Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 111
>
[Note]
Page: 29
[Note]
Page: 30
[Note]
Page: 30
[Note]
Page: 30
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 31
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
[Note]
Page: 32
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 111
>
page
|<
<
(81)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div277
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
114
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4439
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
81
"
file
="
0101
"
n
="
101
"
rhead
="
LIBER PRIMVS.
"/>
tinet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4440
"
xml:space
="
preserve
">Si vero dicta perpendicularis à meridie in
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0101-01
"
xlink:href
="
fig-0101-01a
"
number
="
64
">
<
image
file
="
0101-01
"
xlink:href
="
http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0101-01
"/>
</
figure
>
occaſum, vel à Septentrione in ortum declinet,
<
lb
/>
declinabit murus propoſitus à meridie in ortũ, ſi
<
lb
/>
ad ortum vergit, vel à Septentrione in occaſum, ſi
<
lb
/>
ad occaſum ſpectat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4441
"
xml:space
="
preserve
">Quę omnia ex hac figura per-
<
lb
/>
ſpicua ſunt, in qua linea meridiana eſt I k, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4442
"
xml:space
="
preserve
">com-
<
lb
/>
munis ſectio Verticalis circuli & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4443
"
xml:space
="
preserve
">Horizontis L M,
<
lb
/>
illam in N, ad rectos angulos ſecans. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4444
"
xml:space
="
preserve
">Nam propo-
<
lb
/>
ſito muro A B, qui ad ortum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4445
"
xml:space
="
preserve
">muro C D, qui ad
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0101-01
"
xlink:href
="
note-0101-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
occaſum ſpectat, quoniam perpendicularis B C, à
<
lb
/>
meridie in ortũ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4446
"
xml:space
="
preserve
">perpendicularis A D, à Septen-
<
lb
/>
trione in occaſum declinat, idcirco murus A B, à
<
lb
/>
Septentrione in ortum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4447
"
xml:space
="
preserve
">murus C D, à meridie
<
lb
/>
in occaſum declinat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4448
"
xml:space
="
preserve
">Similiter propoſito muro E F,
<
lb
/>
ad ortum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4449
"
xml:space
="
preserve
">muro G H, ad occaſum vergente,
<
lb
/>
quia perpendicularis F G, à meridie in occaſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4450
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
perpendicularis E H, à Septentrione in ortum de-
<
lb
/>
clinat, propterea murus E F, à meridie in ortũ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4451
"
xml:space
="
preserve
">murus G H, à Septentrione in occaſum declinat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4452
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4453
"
xml:space
="
preserve
">IDEM per ſolam lineam meridianam obtinere poſſumus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4454
"
xml:space
="
preserve
">Inuenta enim prope murum li-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0101-02
"
xlink:href
="
note-0101-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
nea meridiana in plano, quod Horizonti ęquidiſtet, ſi hęc cum muro coeat ad partes Boreę, mu-
<
lb
/>
rusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4455
"
xml:space
="
preserve
">ad ortum ſpectet, declinabit murus à meridie in ortum, à meridie vero in occaſum, ſi ad
<
lb
/>
occaſum ſpectet murus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4456
"
xml:space
="
preserve
">Si autem linea meridiana cum muro coeat ad partes auſtrales, declinabit
<
lb
/>
murus à Septentrione in ortum vel occaſum, prout ad ortum, vel occaſum ſpectat, vt ex priori fi-
<
lb
/>
gura huius propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4457
"
xml:space
="
preserve
">facile apparet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4458
"
xml:space
="
preserve
">Sed quoniam in planis, quæ parum à Meridiano circulo diffe-
<
lb
/>
runt, vix meridiana linea cum ipſis concurrit, idcirco priorem modum eligendũ eſſe iudicarem.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4459
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4460
"
xml:space
="
preserve
">IN planis ad Horizontem rectis facilius idem hac ratione conſequemur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4461
"
xml:space
="
preserve
">Expectetur aliquo
<
lb
/>
die tempus meridiei, quod vel per horologium aliquod, vel per altitudinem meridianam Solis di-
<
lb
/>
ligenter diſcendum erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4462
"
xml:space
="
preserve
">Nam ſi tunc planum propoſitum à Sole illuſtretur, dubitandum nullo
<
lb
/>
pacto erit, quin ad auſtrum uergat, ad boream uero, ſi non illuminetur a Sole. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4463
"
xml:space
="
preserve
">Immo hoc etiam
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0101-03
"
xlink:href
="
note-0101-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
modo diſcemus, an planum propoſitũ in ortum declinet, an vero in occaſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4464
"
xml:space
="
preserve
">Si enim ad meridiẽ
<
lb
/>
ſpectet, longiori autem tempore ante meridiem illuſtretur a ſole, quam poſt meridiem, declinabit
<
lb
/>
à meridie in ortum, in occaſum autem, ſi contra ſe res habeat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4465
"
xml:space
="
preserve
">Sic quoque, ſi planum ſpectet ad bo
<
lb
/>
ream, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4466
"
xml:space
="
preserve
