Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
101 81
102 82
103 83
104 84
105 85
106 86
107 87
108 88
109 89
110 90
111 91
112 92
113 93
114 94
115 95
116 96
117 97
118 98
119 99
120 100
121 101
122 102
123 103
124 104
125 105
126 106
127 107
128 108
129 109
130 110
< >
page |< < (88) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div288" type="section" level="1" n="115">
          <pb o="88" file="0108" n="108" rhead="GNOMONICES"/>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4835" xml:space="preserve">QVOD ſi murus in meridiem ſpectet, ſed obſeruatio fiat pomeridiano tempore, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4836" xml:space="preserve">punctum qui-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-01" xlink:href="note-0108-01a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              in meridiẽ ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruatioq́ue fit
                <lb/>
              poſt meridiem.</note>
            dem S, inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4837" xml:space="preserve">R, extiterit, ita vt Sol & </s>
            <s xml:id="echoid-s4838" xml:space="preserve">murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4839" xml:space="preserve">Verticalem primarium ex auſtrali parteil-
              <lb/>
            luminet, angulus{q́ue} T R H, angulo C D G, deprehenſus fuerit æqualis, carebit rurſum murus declina-
              <lb/>
            tione. </s>
            <s xml:id="echoid-s4840" xml:space="preserve">Si verò angulus T R H, maior inueniatur angulo C D G, erit murus ex parte occidentis inter
              <lb/>
            Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4841" xml:space="preserve">Verticalem per centrum Solis ductum poſitus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4842" xml:space="preserve">Quocirca dempto angulo
              <lb/>
            C D G, ex angulo T R H, remane
              <unsure/>
            bit angulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4843" xml:space="preserve">à meridie in
              <lb/>
            ortum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4844" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, minor angulo C D G, fuerit, exiſtet Verticalis primarius ex parte oc-
              <lb/>
            cidentis inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4845" xml:space="preserve">verticalem, qui per Solem ducitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4846" xml:space="preserve">Ablato ergo illo ex hoc, reliquus erit an-
              <lb/>
            gulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4847" xml:space="preserve">à meridie in occaſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4848" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4849" xml:space="preserve">PVNCTO autem S, cadente in R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte auſtrali, Vertica
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-02" xlink:href="note-0108-02a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              in meridiẽ ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol in
                <lb/>
              Verticali pro-
                <lb/>
              priè dicto exi-
                <lb/>
              ſtit, vel borea-
                <lb/>
              lior eſt, quàm
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              ptiè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruati@q́ue fit
                <lb/>
              poſt meridiem.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-03" xlink:href="note-0108-03a" xml:space="preserve">10</note>
            lem verò primarium nullo modo, declinabit murus à Verticali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4850" xml:space="preserve">à meridie in occaſum, angulo inuento
              <lb/>
            C D G; </s>
            <s xml:id="echoid-s4851" xml:space="preserve">quia tunc Sol in Verticali primario exiſtet, qui ex parte occidentis auſtralior eſt ipſo muro.</s>
            <s xml:id="echoid-s4852" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4853" xml:space="preserve">CADENTE denique puncto S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4854" xml:space="preserve">R, ita vt Sol murum quidem illuminet ex parte au-
              <lb/>
            ſtrali, Verticalem vero primarium ex parte boreali, conſtitutus erit Verticalis, in quo eſt Sol, inter mu-
              <lb/>
            rum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4855" xml:space="preserve">Verticalem primarium ex parte occidentis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4856" xml:space="preserve">Quapropter ſi angulus T R H, addatur angulo
              <lb/>
            C D G, componetur angulus, quo murus à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4857" xml:space="preserve">à meridie in occaſum deflectit.</s>
            <s xml:id="echoid-s4858" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4859" xml:space="preserve">AT verò ſi murus in Septentrionem vergat, obſeruatio autem fiat ante meridiem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4860" xml:space="preserve">punctum S,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-04" xlink:href="note-0108-04a" xml:space="preserve">Quãdo murus
                <lb/>
              ſpectat in bo-
                <lb/>
              ream, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, vel
                <lb/>
              in Verticali pro
                <lb/>
              priè dicto exi-
                <lb/>
              ſtit, obſerua-
