Cardano, Geronimo
,
Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 113
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 113
[out of range]
>
page
|<
<
(xlvi)
of 997
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
de
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div89
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
14
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1815
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
xlvi
"
file
="
0102
"
n
="
102
"
rhead
="
Von mancherley wunderbaren
"/>
trib gegen dẽ ſelbigẽ orth. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1816
"
xml:space
="
preserve
">dañ alſo ſpringet es wider hinderſich wie ein ſtein/
<
lb
/>
doch nit ſo kräfftig/ o{der} wañ dz waſſer über dz port ghet/ dañ lauffet dz auß/
<
lb
/>
ſo fürghet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1817
"
xml:space
="
preserve
">Das waſſer auch ſo durch dz kaat vñ wůſt fleüffet/ lauffet lãgſa
<
lb
/>
mer von wegen {der} vngeleiche/ vnd der vermiſchũg. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1818
"
xml:space
="
preserve
">alſo lauffet dz ſchneller
<
lb
/>
ſo durch das ſand kom̃et/ dann die ſtein. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1819
"
xml:space
="
preserve
">aber am aller ſchnelleſten/ ſo durch
<
lb
/>
das getäfflet vnnd beſetzet lauffet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1820
"
xml:space
="
preserve
">deßhalben breittend ettliche diſes alſo/
<
lb
/>
welche des gemeinen gůts baß genieſſen wöllend. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1821
"
xml:space
="
preserve
">Es iſt auch gewüß dz ein
<
lb
/>
kurtze rören ſo nider ſich ghet/ am aller mehrſten waſſer an ſich zeücht. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1822
"
xml:space
="
preserve
">dann
<
lb
/>
wañ das waſſer außgelaſſen/ ob es wollangſam̃er lauffet/ iſt es deſſen ſo dz
<
lb
/>
feld beſitzet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1823
"
xml:space
="
preserve
">dañ diſer faal iſt ſchnell/ vnnd nim̃et mehr waſſer an ſich ſo frey
<
lb
/>
dohar fared/ diſes verhinderet auch das nitt ſo harnoch kom̃et.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1824
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1825
"
xml:space
="
preserve
">Deßhalben ſeind allein noch zwey furnempſte ſtuck vorhanden/ nam̃lich
<
lb
/>
wie ein hoher fal/ den lauff des nachkommenden waſſers möchte fürderen.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1826
"
xml:space
="
preserve
">dañ wo es diſes nitt fürderet/ nützet es auch nicht mehr waſſer zů ſchöpffen. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1827
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Vnnd das wir auch lernend/ ob das waſſer zů allen theilen in geleichem be-
<
lb
/>
wegt werde/ nam̃lich dz ſo zů obereſt vñ zů niderſt lauffet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1828
"
xml:space
="
preserve
">(Dañ wie Fronti
<
lb
/>
nus ſagr/ achtich on zeyffel waar ſein/ daß dz waſſer/ ſo auß hohen vñ ſchnel
<
lb
/>
len waſſeren abgefüeret wirt/ lauffe mitt gröſſerer krafft.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1829
"
xml:space
="
preserve
">Zů dem erſten ſe
<
lb
/>
tzend wir/ es habe das ſtill waſſer zů obereſt noch der höhe ein runde/ als es
<
lb
/>
ſich in dẽ eymerẽ erzeigt/ vñ nit in dem vmkreyß der erden/ weil man diſes
<
lb
/>
auch kümerlichen in gantzen landẽ ſpüret/ aber noch der höhe des geſchirs/
<
lb
/>
wañ aber das geſchirr nitt voll iſt/ ſo iſt es zů oberſt geleich. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1830
"
xml:space
="
preserve
">deßhalbẽ erhal-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0102-01
"
xlink:href
="
note-0102-01a
"
xml:space
="
preserve
">warum das
<
lb
/>
waſſer imm
<
lb
/>
geſchir rũd.</
note
>
