Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of contents

< >
[101.] In horologio, quod circulo horæ 7. à meridie vel media nocte æquidiſtat, lineæ quarumlibet duarum horarum \\ huius tabulæ ſunt parallelæ, vt ex ſcholio propoſ. 22. liquido conſtat.
[102.] Linea horæ 5. à meridie vel media nocte.
[103.] Linea horæ quartæ à meridie vel media nocte.
[104.] In horologio, quod circulo horæ quartæ à merdie vel media nocte æquidiſtat, lineæ quarumlibet duarum hora- \\ rum huius tabulæ ſunt parallelæ, vt ex ſcholio propoſ. 22. manifeſte colligitur.
[105.] Linea horæ tertiæ à meridie vel media nocte.
[106.] Linea horæ ſ cundæ à meridie vel media nocte.
[107.] Linea horæ primæ a meridie vel media nocte.
[108.] THEOREMA 19. PROPOSITIO 21.
[109.] COROLLARIVM.
[110.] SCHOLIVM.
[111.] THEOREMA 20. PROPOSITIO 22.
[112.] COROLLARIVM.
[113.] SCHOLIVM.
[114.] PROBLEMA 3. PROPOSITIO 23.
[115.] SCHOLIVM.
[116.] THEOREMA 21. PROPOSITIO 24.
[117.] SCHOLIVM.
[118.] PROBLEMA 4. PROPOSITIO 25.
[119.] COROLLARIVM.
[120.] PROBLEMA 5. PROPOSITIO 26.
[121.] COROLLARIVM.
[122.] PROBLEMA 6. PROPOSITIO 27.
[123.] PROBLEMA. 7. PROPOSITIO 28.
[124.] SCHOLIVM I.
[125.] COROLLARIVM.
[126.] SCHOLIVM II.
[127.] PROBLEMA 8. PROPOSITIO 29.
[128.] PROBLEMA. 9. PROPOSITIO 30.
[129.] PROBLEMA 10. PROPOSITIO 31.
[130.] PROBLEMA 11. PROPOSITIO 32.
< >
page |< < (82) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div277" type="section" level="1" n="114">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">
              <pb o="82" file="0102" n="102" rhead="GNOMONICES"/>
            ti A B C D, perpendicularis ad G H, ita vt G K, communis ſit ſectio Horizontis & </s>
            <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">plani, in que
              <lb/>
            eſt inſtrumentum A B C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve">Erit igitur E G K, angulus inclinationis plani propoſiti ad Horizon-
              <lb/>
            tem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">Nam cum & </s>
            <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">planum propoſitum ex conſtructione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">planum Horizontis rectum ſit ad
              <lb/>
            planum inſtrumẽti A B C D; </s>
            <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">(cùm enim H G, per-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-01" xlink:href="fig-0102-01a" number="65">
                <image file="0102-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0102-01"/>
              </figure>
            pendicularis ſit ad Horizontem, erit & </s>
            <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">planum
              <lb/>
            A B C D, per H G, ductum ad Horizontem rectum,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-01" xlink:href="note-0102-01a" xml:space="preserve">18. vndec.</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">contra)
              <unsure/>
            erit quoque communis ſectio plani pro-
              <lb/>
            poſiti, ac Horizõtis ad idem planum A B C D, per-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-02" xlink:href="note-0102-02a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            pendicularis, atque adeo & </s>
            <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">ad rectas E G, G K, in
              <lb/>
            dicto plano A B C D, exiſtentes, ex defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve">11.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0102-03" xlink:href="note-0102-03a" xml:space="preserve">10</note>
            Euclidis, ſi Horizon in puncto G, ſecare intelligatur
              <lb/>
            planũ propoſitum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve">Igitur ex definitione ſexta eiuſ-
              <lb/>
            dem libri, erit E G K, angulus inclinationis plani
              <lb/>
            propoſiti ad Horizontem, quandoquidem rectę
              <lb/>
            E G, G k, quarum illa in plano propoſito, hęc vero
              <lb/>
            in Horizonte exiſtit, ad idem punctum G, commu-
              <lb/>
            nis ſectionis plani propoſiti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve">Horizontis, rectos
              <lb/>
            cum communi ſectione angulos efficiunt, vt dictũ
              <lb/>
            eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Quamobrem, cum angulo E G K, ęqualis ſit an-
              <lb/>
            gulus E I G, (cum enim angulus I G k, rectus ęqua-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-04" xlink:href="note-0102-04a" xml:space="preserve">20</note>
            lis ſit duobus angulis ſimul I G E, E I G, quòd hi vni angulo recto ęquales ſint, ob rectum angulũ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-05" xlink:href="note-0102-05a" xml:space="preserve">32. primi.</note>
            G E I; </s>
            <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">ſi tollatur communis E G I, reliqui erunt ęquales E G k, E I G) erit quoque E I G, angulus
              <lb/>
            inclinationis plani dati ad Horizontem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve">Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve">QVOD ſi perpendicularis H G, ſecet rectam E F, in I, ad angulos rectos, carebit planum
