82ALHAZEN
nocte obſcurus:
cum ergo aer fuerit obſcurus, nos uidemus ſtellas:
cum autem illuminatus fue-
rit aer medius inter uiſum noſtrum & ſtellas, latebunt nos ſtellæ. Et ſimiliter ſi aſpiciens nocte
aſpexerit in loco luminoſo lumine ignis: & fuerit lumen ignis extenſum ſuper terram: & fuerint in
illo loco uiſibilia ſubtilia, aut uiſibilia, in quibus ſunt res ſubtiles: & fuerint in aliqua umbra, ſed nõ
forti: & non fuerit ignis medius inter illa uiſibilia & uiſum: & comprehenderit tunc aſprciens illa ui
ſibilia, & res ſubtiles, quæ ſuntin eis: deinde moueatur à ſuo loco, donec ſit ignis medius inter illa
uiſibilia & ſuum uiſum: tunc illa uiſibilia latebunt ipſum, ſi fuerint ſubtilia, uel ſubtilia, quæ in eis
ſunt, & ferè non comprehendet ipſa, cum ignis fuerit medius inter uiſum ſuum & ipſa uiſibilia: & ſi
cooperiatur ignis a uiſu ſuo: comprehendet ſtatim uiſibilia illa, quæ latebant ipſum: & ſi auferatur
coopertorium inter uiſum ſuum & ignem: latebunt ipſum iterum illa uiſibilia. Iſtæ ergo diſpoſitio-
nes ſignificant, quòd luces fortes orientes ſuper uiſum & ſuper aerem inter oculum & rem uiſam,
prohibent uiſum à comprehenſione quorundam uiſibilium, quorum luces ſunt debiles. Et iterum,
quando aſpiciens aſpexerit corpus terſum: & fuerint in illo corpore ſculpturæ ſubtiles: & non fue-
rint illæ ſculpturæ diuerſorum colorum à colore corporis: & fuerit aſpiciens in loco temperatæ lu-
cis: deinde oppoſitum fuerit corpus illud ſoli aut parieti illuminato lumine forti: reflectetur ab eo
aliqua lux ad uiſum: & inueniet aſpiciens lucem apparentem in ſuperficie corporis, & in loco, à que
reflectitur lux, fortiorem, & magis ſcintillantem: & in iſta diſpoſitione ſi inſpiciens fuerit intuitus
illud corpus terſum: non uidebit in eo aliquam ſculpturam ex ſculpturis, quæ funt in loco lucis for
tis, & ſcintillátis: deinde ſi inſpiciens declinauerit illud corpus ab illo loco, ita ut reflexio ſiat ad a-
lium locũ, extra locum uiſus ſui, & fuerit præterea ſuper corpus illud lux temperata: tunc inſpiciẽs
cõprehendet ſculpturas, quæ ſuntin eo, quas prius non comprehendebat in reflexione lucis à cor-
pore ad ſuum uiſum. Et ſimiliter, quando lux reflectetur à paginaterſa, in qua ſunt ſculpturæ ſubti-
les ad uiſum: non diſtinguet uiſus illas ſculpturas necuerificabit, donec ſit lux reflexa ad uiſum ab
illa pagina: & ſi declinetur ſuperficies paginæ, ita ut ſitus eius mutetur, & non reflectatur ab ea lux
ad uiſum: cõprehendet tunc uiſus illas ſculpturas, & diſtinguet. Et iterum quando ignis debilis fue
rit in lumine debili: apparebit & comprehẽdetur à uiſu: & cum fuerit in lumine ſolis: apparebit cor-
pus, in quo eſt, denſum, coloratũ colore ſcintillante forti: & tũ ſi fuerit prope illud corpus, aliquod
corpus albũ claræ albedinis: & fuerit corpus illud in umbra & luce debili: apparebit ſuper ipſum co
lor corporis illius, ſicut narrauimus ſuperius: deinde ſi moueatur illud corpus album, donec ſit in
lumine ſolis, latebit iam ille color, qui eſt in eo: & ſi reducatur ad umbram: apparebit color ille ful-
gens, qui eſt in ipſo: & apparebit color ille ſuper ipſum in luce forti, & apud latitationẽ coloris, qui
eſt ſuper ipſum, ſi obumbretur corpore denſo: & ſi maneat in ſuo loco, donec debilitetur lux, quæ
eſt ſuper ipſum: apparebit color, qui eſt ſuper ipſum: & ſi auferatur corpus obũbrãs, donec uigore-
cat lux ſuper corpus album: latebit color, qui eſt ſuper ipſum. Et ſimiliter quãdo admouerimus cor-
pus diaphanum coloratum colore ſcintillante, igni uehementer forti: & admouerimus umbræ il-
lius corporis pannũ album: apparebit color illius corporis diaphani ſuper illum pannum, ſicut nar-
rauimus prius: deinde ſi admouerimus illi panno alium ignem, ita ut lux eius oriatur ſuper illũ pan
num: latebit ille color, qui apparebat ſuper pannum, & non apparebit niſi albedo panni tantum: &
ſi auferamus illum ignem, ſecundus apparebit color ſuper pannum. Et iterum quædam animalia