tet dz zů auſſereſt/ diſes ſo in mitten iſt/ domitt es nitt über das port auß gã
<
lb
/>
tze. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1831
"
xml:space
="
preserve
">wölches ſo lang nitt überlauffet/ biß die höhe geſtellet/ vñ die maaß der
<
lb
/>
rotunde nitt übertriffet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1832
"
xml:space
="
preserve
">Wañ aber diſes bewegt wirt/ behaltet es allein ſo
<
lb
/>
vyl runde/ ſo vyl es ſich an der breitte vñ lenge {der} gantzen erden vergleichen
<
lb
/>
mag. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1833
"
xml:space
="
preserve
">Wañ es aber ſtill lauffet/ haltet es ſich mittelmeſſig gegẽ dem das ſtill
<
lb
/>
iſt/ vñ ſchnell lauffet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1834
"
xml:space
="
preserve
">doch will ich allwegen die wind vndandere hindernuſ-
<
lb
/>
ſen vorbehalten haben. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1835
"
xml:space
="
preserve
">Es iſt aber kein argument/ dieweil der ſtecken zů ni
<
lb
/>
derſt vermercket wirt/ ſchneller getriben vñ hingefüeret werdẽ als in dem
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0102-01
"
xlink:href
="
fig-0102-01a
"
number
="
7
">
<
variables
xml:id
="
echoid-variables5
"
xml:space
="
preserve
">A B C</
variables
>
</
figure
>
C/ dañ im B/ dz darüm̃ ſolte ſchneller lauffen zů niderſt dañ
<
lb
/>
zů obereſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1836
"
xml:space
="
preserve
">dañ das C iſt etwas weitters von dẽ mittel vñ hy-
<
lb
/>
pomochlio/ deßhalbẽ acht ich es lauffe geleich. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1837
"
xml:space
="
preserve
">Das aber auch
<
lb
/>
der trib in einem freyen waſſer helffe das waſſer an ſich zůzie
<
lb
/>
hen das harnach kom̃et/ iſt diſes mein můtmaſſung. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1838
"
xml:space
="
preserve
">zů dem
<
lb
/>
erſten/ das die waſſer ſo durch den känel lauffen/ in einer mit
<
lb
/>
tel linien flieſſend zwiſchen der rechten vnnd haldechtigen li-
<
lb
/>
nien. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1839
"
xml:space
="
preserve
">Als das waſſer ſo durch dẽ känel A B geleittet wirt/ dz
<
lb
/>
das ſolt mitt gantzem gewalt für lauffen durch B C. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1840
"
xml:space
="
preserve
">vnnd
<
lb
/>
wo es gar kein trib hett/ durch B D. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1841
"
xml:space
="
preserve
">welches wir an dem waſſer ſehen/ ſo be
<
lb
/>
ſeytz auß dem känel fallet/ vnnd nitt zů fordereſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1842
"
xml:space
="
preserve
">Deßhalben wirt es noch
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0102-02
"
xlink:href
="
fig-0102-02a
"
number
="
8
">
<
variables
xml:id
="
echoid-variables6
"
xml:space
="
preserve
">a b c e d f</
variables
>
</
figure
>
der mittleſten rechnung zů dem erſten durch B E lauf-
<
lb
/>
fen/ dẽnach ye mehr ſich wenden võ A/ C wie auch A B/
<
lb
/>
vnnd alſo zů dem F. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1843
"
xml:space
="
preserve
">vnder dem F aber geſtrackt durch
<
lb
/>
die linien/ ſo geleichweytt ſthet B D.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1844
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1845
"
xml:space
="
preserve
">Ein anders. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1846
"
xml:space
="
preserve
">dz waſſer ſo ſanfft dohar faret/ das iſt ge
<
lb
/>
leich/ ob es wol durch die ſtein lauffet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1847
"
xml:space
="
preserve
">welches aber mit
<
lb
/>
üngeſtüm̃e faret/ dz ſpringt vñ lauffet vngeleich. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1848
"
xml:space
="
preserve
">wie auch Vergilius ſagt/</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>