              <lb/>
            propoſitum inclinatione ad Horizontem, rectumq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">ad ipſum erit, vt patet.</s>
            <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">FACILE autẽ intelligemus, in quamnam partem planum inclinet, hoc eſt, an in partem he-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-06" xlink:href="note-0102-06a" xml:space="preserve">Quam in par-
                <lb/>
              tem cadat incli
                <lb/>
              natio plani pro
                <lb/>
              poſiti ad Hori-
                <lb/>
              zont@m.</note>
            miſphęrij ſuperioris Septen@rionalem, an in auſtralem, cogn ita declinatione eiuſdem plani à Ver-
              <lb/>
            ticali. </s>
            <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">Nam ſi planum à Septentrione in ortum vel in occaſum declinet, cadet inclinatio in partẽ
              <lb/>
            hemiſphęrij auſtralem: </s>
            <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">Si verò à meridie in ortum vel occaſum, cadet in partem hemiſphęrij
              <lb/>
            Septentrionalẽ, vt ex Sphęra materiali perſpicuum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve">Iam verò ſi ex I, circulus deſcribatur ad in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-07" xlink:href="note-0102-07a" xml:space="preserve">30</note>
            teruallum quodcunque, dabit arcus inter rectas I E, I G, comprehenſus, gradus inclinationis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">De-
              <lb/>
            clinationem igitur cuiuſcunque plani à Verticali circulo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve">eiuſdem inclinationem ad Horizon-
              <lb/>
            tem inueſtigauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">Quod erat faciendum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div288" type="section" level="1" n="115">
          <head xml:id="echoid-head118" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">PRAETER modum illum, quem in comment arijs in ſphær am tradidimus, inueniendæ lineæ me-
              <lb/>
            ridianæ, viſum est alium hoc loco ſubiungere, ad vſum fortaſſis magis accommodatum, propterea quòd
              <lb/>
            neque duabus obſeruationibus, quarum vna ante meridiem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">post meridiem alter a facienda eſt, in hoc
              <lb/>
            modo opus eſt, vt in illo, neque puncta in extremit atibus vmbr arum ſignanda, quod non admodum facile
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-08" xlink:href="note-0102-08a" xml:space="preserve">40</note>
            eſt, cum vix in plano extremit as vmbræ poſſit diſcerni.</s>
            <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Linea meridia-
            <lb/>
          na quo pacto
            <lb/>
          per Aſtrolabiũ
            <lb/>
          in plano deſcri
            <lb/>
          ptũ reperiatur.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">INVENTVRVS igitur li-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-02" xlink:href="fig-0102-02a" number="66">
                <image file="0102-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0102-02"/>
              </figure>
            neam meridianam quolibet die, ad-
              <lb/>
            diſce prius ex Ephemeride aliqualo
              <lb/>
            cum Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve">Deinde in plano, quod
              <lb/>
            Horizonti æquidistet, obſeruetur
              <lb/>
            vmbra alicuius fili liberè pendentis,
              <lb/>
            vel certè alicuius regulę rectiſſimę
              <lb/>
            cum plano propoſito angulos rectos
              <lb/>
            facientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">Ego vti ſolco ad hanc rem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-10" xlink:href="note-0102-10a" xml:space="preserve">50</note>
            inſtrumento, quod hic depictum vi-
              <lb/>
            des, in quo norma C D E, ad angulos
              <lb/>
            rectos affixa eſt regulæ planę A B,
              <lb/>
            in recta D I, quę vni lateri regulæ
              <lb/>
            A B, ſit parallela, ita vt normæ la-
              <lb/>
            tus DH, ſit inſtar gnomonis cuiuſ-
              <lb/>
            dam ad Horizontem recti, vel fili
              <lb/>
            libere pendentis, dum regula A B, ſupra planum Horizonti parallelum collocatum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">Hac enim ra-
              <lb/>
            tione facili negotio in extremitate vmbrę, quam latus H D, proijcit, duo puncta ſine errore ſenſibili nota
              <lb/>
            bimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">Quòd ſi in plano C D, ducatur linea F G, parallela lateri H D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">foramen fiat prope punctum
              <lb/>
            G, ita vt perpendiculum filo tenui ex foramine F, pendenti appenſum libere in eo poſſit moueri, erit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>