marina habent conchas & teſtas, & cum fuerint in loco obſcuro, in quo non eſtlux, apparebuntillę
conchæ quaſi ignis: & ſi aſpiciens inſpexerit illas in luce diei uelignis, comprehendet eas, & non
uidebit in eis lumen uel aliquem ignem. Et ſimiliter, quando animal, quod dicitur noctiluca, uo-
lat de nocte, apparet quaſi lampas, & cum aſpiciens inſpexerit illud in luce diei uel in luce ignis, ap
parebit animal ſine igne. Significant ergo omnes iſtæ diſpoſitiones, quas declarauimus, quòd lu-
ces fortes uifibilium, aliquando occultantres, quæ ſuntin quibuſdam uiſibilibus: & quòd luces de-
biles aliquando manifeſtant quafdam res, quæ ſunt in quibuſdam uiſibilibus. Et iterum uiſum mul
toties latent quædam res, quę funt inuiſibiles ex ſculpturis & ſcripturis ſubtilibus, quando fuerint
in locis obſcuris uel in lucibus debilibus: & ſi extrahantur ad loca luminoſa fortis luminis, uel po-
nantur in luce ſolis: appare buntres, quæ ſunt in eis, quæ latebant in locis & lucibus debilibus. Et
ſimiliter ſculpturarum ſubtilium comprehenſiones nequit uiſus comprehendere in locis obſcuris
& lucibus debilibus: & cum extrahuntur ad luces fortes, comprehenduntur à uiſu. Significatur er-
go per hanc diſputationem, quòd luces fortes maniſeſtant multas res uiſibiles, & quòd luces debi-
les occultant multas res uiſibiles.
rit aer medius inter uiſum noſtrum & ſtellas, latebunt nos ſtellæ. Et ſimiliter ſi aſpiciens nocte
aſpexerit in loco luminoſo lumine ignis: & fuerit lumen ignis extenſum ſuper terram: & fuerint in
illo loco uiſibilia ſubtilia, aut uiſibilia, in quibus ſunt res ſubtiles: & fuerint in aliqua umbra, ſed nõ
forti: & non fuerit ignis medius inter illa uiſibilia & uiſum: & comprehenderit tunc aſprciens illa ui
ſibilia, & res ſubtiles, quæ ſuntin eis: deinde moueatur à ſuo loco, donec ſit ignis medius inter illa
uiſibilia & ſuum uiſum: tunc illa uiſibilia latebunt ipſum, ſi fuerint ſubtilia, uel ſubtilia, quæ in eis
ſunt, & ferè non comprehendet ipſa, cum ignis fuerit medius inter uiſum ſuum & ipſa uiſibilia: & ſi
cooperiatur ignis a uiſu ſuo: comprehendet ſtatim uiſibilia illa, quæ latebant ipſum: & ſi auferatur
coopertorium inter uiſum ſuum & ignem: latebunt ipſum iterum illa uiſibilia. Iſtæ ergo diſpoſitio-
nes ſignificant, quòd luces fortes orientes ſuper uiſum & ſuper aerem inter oculum & rem uiſam,
prohibent uiſum à comprehenſione quorundam uiſibilium, quorum luces ſunt debiles. Et iterum,
quando aſpiciens aſpexerit corpus terſum: & fuerint in illo corpore ſculpturæ ſubtiles: & non fue-
rint illæ ſculpturæ diuerſorum colorum à colore corporis: & fuerit aſpiciens in loco temperatæ lu-
cis: deinde oppoſitum fuerit corpus illud ſoli aut parieti illuminato lumine forti: reflectetur ab eo
aliqua lux ad uiſum: & inueniet aſpiciens lucem apparentem in ſuperficie corporis, & in loco, à que
reflectitur lux, fortiorem, & magis ſcintillantem: & in iſta diſpoſitione ſi inſpiciens fuerit intuitus
illud corpus terſum: non uidebit in eo aliquam ſculpturam ex ſculpturis, quæ funt in loco lucis for
tis, & ſcintillátis: deinde ſi inſpiciens declinauerit illud corpus ab illo loco, ita ut reflexio ſiat ad a-
lium locũ, extra locum uiſus ſui, & fuerit præterea ſuper corpus illud lux temperata: tunc inſpiciẽs
cõprehendet ſculpturas, quæ ſuntin eo, quas prius non comprehendebat in reflexione lucis à cor-
pore ad ſuum uiſum. Et ſimiliter, quando lux reflectetur à paginaterſa, in qua ſunt ſculpturæ ſubti-
les ad uiſum: non diſtinguet uiſus illas ſculpturas necuerificabit, donec ſit lux reflexa ad uiſum ab
illa pagina: & ſi declinetur ſuperficies paginæ, ita ut ſitus eius mutetur, & non reflectatur ab ea lux
ad uiſum: cõprehendet tunc uiſus illas ſculpturas, & diſtinguet. Et iterum quando ignis debilis fue
rit in lumine debili: apparebit & comprehẽdetur à uiſu: & cum fuerit in lumine ſolis: apparebit cor-
pus, in quo eſt, denſum, coloratũ colore ſcintillante forti: & tũ ſi fuerit prope illud corpus, aliquod
corpus albũ claræ albedinis: & fuerit corpus illud in umbra & luce debili: apparebit ſuper ipſum co
