[ 9 ]
SIMON STEVINS
VYTSPRAECK
VANDE WEERDICHEYT
DER DVYTSCHE TAEL.
[ ]
is wel waer datter inde Natuer niet wonderlick en is, nochtan tot onderscheyt der dinghen die wy duer de oirsaken verstaen, vande ghene welcker redenen ons onbekent sijn, soo gheuen wy dese met recht de naem van wonder, niet dat sijt eyghentlick sijn, maer om dattet hem voor ons alsoo ghelaet. T'welck soo wesende, wy sullen ons in desen ansien billichlick mueghen verwonderen, duer wat middel de Natuer mocht wercken, doen sy ons voorouders sich haer spraeck dede maken; ouermidts ons van soo constighen werck, der oirsaken ghenouchsaem wetenschap ghebreect. Maer want een beclaghelicke verblintheyt, als duer TSCHICSEL veroirdent, t'verstant van velen alsoo verduystert ofte betoouert heeft, dat sy t'licht vande Sonne bouen dat der Sterren, ick meen de weerdicheyt deses Taels bouen al d'ander, niet en connen bemercken, tot groot achterdeel des Duytschen gheslachts; Ghemerct daerbeneuen, dat wy voorghenomen hebben inde selue te beschrijuen de WEEGHCONST, wiens diepsinnighe ghedaenten duer slechter spraken ten eersten niet wel bedietlick en sijn, soo sullen wy naer ons vermueghen daer wat af segghen, versouckende of t'uyterste des SCHICSELS bestemden tijts noch niet en naect, ende eerst van haer oudtheyt als volght:
Tis te weten dat de Duytschen in die seer oude tijden vande welcke ter weerelt gheen opentlicke schriften gebleuen en sijn, gheweest hebben een treffelick seermachtich Gheslacht. t'welck duer sulcke verderuende oirsaken als meer ander machtighe volcken weeruaren sijn, als oirloghe en dierghelijcke, voorderende uytroeying der wetten, breking van goe oirdens, verwoesting der steden, &c, tot manier van wiltheyt gherocht is, doch niet so volcommen, of den ouden aert der grootmoedicheyt, rechtueerdicheyt, ende ghetrauheyt, daer Tacitus oock af betuycht , en bleef altijt in hemlien ghewortelt. Dese haer woestheyt heeft gheduert tot ontrent de tijden van Iulius Cæsar, welcke daer naer tot beteren staet begon te keeren, soo dat sy eintlick weder ghecommen sijn ter regiering ouer t'eertrijcxdeel Europa, als kenlick is. Maer want yemandt van haer voornomde eerste macht twyffelen mocht, ouermits