignis excitari ſolet. Primus igitur
cùm flamma deſcendit in cereis conuerſis,
dum aſcendere nititur, flammæ ipſi occurrit,
eamque celerrimè ſuffocat. Declarauimus
enim quòd huius quantitas gignatur im
menſa, cùm ſingulis momentis flamma quæ
maximè à nutrimento remota eſt, & in am
bitu aëri vicina, in fumum tranſeat, cuius
copia nihil mirum eſt ignem illi occurren
tem celerrimè ſuffocari. Huius igitur motus
tam rapidi cauſa, flamma cuncta corrumpit,
non ſolius immenſæ caliditatis ratione. Sed
tamen motus hic in flamma interior, quia
ſenſim fit, nos latet. Nec flamma tota illicò
perit, ſed quæ ſolùm eſt in ambitu: nam quæ
in medio eſt, tandiu manet, donec ad extre
mum in contactu aëris perueniat, aliter in
flammæ medio non eſſet. Sed fumus retrò
quandoque agitur, vel ob impetum, vel re
pulſus, vel prohibitus. Impetus fit vel ob
multitudinem, vel ob celeritatem motus. Li
gna igitur viridia & multitudo flammæ, re
plent cubicula fumo. Venti quoque repel
lunt fumum, & anguſtia camini prohibet
exitum, vel ſi anguſtior ſit in vno, vt non re
cipiat. Maxima autem cauſa eſt à ventis. Nam
fumus altius ſemper aſcendit, tum ob impe
tum à flamma conceptum, tum ob leuita
tem. Vbi ventis occurrat, maximè vbi copia
21[Figure 21]
viridium lignorum adſit, retrogreditur: &
qui ex quatuor partibus foramina habet, ab
omni vento impeditur: nam vndique patet.
Auxilium à nobis ratione excogitatum. In
quatuor partibus, oriente, occidente, meri
die, ſeptentrione binos colloca canales ficti
les ex aduerſo poſitos, ita vt alter ſurſum fe
ratur, reliquus deorſum: nam impoſſibile eſt
octo ventos, quatuor inferius tendentes, qua
tuor autem ſuperiùs, à quatuor cœli princi
palibus regionibus ſpirare. Quod ni fiat, fu
mus minimè poteſt retrò pelli: atque id
etiam experimento ad amuſſim comproba
tum eſt. Adiuuat autem non parum latitudo
faucium in imo. Plerunque etiam tutiores
canales decliues tantum. Sed tutior omnibus
eſt qui vagina circumcingitur, quæ inferiùs
non cohæret tecto.
tales ſpirant, vita ſalubris ac diuturna. Sed
de his aliàs. Nunc ſolum ſcire ſufficiat, quòd
duæ tantùm ſint qualitates, calor cœli, &
humidum elementorum: ſiccum autem &
frigus horum ſunt priuationes. Sed & de his
poſteriùs agemus. Vt verò ad inſtitutum re
uertar, elementum non voco rem calidiſſi
mam, vel frigidiſſimam, quandoquidem
vix eam liceat reperire: ſed illud elemen
tum nunc dico, quod nec pabulo indiget,
nec ſpontè corrumpitur, nec vagatur, ſed
certam tenet ſedem, maximam habens mo
lem, eamque ſecundum naturam, ac ad gene
rationem paratum eſt. Cumque nullum ho
rum igni conueniat, hunc, elementum haud
quaquam appellabimus. Mouetur autem hic,
impotens, viuere abſque alimento, aëremque
proximum adurit: hicque ardens flamma
vocatur. Eſt enim flamma nihil aliud, quam
aër accenſus. Hæc autem perpetuò moue
tur, nec vnquam quieſcit. Ignis enim ſub
ſtantia cum tenuiſſima ſit, & quod ſubie
ctum eſt illi ſemper vrat, perpetuò etiam
mouetur. Ob ſubtilitatem igitur per angu
ſtiſſima foramina ingreditur, ob motum ve
rò diuidit ac ſcindit, diſciſſa calore immen
ſo vrit, ac in propriam conuertit ſubſtan
tiam. Ergo flamma non eadem vnquam
manet, ſed perpetua generatione altera al
teri ſuccedit, & ob id moueri eam ſemper
videri neceſſarium eſt. Nam quæ genita
iam eſt, aëris proximam partem inuadit,
humidumque eius depaſcitur, & moriendo
aliam nouam excitat flammam. Cum igitur
humidum quod prius erat in flammam ver
titur, aucta ex hac mutatione in immenſum
quantitate, nec poſſit quod illi ſubiectum
eſt pabulum ob duritiem pellere, neceſſa
riò in ſuperiorem partem vehementer aſ
cendit, & eam quæ iam ſuprà ipſam erat
accenſa impellit: vnde ſit vt ſurſum ple
rumque magno impetu flamma feratur ac
feriat. Si tamen tigna vrantur ſupernè, flam
mam eadem ratione deorſum ferri neceſſe
eſt. Non igitur flamma ſemper ſurſum fer
tur, ſed ob id plerunque, quòd pabulum in
imo poſitum eſt. Cùm tamen in imum fer
tur, adeò vrit, vt ſi humidum eſt quod vri
tur, repentè colliquatum ſuffocet ignem: ob
idque cerei conuerſa flamma inferius ſpontè
extinguuntur. Ligna autem non ſic, quòd
humidum colliquari non queat. Extinguun
tur etiam ob aliam rationem, quòd ( vt di
xi) ſemper ſuperior pars flammæ ab inferio
re, quæ nutrimento proximior eſt, propelli
tur: vnde ſuprema flammæ pars continuò
tranſitu extincta in fumum vertitur. Eſt
enim fumus medium inter flammam & aë
rem, atque ideò duplex. Quidam qui flam
mæ ſuccedit, & hic tenuis ac neceſſarius.
