Apian, Petrus, Cosmographia

Table of contents

< >
[101.] ¶ Horam vſualem noctu ex radiis lunaribus mediante Compaſſo propè verum cognoſcere.
[102.] ¶ Aliter idem arithmetica ſupputatione indagare.
[103.] ¶ Idem faciliori computo inueſtigare.
[104.] ¶ Sequitur inſtrumentum Noctis.
[105.] REGVLA GENERALIS.
[106.] Inſtrumentum ſiderale.
[107.] ¶ Vſus huius Inſtrumenti.
[108.] ¶ Libri de Geographicis principijs FINIS.
[109.] LIBELLVSDELO-corum deſcribendorum ratione, Et de eorum diſtantijs inueniendis, nunꝗ̃ antehac viſus. PER GEMMAM FRISIVM. MAGNIFICO VIRO D. THOMÆ Bombelli, Gemma Friſius S. D. P.
[110.] Antuerpiæ prid. kal. Febr. Anno. 1533.
[111.] DE DESCRIPTIONE regionis alicuius in plano, incognitis latitudine, longitud. & diſtantia. CAP. I.
[112.] ¶ Figura præcedens hæc demonſtrat ad oculum.
[113.] ¶ DE PINGENDA CHARTA, COGNI-ta ſola diſtantia locorum. # Cap. 11.
[114.] DE INVENIENDA VERA DISTAN tia loci viſi quantumcunq{ue} etiam diſtet. Cap. III.
[115.] ¶ Cap. IIII. Docet idem per ſcalam Hypſome-tram aut Geometricam inuenire.
[116.] ¶ DVOBVS VEL TRIBVS VISIS LOCIS, quomodo per angulos poſitionum rectæ eorum diſtantiæ ſint inuenien-dæ, etiam ſi in nullo eorum præſens ſis. Et qua ratione facillimè regio deſcribi poſsit ex ipſis, abſq; nautico Compaſſo, aut line æ meridianæ obſeruatione. CAP. V.
[117.] ¶ QVARTVS MODVS PER DISTAN-tiam & angulum poſitionis. CAP. VI.
[118.] DE LONGITV DINIS DIFFEREN-tia cognoſcenda ex latitudinis differentia & recta diſtantia. Cap. VII.
[119.] ¶ Exempli gratia.
[120.] ¶ Quæ verò hic ex Tabulis ſinuum adduci poſſent, conſultò prætermitto, quòd ad inſtitutã Coſmographiæ methodũ nõ videantur pertinere, ſed altioris eſſe conſider ationis.
[121.] Locorum deſcriptionis Finis.
[122.] VSVS ANNVLI Aſtronomici. GEMMA FRISIO MA-THE MATICO AVTORE.
[123.] MODIS OMNIBVS ORNATISS. ac verè Nobili D. Ioanni Khreutter, Sereniſſ. Reginæ Hun-gariæ Secretario, Gemma Friſius S. D.
[124.] VSVS ANNVLI Aſtronomici per Gem. Friſium. DECLARATIO PARTIVM. CAP. 1.
[125.] ¶ De vſu annuli, primum´que loci Solis inuentione. CAP. II.
[126.] ¶ Eleuationem poli quomodo inuenias. Cap. III.
[127.] ¶ Horæ inuentio inter diu. CAP. IIII.
[128.] ¶ An ſit ante meridiem, an poſt. CAP. V.
[129.] ¶ Horæ Nocturnæ inueſtigatio. CAP. VI.
[130.] ¶ Qua ratione horæ nocturnæ facilius inue-niantur. CAP. VII.