lor corporis illius, ſicut narrauimus ſuperius: deinde ſi moueatur illud corpus album, donec ſit in
lumine ſolis, latebit iam ille color, qui eſt in eo: & ſi reducatur ad umbram: apparebit color ille ful-
gens, qui eſt in ipſo: & apparebit color ille ſuper ipſum in luce forti, & apud latitationẽ coloris, qui
eſt ſuper ipſum, ſi obumbretur corpore denſo: & ſi maneat in ſuo loco, donec debilitetur lux, quæ
eſt ſuper ipſum: apparebit color, qui eſt ſuper ipſum: & ſi auferatur corpus obũbrãs, donec uigore-
cat lux ſuper corpus album: latebit color, qui eſt ſuper ipſum. Et ſimiliter quãdo admouerimus cor-
pus diaphanum coloratum colore ſcintillante, igni uehementer forti: & admouerimus umbræ il-
lius corporis pannũ album: apparebit color illius corporis diaphani ſuper illum pannum, ſicut nar-
rauimus prius: deinde ſi admouerimus illi panno alium ignem, ita ut lux eius oriatur ſuper illũ pan
num: latebit ille color, qui apparebat ſuper pannum, & non apparebit niſi albedo panni tantum: &
ſi auferamus illum ignem, ſecundus apparebit color ſuper pannum. Et iterum quædam animalia
marina habent conchas & teſtas, & cum fuerint in loco obſcuro, in quo non eſtlux, apparebuntillę
conchæ quaſi ignis: & ſi aſpiciens inſpexerit illas in luce diei uelignis, comprehendet eas, & non
uidebit in eis lumen uel aliquem ignem. Et ſimiliter, quando animal, quod dicitur noctiluca, uo-
lat de nocte, apparet quaſi lampas, & cum aſpiciens inſpexerit illud in luce diei uel in luce ignis, ap
parebit animal ſine igne. Significant ergo omnes iſtæ diſpoſitiones, quas declarauimus, quòd lu-
ces fortes uifibilium, aliquando occultantres, quæ ſuntin quibuſdam uiſibilibus: & quòd luces de-
biles aliquando manifeſtant quafdam res, quæ ſunt in quibuſdam uiſibilibus. Et iterum uiſum mul
toties latent quædam res, quę funt inuiſibiles ex ſculpturis & ſcripturis ſubtilibus, quando fuerint
in locis obſcuris uel in lucibus debilibus: & ſi extrahantur ad loca luminoſa fortis luminis, uel po-
nantur in luce ſolis: appare buntres, quæ ſunt in eis, quæ latebant in locis & lucibus debilibus. Et
ſimiliter ſculpturarum ſubtilium comprehenſiones nequit uiſus comprehendere in locis obſcuris
& lucibus debilibus: & cum extrahuntur ad luces fortes, comprehenduntur à uiſu. Significatur er-
go per hanc diſputationem, quòd luces fortes maniſeſtant multas res uiſibiles, & quòd luces debi-
les occultant multas res uiſibiles.
QVOD COLORES CORPORVM DIVERSIFICENTVR APVD VI-
ſum ſecundum diuerſitatem lucium ordentium ſuper ipſos. Cap. 3.
ſum ſecundum diuerſitatem lucium ordentium ſuper ipſos. Cap. 3.
3. Color uariatur pro lucis qualitate. 1 p 3.
ET iterum inuenimus, quod colores corporum denſorum coloratorum coloribus ſcintillan-
tibus, ſicut Lazuleis, uinoſis & cœleſtib. quádo ipſa fuerint in locis obſcuris & lucibus debili
bus, apparent turbidi, & cum fuerint in luce forti, apparent colores eorum ſcintillantes & cla
ri: & quanto magis augmentabitur lux ſuperipſa, tanto magis augmentabitur ſuper ipſa ſcintil-
lantis coloris claritas. Et ſi fuerit aliquod iſtorum corporum in loco obſcuro: & non fuerit in eo niſi
lux parua ualde: apparebit illud corpus obſcurum, & non diſtinguet uiſus colorem eius, & uidebi
tur quaſi niger: & cum extrahitur ad loca luminoſa lumine forti: apparebit color eius, & diſtingue-
tibus, ſicut Lazuleis, uinoſis & cœleſtib. quádo ipſa fuerint in locis obſcuris & lucibus debili
bus, apparent turbidi, & cum fuerint in luce forti, apparent colores eorum ſcintillantes & cla
ri: & quanto magis augmentabitur lux ſuperipſa, tanto magis augmentabitur ſuper ipſa ſcintil-
lantis coloris claritas. Et ſi fuerit aliquod iſtorum corporum in loco obſcuro: & non fuerit in eo niſi
lux parua ualde: apparebit illud corpus obſcurum, & non diſtinguet uiſus colorem eius, & uidebi
tur quaſi niger: & cum extrahitur ad loca luminoſa lumine forti: apparebit color eius, & diſtingue-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib