Gassendi, Pierre, De motu impresso a motore translato epistulae duae, 1642

List of thumbnails

< >
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
< >
page |< < of 158 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb xlink:href="027/01/003.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="id.000022">
                <emph type="italics"/>
              VII. </s>
              <s id="id.000023">Ex eo elicitur lapidem è naui mota
                <lb/>
              proiectum ſecundum altitudinem mali, &
                <lb/>
              recidentem ſecundum eandem, deſcribere
                <lb/>
              lineam, ad viſum quidem rectam, ſed reipsâ
                <lb/>
              tamen parabolicam; vt & dimiſſum è ſum­
                <lb/>
              mo malo ſemiparabolicam; compoſito motu
                <lb/>
              ex perpendiculari, qui à manu, aut grauita­
                <lb/>
              te, & horizontali, qui à naui. </s>
              <s id="id.000024">Nihil ex vtro­
                <lb/>
              vis motu ob compoſitionem deperdi, ſed
                <lb/>
              tantundem ſpatij & perpendiculariter, &
                <lb/>
              horizontaliter peruadi, quantum ſi motus ſe­
                <lb/>
              iuncti forent. </s>
              <s id="id.000025">Tempora aſcenſus, & deſcen­
                <lb/>
              ſus eſſe æqualia, & velocitatem qua pro­
                <lb/>
              portione in aſcenſu decreſcit, in deſcenſu in­
                <lb/>
              creſcere; idque perinde, ac dum motus tranſ­
                <lb/>
              latitius est nullus. </s>
              <s id="id.000026">Proportionem velocita­
                <lb/>
              tis creſcentis, & decreſcentis ſecundum li­
                <lb/>
              neam parabolicam, eſſe eandem, quæ ſecun­
                <lb/>
              dum perpendicularem. </s>
              <s id="id.000027">In motu compoſito
                <lb/>
              ſpatia quidem ſursùm, aut deorsùm acquiri
                <lb/>
              inæqualiter per momenta æqualia; at pror­
                <lb/>
              sùn, ſeu ſecundum horizontem, penitùs
                <lb/>
              æqualiter. </s>
              <s id="id.000028">Quantumcúmque apertæ, aut
                <lb/>
              contractæ ſint parabolicæ, ſemiparabolicæve
                <lb/>
              lineæ, modò altitudo eadem ſit, ipſas tempore
                <lb/>
              æquali deſcribi. </s>
              <s id="id.000029">Denique quod vis proiecti­
                <lb/>
              le, etiam globum bombardicum, directè ſur­
                <lb/>
              ſum è pede mili, dum nauis monetur, emiſ­
                <lb/>
              ſum, ad pedem mali recidere.
                <emph.end type="italics"/>
              p.23. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000030">
                <emph type="italics"/>
              VIII. </s>
              <s id="id.000031">Declaratur etiam, cur ex duobus in­
                <lb/>
              tra motam colludentibus, pilamque vi
                <lb/>
              pari ex prora, ac puppi remittentibus, non aut
                <lb/>
                <gap/>
              e propiùs, aut hic remotiùs pilæ occurrat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="id.000032">Nempe quòd motus nauis vtrique commu
                <lb/>
              nis quantum virtutis addit pilæ ab hoc pro­
                <lb/>
              iectæ, tantundem illum ſemouet: & quan­
                <lb/>
              tum adimit rejectæ ab illo, tantundem iſtum
                <lb/>
              promouet, mirabili compenſatione.
                <emph.end type="italics"/>
              p.31. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000033">
                <emph type="italics"/>
              IX. </s>
              <s id="id.000034">Nullus motus non naturalis, vt nullus
                <lb/>
              non eſt à naturalibus principijs: Nullus non
                <lb/>
              violentus, vt nullus (ſecluſo primæve)
                <lb/>
              non ab alto eſt. </s>
              <s id="id.000035">Is naturalis eſt, qui aut ſpon­
                <lb/>
              te, aut ſine repugnantia fit; is violentus, qui
                <lb/>
              præter naturam, aut cum
                <expan abbr="repugnãtia">repugnantia</expan>
              . </s>
              <s id="id.000036">Æqua­
                <lb/>
              tas character motus naturalis; inæqua­
                <lb/>
              bilias violenti.</s>
              <s id="id.a00036">Naturalis ergo propriè ſo­
                <lb/>
              lis circularis, maximéque eſtis; violen-
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              tus autem rectus, qualis eſt non modò rei pro­
                <lb/>
              iectæ ſursùm, verum etiam rei cadentis
                <lb/>
              deorsùm.