">pluribus horis matutino tempore, quam ueſpertino illuminetur à Sole, deflectet à Se-
<
lb
/>
ptentrione in ortum, ſi uero contrario modo ſe res habeat, in occaſum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4467
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4468
"
xml:space
="
preserve
">IDEM experiri licet in planis ad Horizontem inclinatis, ſi tempore meridiei ſupra lineam,
<
lb
/>
quæ in propoſito plano ducta eſt Horizõti æquidiſtãs, ſtatuatur tabella aliqua plana ex quacunque
<
lb
/>
materia ad Horizontem recta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4469
"
xml:space
="
preserve
">obſeruetur, utrum facies illa, quæ cum plano inclinato obtuſum
<
lb
/>
angulum conficit, illuſtretur tunc à Sole, nec ne. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4470
"
xml:space
="
preserve
">Ex hoc enim cognoſcemus, ut de planis ad Hori-
<
lb
/>
zontem rectis diximus, an ea tabella, atque adeo & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4471
"
xml:space
="
preserve
">linea illa Horizonti æquidiſtans, uel potius pla-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0101-04
"
xlink:href
="
note-0101-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
num ipſum inclinatum à meridie declinet, an a Septentrione.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4472
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4473
"
xml:space
="
preserve
">HÆC autem omnia intelligẽda ſunt in ſphæra obliqua maiorem latitudinem habente, quam
<
lb
/>
gr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4474
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4475
"
xml:space
="
preserve
">min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4476
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4477
"
xml:space
="
preserve
">quanta uidelicet eſt maxima declinatio Solis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4478
"
xml:space
="
preserve
">Nam in minori latitudine fieri poteſt
<
lb
/>
ut planum a Septentrione declinans illuſtretur à Sole in meridie, dum in principio ♋, exiſtit, uel
<
lb
/>
prope, vt ex ſphæra materiali conſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4479
"
xml:space
="
preserve
">Sed Sole exiſtente auſtraliore ipſo muro, ita ut umbræ om-
<
lb
/>
nes in Septentrionem proijciantur, locum etiam habebunt ea, quæ diximus, in ſphæra obliqua
<
lb
/>
minoris latitudinis, quàm gr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4480
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4481
"
xml:space
="
preserve
">min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4482
"
xml:space
="
preserve
">30.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4483
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4484
"
xml:space
="
preserve
">QVOD ſi murus parum à Meridiano circulo abſit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4485
"
xml:space
="
preserve
">tectum ędificii ita promineat, vt in me-
<
lb
/>
ridie murus à Sole nõ poſſit illuſtrari, ducenda erit in ſolo procul à muro linea ipſi muro æqui-
<
lb
/>
diſtans, ita vt in meridie tota à Sole illuminetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4486
"
xml:space
="
preserve
">Nam ſi ſtylus in ea linea poſitus, vel certe filum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0101-05
"
xlink:href
="
note-0101-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
cum perpendiculo libere pendens proiiciat in meridie vmbram, quę illam lineam ſecet, ita vt ex
<
lb
/>
parte Septentrionali vmbra ſit inter murum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4487
"
xml:space
="
preserve
">dictam lineam, ſpectabit murus ad meridiem; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4488
"
xml:space
="
preserve
">ad
<
lb
/>
boream vero, ſi contra linea illa ex parte boreali extiterit inter vmbram & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4489
"
xml:space
="
preserve
">murum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4490
"
xml:space
="
preserve
">Si autem vm-
<
lb
/>
bra in ipſam lineam cadet, æquidiſtabit murus Meridiano circulo.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4491
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4492
"
xml:space
="
preserve
">INCLINATIONEM autẽ cuiuslibet plani ad Horizontem (voco autẽ inclinationem an-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0101-06
"
xlink:href
="
note-0101-06a
"
xml:space
="
preserve
">Inclinatio pla-
<
lb
/>
ni propoſiti ad
<
lb
/>
Horizontẽ qua
<
lb
/>
ratione inuefti
<
lb
/>
ganda ſit.</
note
>
gulum acutum, quem faciunt cõmunes ſectiones Horizontis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4493
"
xml:space
="
preserve
">plani propoſiti cum alio plano ad
<
lb
/>
vtrumque recto) eodẽ inſtrumẽto A B C D, hac ratione inueſtigabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4494
"
xml:space
="
preserve
">Inuenta in plano propoſi-
<
lb
/>
to linea, quę Horizonti ęquidiſte@, nempe cõmuni ſectione plani propoſiti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4495
"
xml:space
="
preserve
">Horizõtis, ſecet eam
<
lb
/>
in M, ad angulos rectos recta N O; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4496
"
xml:space
="
preserve
">cui inſtrumẽti latus A B, applicetur, ipſumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4497
"
xml:space
="
preserve
">inſtrumentũ be-
<
lb
/>
neficio perpendiculi ita erigatur, vt rectum ſit ad planum propoſitũ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4498
"
xml:space
="
preserve
">Deinde in inſtrumento ſic ere
<
lb
/>
cto ducatur eiuſdẽ perpendiculi beneficio ad Horizontẽ perpendicularis HG, ſecans E F, in I. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4499
"
xml:space
="
preserve
">Dico
<
lb
/>
E I G, eſſe angulum inclinationis plani ad Horizontẽ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s4500
"
xml:space
="
preserve
">Intelligatur enim G k, in plano </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>