Omnis enim flamma in fumum vertitur: ſed
hic cum tenuiſſimus ſit, in aërem celeriter
tranſit, atque ob id nec ſuffocat, nec oculos
vrit, ſed ſolum calefacit ac ſiccat. Alter eſt
fumus qui flammæ præit generationem, at
que humidior eſt, ac oculos vrit & ſuffocat,
quòd in aërem non facilè conuertatur. Idem
plærunque ex carbonibus prauis ac humi
dioribus lignis excitari ſolet. Primus igitur
cùm flamma deſcendit in cereis conuerſis,
dum aſcendere nititur, flammæ ipſi occurrit,
eamque celerrimè ſuffocat. Declarauimus
enim quòd huius quantitas gignatur im
menſa, cùm ſingulis momentis flamma quæ
maximè à nutrimento remota eſt, & in am
bitu aëri vicina, in fumum tranſeat, cuius
copia nihil mirum eſt ignem illi occurren
tem celerrimè ſuffocari. Huius igitur motus
tam rapidi cauſa, flamma cuncta corrumpit,
non ſolius immenſæ caliditatis ratione. Sed
tamen motus hic in flamma interior, quia
ſenſim fit, nos latet. Nec flamma tota illicò
perit, ſed quæ ſolùm eſt in ambitu: nam quæ
in medio eſt, tandiu manet, donec ad extre
mum in contactu aëris perueniat, aliter in
flammæ medio non eſſet. Sed fumus retrò
quandoque agitur, vel ob impetum, vel re
pulſus, vel prohibitus. Impetus fit vel ob
multitudinem, vel ob celeritatem motus. Li
gna igitur viridia & multitudo flammæ, re
plent cubicula fumo. Venti quoque repel
lunt fumum, & anguſtia camini prohibet
exitum, vel ſi anguſtior ſit in vno, vt non re
cipiat. Maxima autem cauſa eſt à ventis. Nam
fumus altius ſemper aſcendit, tum ob impe
tum à flamma conceptum, tum ob leuita
tem. Vbi ventis occurrat, maximè vbi copia
21[Figure 21]viridium lignorum adſit, retrogreditur: &
qui ex quatuor partibus foramina habet, ab
omni vento impeditur: nam vndique patet.
Auxilium à nobis ratione excogitatum. In
quatuor partibus, oriente, occidente, meri
die, ſeptentrione binos colloca canales ficti
les ex aduerſo poſitos, ita vt alter ſurſum fe
ratur, reliquus deorſum: nam impoſſibile eſt
octo ventos, quatuor inferius tendentes, qua
tuor autem ſuperiùs, à quatuor cœli princi
palibus regionibus ſpirare. Quod ni fiat, fu
mus minimè poteſt retrò pelli: atque id
etiam experimento ad amuſſim comproba
tum eſt. Adiuuat autem non parum latitudo
faucium in imo. Plerunque etiam tutiores
canales decliues tantum. Sed tutior omnibus
eſt qui vagina circumcingitur, quæ inferiùs
non cohæret tecto.
Flamma
quid ſit.
Cur flamma
nunquam
quieſcat.
Ignis quo
modo vrat.
Flamma non
eadem ma
net.
Cur flamma
plerunque
aſcendat.
quid ſit.
Cur flamma
nunquam
quieſcat.
Ignis quo
modo vrat.
Flamma non
eadem ma
net.
Cur flamma
plerunque
aſcendat.
Cùm igitur ad hoc vt ignis vrat tria ſint
neceſſaria, pabulum, motus, & quod pene
tret, cùm in flamma motus maior ſit ac ma
nifeſtior, atque ideò etiam introitus qui ad
motum conſequitur maior, minimè obſcu
rum eſt cur flamma reliquo igne ſit viua
tior: ideoque cerei dum flamma viget tan
diu ardent donec ſuppetit alimentum: cùm
flamma deſinit, ſpontè vel momento peni
tus extinguuntur. Quia tamen flamma
neceſſaria, pabulum, motus, & quod pene
tret, cùm in flamma motus maior ſit ac ma
nifeſtior, atque ideò etiam introitus qui ad
motum conſequitur maior, minimè obſcu
rum eſt cur flamma reliquo igne ſit viua
tior: ideoque cerei dum flamma viget tan
diu ardent donec ſuppetit alimentum: cùm
flamma deſinit, ſpontè vel momento peni
tus extinguuntur. Quia tamen flamma