                <lb/>
              tioq́ue fit ante
                <lb/>
              meridiem.</note>
            inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4861" xml:space="preserve">R, extiterit, ita vt Sol illuminet murum ex parte Septentrionali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4862" xml:space="preserve">Verticalem propriè
              <lb/>
            dictum ex parte auſtrali, poſitus erit Verticalis per Solem ductus inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4863" xml:space="preserve">Verticalem prima-
              <lb/>
            rium, ex parte orientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4864" xml:space="preserve">Igitur ſi angulus T R H, angulo C D G, addatur, conficietur angulus declina-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-05" xlink:href="note-0108-05a" xml:space="preserve">20</note>
            tionis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4865" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4866" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4867" xml:space="preserve">SI verò punctum S, idem fuerit, quod R, ita vt Sol adhuc murum illuminet ex parte boreali, Ver-
              <lb/>
            ticalem autem propriè dictum nullo modo, erit angulus inuentus C D G, angulus declinationis muri à
              <lb/>
            Verticali propriè dicto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4868" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4869" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4870" xml:space="preserve">SI denique fuerit punctum S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4871" xml:space="preserve">R, ita vt Sol & </s>
            <s xml:id="echoid-s4872" xml:space="preserve">murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4873" xml:space="preserve">Verticalem propriè dictum ex
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-06" xlink:href="note-0108-06a" xml:space="preserve">Quando murus
                <lb/>
              in boream ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol bo-
                <lb/>
              realior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dictus, ob-
                <lb/>
              ſeruatioq́ue fit
                <lb/>
              ante meridiem.</note>
            parte boreali illuminet, cõferendus erit angulus T R H, cum angulo C D G. </s>
            <s xml:id="echoid-s4874" xml:space="preserve">Si enim ille huic fuerit ęqua-
              <lb/>
            lis, nullam habebit murus declinationem, propter cauſam ante dictam. </s>
            <s xml:id="echoid-s4875" xml:space="preserve">Si verò angulus T R H, angulũ
              <lb/>
            C D G, ſuperauerit, ſi hic ab illo ſubducatur, relinquetur angulus, quo murus à Verticali primario decli-
              <lb/>
            nat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4876" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4877" xml:space="preserve">propterea quòd tunc murus ex parte orientis collocatus erit inter
              <lb/>
            Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4878" xml:space="preserve">illum, qui per Solem incedit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4879" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, angulo C D G, fue-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-07" xlink:href="note-0108-07a" xml:space="preserve">30</note>
            rit minor, exiſtet Verticalis primarius inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4880" xml:space="preserve">Verticalem, qui per Solem tranſit, ex parte
              <lb/>
            Orientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4881" xml:space="preserve">Quamobrem ſi illum ex hoc detrahamus, reliquum faciemus angulum, quo murus à Verticali
              <lb/>
            primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4882" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum declinat.</s>
            <s xml:id="echoid-s4883" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4884" xml:space="preserve">MVRO autem in Septentrionem ſpectante, ſi obſeruatio tempore pomeridiano fiat, punctum{q́ue} S,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-08" xlink:href="note-0108-08a" xml:space="preserve">Quando murus
                <lb/>
              in boream ſpe-
                <lb/>
              ctat, & Sol au-
                <lb/>
              ſtralior eſt, quã
                <lb/>
              Verticalis pro-
                <lb/>
              priè dict
                <emph style="sub">9</emph>
              , vel in
                <lb/>
              Verticali ꝓpriè
                <lb/>
              dicto exiſtit, vel
                <lb/>
              borealior eſt,
                <lb/>
              quàm Vertica-
                <lb/>
              lis propriè di-
                <lb/>
              ctus, obſeruatio-
                <lb/>
              q́ue fit poſt me-
                <lb/>
              ridiem.</note>
            existat inter Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4885" xml:space="preserve">R, ita vt Sol murum quidem ex parte boreali, Verticalem autẽ propriè dictum ex
              <lb/>
            auſtrali illuminet, poſitus erit Verticalis per Solem ductus, ex parte occidentali, inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4886" xml:space="preserve">Ver
              <lb/>
            ticalem primarium. </s>
            <s xml:id="echoid-s4887" xml:space="preserve">Quare ſi addatur angulus T R H, angulo C D G, conficietur angulus declinationis
