Apian, Petrus, Cosmographia

Table of contents

< >
[51.] ¶ Quæ longitudine tantùm diſcrepant.
[52.] ¶ Gratia exempli.
[53.] TABVLA NVMERALIS, CONTI-nens gradus longitudinis extra æquinoctia-lem in miliaria conuerſos.
[54.] ¶ Aliter idem reperire via Geometrica, ne omnino Arithmetices Tyro abſterreatur.
[55.] ¶ Qualiter autem itineraria intercapedo duorum oppidorum longitudine & lati. differentium, enucleatius ac verius Arithmetica ſupputatione auſcultanda ſit, impræſentiarum docebimus.
[56.] ¶ Hæ res eget phyſica multiplicatione quæ ſequitur.
[57.] ¶ Nonabſurdum arbitramur hoc in loco practicæ formulam huius exempli ſubijcere.
[58.] ¶ TABVLA DE RATIONIB. SEV PROPOR Æquinoctialem, vel ad quemuis maximum circulum, quæ aliâs tabula
[59.] TIONIB. OMNIVM PARALLELORVM AD conuerſionũ grad. extra æquinoctialẽ in grad. æquinoctialis inſcribitur.
[60.] ¶ Idem aliter per tabulas Sinuum.
[61.] ¶ Huiuſcemodi formulæ hanc exemplarem ſume computationem.
[62.] ¶ Ocularis operatio huius exempli.
[63.] QVOMODO GLOBVS COSMOGRAPH. ad mundi cardines, & ad quancunq; Regionẽ, Prouinciã, aut oppidum, rectè ſit aptandus. CAP. XIIII.
[64.] ¶ Pro inuentione lineæ meridianæ ſequuntur tres modi.
[65.] ¶ Idem aliter per organum ſpeciale.
[66.] V S V S.
[67.] DE VENTIS. CAP. XV.
[68.] De neotericorũ Hy drographorum ventis, & de nauigandi artificio, de´que inuenienda longi tudinis differentia. Additio GEM. FRISII.
[69.] ¶ Quadratum nauticum Gemmæ Friſij.
[70.] De Periœcis, Antœcis, Antipodibus ſiue Antichthonibus, Periſcijs, & Amphiſcijs. Caput XVI.
[71.] ¶ De Periœcis.
[72.] ¶ De Antœcis.
[73.] ¶ De Periſcijs.
[74.] QVO DIFFERVNT, INSVLA, Peninſula, Iſthmus, & Continens. CAP. XVII.
[75.] Ecce ſummariam diuiſionem.
[76.] DE VSV TABVLARVM PTOL. ET qualiter vniuſcuiuſq; regionis, aut oppidi ſitus, in illis ſit inuenicndus. CAP. XVIII.
[77.] Ecce formulam, vſum, atquc ſtructuram Tabularum Ptolomæi, cum quibuſdam locis, in quibus ſtudioſus Geogra-phiæ ſe ſatis exercere poteſt.
[78.] De ſpeculo coſmographico Caput. XIX.
[79.] DE VSV SPECVLI COSMOGR APHICI.
[80.] PROPOSITIO I.
< >
page |< < of 140 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div70" type="section" level="1" n="68">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1517" xml:space="preserve">
              <pb file="052" n="52" rhead="PRIMA PARS COSMO."/>
            æſtimare licebit: </s>
            <s xml:id="echoid-s1518" xml:space="preserve">fiet´q; </s>
            <s xml:id="echoid-s1519" xml:space="preserve">operatio longè perfectior. </s>
            <s xml:id="echoid-s1520" xml:space="preserve">Quòd ſi minutijs
              <lb/>
            tantũ explicantur differentiæ, tum ſinguli gradus quadrati, ſingulis
              <lb/>
            minutijs reſpõdebũt cõmodiſſimè. </s>
            <s xml:id="echoid-s1521" xml:space="preserve">Vice verſa quoq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1522" xml:space="preserve">inter nauigan-
              <lb/>
            dum, ex differẽtia latitudinis cognita, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1523" xml:space="preserve">plaga mundi in quã tendit
              <lb/>
            nauis, cognoſcetur longitudinis differẽtia peracta. </s>
            <s xml:id="echoid-s1524" xml:space="preserve">Numeratur enim
              <lb/>
            latitudo maior aut minor (vt antea dictũ eſt) à linea media: </s>
            <s xml:id="echoid-s1525" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1526" xml:space="preserve">termi
              <lb/>
            nis vtrinq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1527" xml:space="preserve">applicatur regula, notatur´q; </s>
            <s xml:id="echoid-s1528" xml:space="preserve">contactus eius cum linea â
              <lb/>
            centro egreſſa, quæ plagam mundi refert in quã nauigatio facta eſt,
              <lb/>
            atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1529" xml:space="preserve">ibi punctus locatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1530" xml:space="preserve">Deinde regula ducitur per gradus ſupremi
              <lb/>
            ac infimi ordinis quadrati æquales numero, donec ipſa puncto iam
              <lb/>
            facto applicetur, Tum enim regula differentiam longitud. </s>
            <s xml:id="echoid-s1531" xml:space="preserve">quæſitam
              <lb/>
            indicabit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1532" xml:space="preserve">Quod ſanè pulcherrimum eſt cognitu. </s>
            <s xml:id="echoid-s1533" xml:space="preserve">Nam magno qua-
              <lb/>
            drante aliquo, quotidie latitudo addiſcitur ex Solis altitudine meri-
              <lb/>