                <emph.end type="italics"/>
              p.33. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000037">
                <emph type="italics"/>
              X. </s>
              <s id="id.000038">Cùm motus lapidis tam dimiſsi, quàm
                <lb/>
              recidentis ex mali tranſtati altitudine, com­
                <lb/>
              poſitus ſit ex perpendiculari, & horizontali,
                <lb/>
              horizontalis potiùs, quàm perpendicularis
                <lb/>
              habendus nuuralis eſt, ob iam memoratam
                <lb/>
              æquabilitatem. </s>
              <s id="id.000039">Videtur omnis motus hori­
                <lb/>
              zontalis ſuapte natura æquabilis, atque per­
                <lb/>
              petuus; vt vel intelligitur exemplo globi
                <lb/>
              vniformis materiæ, qui ſemel motus ſupra
                <lb/>
              terræ ſuperficiem exquiſitè rotundam, poli­
                <lb/>
              tamque ſuppoſitam, videatur vt æquabili­
                <lb/>
              ter, ita perpetuò reuoluendus.
                <emph.end type="italics"/>
              p.38. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000040">
                <emph type="italics"/>
              XI. </s>
              <s id="id.000041">Si motus lapidis deorsùm violentus eſt,
                <lb/>
              & ab externo principio; debet; hoc proinde
                <lb/>
              eſſe vel impellens, vel attrahent, vel
                <expan abbr="vtrũ-que">vtrun­
                  <lb/>
                que</expan>
              . </s>
              <s id="id.000042">Impellens aliud eſſe non poteſt, quàm
                <lb/>
              aer ſupornè incumbens, qui vt lapidi ſur­
                <lb/>
              sùm nitenti reſiſtit, ita deorsùm tendentem
                <lb/>
              inſectatur. </s>
              <s id="id.000043">Quanta ſit
                <expan abbr="aēris">aeris</expan>
              , fluxi licet, in
                <lb/>
              impellendo vis, probatur ex variis effecti­
                <lb/>
              bus, at præſertim in pyriis, pneumaticiſque
                <lb/>
              catapultis. </s>
              <s id="id.000044">Non ſufficit tamen ſola aëris vis
                <lb/>
              ad motum illum deorsùm præſtandum.
                <emph.end type="italics"/>
              p 41. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000045">
                <emph type="italics"/>
              XII. </s>
              <s id="id.000046">Attrahens cauſa alia eſſe non poteſt,
                <lb/>
              quàm ipſamet Terra, cui ſit inſita (vt &
                <lb/>
              cuivis Toti) vis continendi, retrahendique
                <lb/>
              parteis ſui omneis, quales enumerantur heic.
                <lb/>
              </s>
              <s id="id.000047">Explicatur pancis analogia, vel eadem po­
                <lb/>
              tiùs natura Magnetis, ac Terræ. </s>
              <s id="id.000048">Non vide­
                <lb/>
              tur vtriuſque actio in res attractas fieri,
                <lb/>
              niſi emißis corpuſculis ſubtilißimis, quæ
                <lb/>
              ipſas pelliciant: quòd nulla actio phyſica ſi­
                <lb/>
              ne contactu, & organi ſaltem interuemn ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="id.000049">Declaratur res exemplo halitus è re odora in
                <lb/>
              nareis tranſmißi.
                <emph.end type="italics"/>
              p.46. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="id.000050">
                <emph type="italics"/>
              XIII. </s>
              <s id="id.000051">Idem ſit circa alios ſenſus. </s>
              <s id="id.000052">Corpuſcu­
                <lb/>
              la, qua ſenſus permulcent, alia ratione figu­
                <lb/>
              rata, quàm quæ exaſperant. </s>
              <s id="id.000053">Arguitur id ſur­
                <lb/>
              sùs ex odore. </s>
              <s id="id.000054">Subtilitas corpuſculorum inef­
                <lb/>
              fabilis probabilis fit. </s>
              <s id="id.000055">Sympathia, & Anti­
                <lb/>
              pathia, niſi per ipſa, quaſi organula, non eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="id.000056">Debent in re excipiente respondere particu­
                <lb/>
              læ analogica; vti ſunt, quæ in naribus (non
                <lb/>
              in partibus altis) reſpecta corpuſculorum
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>