              <lb/>
            muri à Verticali propriè dicto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4888" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4889" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4890" xml:space="preserve">CADENTE autem puncto S, in punctum R, ita vt Sol illuminet quidem murum ex parte borea-
              <lb/>
            li, Verticalem vero primarium nullo modo, dabit angulus inuentus C D G, declinationem muri à Ver-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-09" xlink:href="note-0108-09a" xml:space="preserve">40</note>
            ticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4891" xml:space="preserve">à Septentrione in occaſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4892" xml:space="preserve">quoniam tunc Verticalis primarius per Solem incedit,
              <lb/>
            eſt{q́ue} ipſo muro borealior.</s>
            <s xml:id="echoid-s4893" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4894" xml:space="preserve">PVNCTO denique S, inter P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4895" xml:space="preserve">R, exiſtente’, ita vt Sol tam murum, quàm Verticalem pro-
              <lb/>
            priè dictum ex parte boreali illuminet, ſi quidem angulus T R H, æqualis fuerit angulo C D G, æquidi-
              <lb/>
            ſtabit murus Verticali primario, nullam{q́ue} habebit declinationem. </s>
            <s xml:id="echoid-s4896" xml:space="preserve">Si vero ille maior hoc fuerit, exiſtet
              <lb/>
            murus ex parte occidentali inter Verticalem primarium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4897" xml:space="preserve">illum, qui per Solem tranſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s4898" xml:space="preserve">Quocirca
              <lb/>
            dempto angulo C D G, ex angulo T R H, reliquus erit angulus declinationis muri à Verticali propriè di-
              <lb/>
            cto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4899" xml:space="preserve">à Septentrione in ortum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4900" xml:space="preserve">Si denique angulus T R H, angulo C D G, fuerit minor, collocatus erit
              <lb/>
            Verticalis primarius inter murum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4901" xml:space="preserve">Verticalem, in quo Sol exiſtit, ex parte occidentali. </s>
            <s xml:id="echoid-s4902" xml:space="preserve">Quare dem-
              <lb/>
            pto illo ex hoc, remanebit angulus declinationis muri à Verticali primario, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4903" xml:space="preserve">à Septentrione in occa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0108-10" xlink:href="note-0108-10a" xml:space="preserve">50</note>
            ſum. </s>
            <s xml:id="echoid-s4904" xml:space="preserve">Quæ omnia perſpicua ſunt, ſi attentè diligenterq́, ſitus circulorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4905" xml:space="preserve">muri perpendatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s4906" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Quando altitu-
            <lb/>
          do Solis æqua-
            <lb/>
          lis fuerit altitu-
            <lb/>
          dini eiuſdem
            <lb/>
          meridianæ.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4907" xml:space="preserve">QVOD ſi quando recta P Q, in Analemmate ceciderit in punctum N, hoc eſt, ſi altitudo Solis in-
              <lb/>
            uenta fuerit æqualis altitudini Meridianę Solis illius diei, exiſtet Sol in Meridiano circulo; </s>
            <s xml:id="echoid-s4908" xml:space="preserve">ac propterea
              <lb/>
            recta F D, in muro communis ſectio erit Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4909" xml:space="preserve">muri; </s>
            <s xml:id="echoid-s4910" xml:space="preserve">cùm Meridianus tunc per E, centrũ mundi,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4911" xml:space="preserve">per radium Solis E F, ducatur, murus{q́ue} ipſe in meridiem verget. </s>
            <s xml:id="echoid-s4912" xml:space="preserve">Igitur angulus C D G, in muro in-
              <lb/>
            uentus dabit declinationem muri à Meridiano, ac propterea eius complementum declinationem muri à
              <lb/>
            Verticali propriè dicto oſtendet, à meridie quidem in ortum, ſi vmbra F, cadat nobis ad murum conuer-
              <lb/>
            ſis ad dexteram, à meridie verò in occaſum, ſi ad ſiniſtram cadat vmbra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4913" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0108-12" xlink:href="note-0108-12a" xml:space="preserve">Inuentio facili
                <lb/>
              ma declinatio-
                <lb/>
              nis muri in me
                <lb/>
              ridiem vergen-
                <lb/>
              tis in ipſo meri-
                <lb/>
              die.</note>
            </s>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4914" xml:space="preserve">QVOCIRCA ſi in meridie fiat obſeruatio, qui in plano Horizonti parallelo ex vmbra ſtyli in li-
              <lb/>
            neam meridian
              <unsure/>
            am cadente cognoſcitur, (quod quidem tempus, ſi commode fieri poſſit, ego ſemper elige-
              <lb/>
            rem) dicto citius declinatio reperietur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4915" xml:space="preserve">Nam complementum anguli C D G, in muro inuenti dabit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>