Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
< >
page |< < (7) of 778 > >|
14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
IAm declaratum eſt ſuperius [1 n] quòd ex corpore quolibet illuminato cum quolibet lumine
exit
lux ad quamlibet partem oppoſitam ei.
Cum ergo uiſus opponitur alicui rei uiſæ, & fuerit
res
illa illuminata quolibet lumine, exlumine rei uiſæ ueniet lumẽ ad ſuperficiẽ uiſus.
Et de-
claratũ
fuit quòd ex proprietate lucis eſt operari in uiſum, & quòd natura uiſus eſt pati ex luce.
Di
gnum
eſt ergo, ut non ſentiat uiſus lumen rei uiſae;
, niſi ex lumine ueniente ex ea ad uiſum. Et decla
ratũ
fuit , quòd forma coloris cuiuslibet corporis colorati & illuminaticũ quolibet lumine, aſſo-
ciatur
ſemper lumini uenienti ab illo corpore ad quamlibet partem oppoſitã illi corpori, & erit lu-
men
& forma coloris ſemper ſimul.
Ergo lumine ueniente ad uiſum ex lumine corporis uiſi, e-
rit
ſemper forma coloris corporis uiſi.
Et lumẽ & color ueniant ſimul ad ſuperficiem uiſus, uiſus
ſentit
colorẽ, qui eſt in re uiſa ex lumine ueniente ad ſe ex re uiſa.
Dignius ergo eſt, ut non ſit ſenſus
uiſus
coloris rei uiſæ, niſi ex forma coloris uenientis ad ipſum uiſum cum lumine, & forma coloris
ſemper
eſt admixta forma lucis, & eſt diſtincta ab ea.
Viſus ergo ſentit lumẽ, niſi admixtũ
colore.
Dignius ergo eſt, ut ſit ſenſus uiſus coloris rei uiſæ & luminis, eſt in ea, niſi ex for-
ma
admixta lumine & colore ueniente ad ipſum ex ſuperficie rei uiſæ.
Et iterũ tunicæ uiſus quę
ſituantur
ad mediũ anterioris uiſus, ſunt diaphanæ cõtingẽtes ſe, [per 4 n] & prima illarũ, ſcilicet
cornea
tãgit aerẽ, in quo primo uenit forma.
Et ex proprietate lucis eſt pertrãſire in quodlibet cor
pus
diaphanũ:
& ſimiliter eſt proprietas formæ coloris, quæ aſſociatur lumini, pertrãſire in corpus
diaphanũ
, & ideo extẽditur in aere diaphano, ſicut extẽditur lumẽ.
Et ex natura corporũ diaphano
eſt, recipere formas lucis & coloris, & reddere ipſas partibus ſibi oppoſitis.
Forma ergo ueniẽs
ex
re uiſa ad ſuperficiẽ uiſus, trãſibit per diaphanitatẽ tunicarũ uiſus, per foramẽ quod eſt in anteri
ore
uueæ, perueniet ergo ad humorẽ glacialẽ, & pertrãſibit in eo, ſecundũ diaphanitatẽ ſuã.
Digni-
us
ergo eſt, ut tunicę uiſus ſint diaphanæ, niſi ut pertrãſeant in eis formæ lucis & colorũ, uenien
tiũ
ad ipſum.
Aggregemus ergo modò cõponitur ex omnibus iſtis, & dicamus, quòd uiſus ſen-
tit
lumẽ & colores, qui ſunt in ſuperficie rei uiſæ, & quòd pertranſeunt per diaphanitatẽ tunicarum
uiſus
.
Et hoc eſt illud in quo quieſcebat phyſicorũ opinio de qualitate uiſionis. Dicemus ergo mo-
, quòd qualitas uiſionis aſſeritur huiuſmodi eſſe tãtùm, quoniã iſte modus deſtruitur, niſi ad-
datur
ei aliud.
Quoniã enim forma lucis & coloris cuiuslibet colorati & illuminati extẽditur in ae-
re
diaphano, cõtinuato eo ad oẽs partes oppoſitas, uiſus aũt opponitur eodẽ tẽpore multis reb.

uiſis
diuerſi coloris, & inter quãlibet earũ & uiſum ſunt in aere lineæ rectæ cõtinuato medio inter
eas
:
& formæ lucis & coloris, quæ ſunt in re uiſa oppoſita uiſui ueniant ad ſuperficiẽ uiſus: for-
ergo lucis & coloris cuiuslibet rerũ uiſibiliũ, oppoſitarũ uiſui, in eodẽ tẽpore ueniẽt ad ſuperfi
ciẽ
uiſus.
Et formę extẽdãtur ex re uiſa ad quãlibet partẽ oppoſitã, & perueniãt ad uiſum, niſi
ꝓpter
oppoſitionẽ:
forma, quę peruenit ex re uiſa ad uiſum, peruenit ad totã ſuperficiẽ uiſus. Et
ita
ſit, quãdo uiſus opponitur alicui ſuperficiei rei uiſę, & peruenit forma coloris eius & lucis ad ſu
perficiẽ
uiſus, & uiderit in illo tẽpore aſpiciẽs alia uiſibilia diuerſi coloris oppoſita uiſui:
tũc forma
lucis
& coloris cuiuslibet illorũ uiſibiliũ uenet ad ſuperficiẽ uiſus, & forma omniũ illorũ uiſibiliũ
perueniet
ad totã ſuperficiẽ uiſus.
Perueniẽt ergo ad totã ſuperficiẽ uiſus multa lumina diuerſa, &
multi
colores diuerſi, & quilibet illorũ implet ſuperficiẽ uiſus:
perueniet ergo in ſuperficiem uiſus
forma
admixta ex colorib.
diuerſis, & luminibus diuerſis. Si ergo ſenſerit uiſus illã formã admixtã,
ſentiet
colorẽ diuerſum à colore cuiuslibet illarũ rerũ, & diſtinguẽtur ab eo uiſibilia.
Et ſi ſenſe
rit
unã illarũ rerũ uiſibiliũ, & ſenſerit reſiduas:
cõprehẽdet unã rẽ uiſibilẽ, & alias: ſed ipſe cõ-
prehẽdit
omnia illa uiſibilia in eodẽ tẽpore, & cõprehẽdit ipſa diſtincta.
Et ſi non ſenſerit unã illarũ
formarũ
, nihil ſentiet ex ipſis, uel ex alijs uiſibilibus oppoſitis illi:
ſed ipſe ſentit omnia. Et iterũ poſ
ſunt
eſſe in eodẽ uiſo diuerſi colores, & à qualibet parte eius exit lumẽ & color ſecũdum oẽs lineas
rectas
, quæ extẽdũtur in aere cõtinuo.
ergo fuerint partes unius rei uiſę diuerſi coloris: ueniet
ad
totã ſuperficiẽ uiſus ex unoquoq;
illarũ forma coloris & lucis, & ſic քmiſcebũtur colores illarũ

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index