< >
page |< < of 140 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div106" type="section" level="1" n="100">
          <pb file="102" n="102" rhead="Appendix."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2071" xml:space="preserve">ET ſi Coſinographicum opus Lector humaniſſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2072" xml:space="preserve">com
              <lb/>
            cluſimus, hic tamen placuit oſtendere, quo modo
              <lb/>
            horæ noctu ex lunari radiatione & </s>
            <s xml:id="echoid-s2073" xml:space="preserve">ſtellarum non
              <lb/>
            errantium motu venandæ ſint. </s>
            <s xml:id="echoid-s2074" xml:space="preserve">Crebris enim ac ſe
              <lb/>
            dulis hortatibus à fratre meo Georgio Apiano ro
              <lb/>
            gatus ſum, vt de horarum noctis obſeruatione ali
              <lb/>
            quid ſcriberem: </s>
            <s xml:id="echoid-s2075" xml:space="preserve">cuius precibus ſemel atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s2076" xml:space="preserve">iterum,
              <lb/>
            vt potui, obtemperaui: </s>
            <s xml:id="echoid-s2077" xml:space="preserve">illudq́ organum excogitaui atque ſubiunxi.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2078" xml:space="preserve">Neminem quippe inficias ire arbitror, quòd permagna ſit delectatio
              <lb/>
            in horarum noctis depræhenſione, quam & </s>
            <s xml:id="echoid-s2079" xml:space="preserve">maximè ad Coſmogra-
              <lb/>
            phicæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2080" xml:space="preserve">cognitionem ſcire oportet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2081" xml:space="preserve">Igitur de eius partibus dignoſcen-
              <lb/>
            dis, paucula quædam & </s>
            <s xml:id="echoid-s2082" xml:space="preserve">notatu digna adnectere propoſuimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2083" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div107" type="section" level="1" n="101">
          <head xml:id="echoid-head110" style="it" xml:space="preserve">¶ Horam vſualem noctu ex radiis lunaribus mediante
            <lb/>
          Compaſſo propè verum cognoſcere.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2084" xml:space="preserve">LVna radiante, aptabis Compaſſum (vt aſſolet) ſu-
              <lb/>
            per aliquo plano, ita, quòd lingulæ ſeu forcellulæ
              <lb/>
            correſpondeant: </s>
            <s xml:id="echoid-s2085" xml:space="preserve">deinde conſidera horam quam
              <lb/>
            vmbra fili palàm facit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2086" xml:space="preserve">Poteris etiam, ſi placet, ex
              <lb/>
            alio quocunque ſiue verticali ſiue horizontali in-
              <lb/>
            ſtrumento, horam lunarem obſeruare: </s>
            <s xml:id="echoid-s2087" xml:space="preserve">cum qua in
              <lb/>
            tra rotulam ſequentem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2088" xml:space="preserve">quære conſimilem ho-
              <lb/>
            ram in horis dierum, hoc eſt, in ſuperiori ſemicirculo, ſuper quam ſta
              <lb/>
            tuatur index lunaris cum ſua linea fiduciæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2089" xml:space="preserve">firmato indice, circun
              <lb/>
            uolue rotulam cum indice Solis, tam diu, donec eius linea fiduciæ
              <lb/>
            ſuper ætatem lunæ incidat. </s>
            <s xml:id="echoid-s2090" xml:space="preserve">Tunc enim in horario limbo, Solis in-
              <lb/>
            dex horam quæſitam oſtendit.</s>
            <s xml:id="echoid-s2091" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div108" type="section" level="1" n="102">
          <head xml:id="echoid-head111" style="it" xml:space="preserve">¶ Aliter idem arithmetica ſupputatione indagare.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2092" xml:space="preserve">COnſidera horam quam radius lunaris in Compaſſo, vel
              <lb/>
            quocunque inſtrumento ſcioterico demonſtrat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2093" xml:space="preserve">eam
              <lb/>
            ſerua. </s>
            <s xml:id="echoid-s2094" xml:space="preserve">Deinde multiplica ætatem lunæ cum. </s>
            <s xml:id="echoid-s2095" xml:space="preserve">12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2096" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2097" xml:space="preserve">11.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2098" xml:space="preserve">minu. </s>
            <s xml:id="echoid-s2099" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s2100" xml:space="preserve">quod exit, diuide per. </s>
            <s xml:id="echoid-s2101" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s2102" xml:space="preserve">quotientem iunge
              <lb/>
            cum horis prius ſeruatis, exit hora noctis quæſita.</s>
            <s xml:id="echoid-s2103" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div109" type="section" level="1" n="103">
          <head xml:id="echoid-head112" style="it" xml:space="preserve">¶ Idem faciliori computo inueſtigare.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2104" xml:space="preserve">DVc ætatem lunæ in. </s>
            <s xml:id="echoid-s2105" xml:space="preserve">731. </s>
            <s xml:id="echoid-s2106" xml:space="preserve">numerum, ex hac multiplicatione
              <lb/>
            procreatum, diuide per. </s>
            <s xml:id="echoid-s2107" xml:space="preserve">900. </s>
            <s xml:id="echoid-s2108" xml:space="preserve">quotiens oſtendit horas adden-
              <lb/>
            das, reſiduum diuide per. </s>
            <s xml:id="echoid-s2109" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s2110" xml:space="preserve">fient minuta horarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2111" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div110" type="section" level="1" n="104">
          <head xml:id="echoid-head113" style="it" xml:space="preserve">¶ Sequitur inſtrumentum Noctis.</head>
        </div>
      </text>
    </echo>