            diana aut ſtellarum ſumma altitudine, vt multis notiſſimum eſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1534" xml:space="preserve">Plagę verò mũdi nautis notiſſimę ſunt, modò ſecũdo vti liceat vẽto. </s>
            <s xml:id="echoid-s1535" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vnde longitudines regionum probè corrigi poſſent. </s>
            <s xml:id="echoid-s1536" xml:space="preserve">Hæc à nemine
              <lb/>
            vnquam tradita inueni, quamobrem non piguit huic Coſinographi
              <lb/>
            co libro adiungere, vt omnib. </s>
            <s xml:id="echoid-s1537" xml:space="preserve">modis Reipub. </s>
            <s xml:id="echoid-s1538" xml:space="preserve">Chriſtianæ prodeſſem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1539" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Verùm & </s>
            <s xml:id="echoid-s1540" xml:space="preserve">hoc obiter annotandum duxi: </s>
            <s xml:id="echoid-s1541" xml:space="preserve">haud parum differre itine
              <lb/>
            ra pedeſtria, ab ijs quæ nauigijs fiunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1542" xml:space="preserve">Nam illa ſemper per circulos
              <lb/>
            magnos ſphæræ intelligũtur fieri, vt rectè VV ernerus demonſtrauit
              <lb/>
            commẽtarijs in Ptolomæũ æditis. </s>
            <s xml:id="echoid-s1543" xml:space="preserve">Marinæ verò profectiones, maxi-
              <lb/>
            ma ex parte curuæ ſunt, quoniam rarò per circulos magnos ſphæræ
              <lb/>
            fiunt, ſed aliquando per Parallelos circulos æquatoris, vt dum ſem-
              <lb/>
            per nauis in ortum vel occaſum tendit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1544" xml:space="preserve">Aliquãdo verò per maximos
              <lb/>
            in ſphæra circulos, vt quando ab auſtro in ſeptentrionem, aut econ
              <lb/>
            tra nauigatur, tum ſub meridiano circulo nauigatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1545" xml:space="preserve">item ſub æqua
              <lb/>
            tore tantum in ortum occaſúmve nauigantib. </s>
            <s xml:id="echoid-s1546" xml:space="preserve">Alijs autem omnibus
              <lb/>
            directis licet ſecundum Magnetis ductum nauigationibus, curua fi-
              <lb/>
            unt itinera, quę circulis maximis non ſunt ſimiles, neque parallelis,
              <lb/>
            ſed neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1547" xml:space="preserve">circuli ſunt, verùm lineæ curuæ tantùm, omnes tandem in
              <lb/>
            polorum alterum concurrentes. </s>
            <s xml:id="echoid-s1548" xml:space="preserve">Quemadmodum in generali no-
              <lb/>
            ſtra orbis deſcriptione iamdudum euulgata clarè ſatis apparet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1549" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quamobrem longè aliud intelligere oportet, cùm dicimus locum
              <lb/>
            quempiam ab altero in ortum vergere in terra, vel etiam in mari, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1550" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cùm in ortum tendendo eò nauigandum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1551" xml:space="preserve">Nam qui in ortum na
              <lb/>
            uigat, parallelum circulum ęquatori deſcribit, quod ob Magnetis
              <lb/>
            ductum euenit: </s>
            <s xml:id="echoid-s1552" xml:space="preserve">cuius lingula in nautico inſtrumento, ſemper in ta
              <lb/>
            li profectione rectos angulos cum quocunq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1553" xml:space="preserve">effi cit meridiano. </s>
            <s xml:id="echoid-s1554" xml:space="preserve">Qui
              <lb/>
            vero in ortũ reſpicit Æquinoctialem, is ad punctũ aliquod in ęqua-
              <lb/>
            tore notatum neceſſario dirigitur, fit´q; </s>
            <s xml:id="echoid-s1555" xml:space="preserve">id per maximũ ſphęrę circu-
              <lb/>
            lum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1556" xml:space="preserve">Ideo´q; </s>
            <s xml:id="echoid-s1557" xml:space="preserve">nauigatiões nõ reſpondent veris mũdi plagis. </s>
            <s xml:id="echoid-s1558" xml:space="preserve">Quas nos
              <lb/>
            @irculis magnis in ſphæræ ſuperficie diſtinguimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s1559" xml:space="preserve">Verùm hoc ſo-
              <lb/>
            lum habent, vt rectè indicẽt in quã cœli partẽ cõtinuè vergat nauis,
              <lb/>
            ab eo loco in quo mométo quouis fertur ipſa nauis, non autẽ ab </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>