Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
131 111
132 112
133 113
134 114
135 115
136 116
137 117
138 118
139 119
140 120
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
151 131
152 132
153 133
154 134
155 135
156 136
157 137
158 138
159 139
160 140
< >
page |< < (89) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div288" type="section" level="1" n="115">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4915" xml:space="preserve">
              <pb o="89" file="0109" n="109" rhead="LIBER PRIMVS."/>
            nationem muri à Verticali propriè dicto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4916" xml:space="preserve">à meridie in ortum, vel occaſum, prout vmbra nobis ad mu-
              <lb/>
            rum conuerſis ad dextram, vel ad ſiniſtram ceciderit, vt proxime dictum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4917" xml:space="preserve">Quod intelligendum eſt
              <lb/>
            de muro ad meridiem vergente. </s>
            <s xml:id="echoid-s4918" xml:space="preserve">Nam murus ad Boream ſpectans in meridie non illuminatur à Sole, niſi
              <lb/>
            Sol borealior ipſo muro fuerit, quod in Zona torrida contingere poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4919" xml:space="preserve">Quod cum acciderit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4920" xml:space="preserve">vmbra
              <lb/>
            nobis ad murum conuerſis ceciderit ad ſiniſtram, declinabit murus à Septentrione in ortum, ſi verò ad
              <lb/>
            dextram, à Septentrione in occaſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4921" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4922" xml:space="preserve">HAEC omnia accommodari poſſunt etiam planis inclinatis ad Horizontem, ſi ſupra lineam, quæ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-01" xlink:href="note-0109-01a" xml:space="preserve">Declinatio
                <unsure/>
              pla-
                <lb/>
              norum, quæ ad
                <lb/>
              Horizontẽ ſunt
                <lb/>
              inclinata, qua
                <lb/>
              tatione repert@a-
                <lb/>
              tur.</note>
            in eiuſinodi planis Horizonti ducitur parallela, ſtatuatur planum rectum ad Horizontem, obſeruatio{q́ue}
              <lb/>
            fiat in facie huius plani, quæ cum plano inclinato angulum obtuſum constituit.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4923" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div308" type="section" level="1" n="116">
          <head xml:id="echoid-head119" xml:space="preserve">THEOREMA 21. PROPOSITIO 24.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4924" xml:space="preserve">SI à circunferentia circuli maximi in ſphęra ſuper alium circulum
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-03" xlink:href="note-0109-03a" xml:space="preserve">Perpendicula-
                <lb/>
              res cadentes à
                <lb/>
              circunferentia
                <lb/>
              maximi circuli
                <lb/>
              in ſphæra in pla
                <lb/>
              num alterius
                <lb/>
              circuli maximi,
                <lb/>
              ad quem ille in
                <lb/>
              clinatus eſt, fa-
                <lb/>
              ciunt in poſte-
                <lb/>
              riori circulo ma
                <lb/>
              ximo Ellipſina
                <unsure/>
              .</note>
            maximum inclinati perpendiculares ad eiuſdem circuli maximi planũ
              <lb/>
            ducantur, cadent omnes in lineam, quæ Ellipſis appellatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s4925" xml:space="preserve">cuius qui-
              <lb/>
            dem diameter maior eadem eſt, quæ communis ſectio ipſorum circulo-
              <lb/>
            rum, nempe eorum diameter, minor verò determinatur interuallo per-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0109-04" xlink:href="note-0109-04a" xml:space="preserve">20</note>
            pendicularium cadentium ab extremitate alterius diametri circuli incli
              <lb/>
            nati, quæ priorem diametrum, hoc eſt, communem ſectionem, ad re-
              <lb/>
            ctos angulos diuidit.</s>
            <s xml:id="echoid-s4926" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4927" xml:space="preserve">SIT in ſphæra circulus maximus A B C D, cuius centrum E, ad circulum maximum AFCG,
              <lb/>
            inclinatus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4928" xml:space="preserve">circulus A F C G, ſecet circulum A B C D, in centro E, vt ſit diameter A C, commu
              <lb/>
            nis ſectio circulorum A B C D, A F C G, ducaturq́;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4929" xml:space="preserve">
              <figure xlink:label="fig-0109-01" xlink:href="fig-0109-01a" number="71">
                <image file="0109-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0109-01"/>
              </figure>
            in circulo A B C D, alia diameter B D, ſecans A C,
              <lb/>
            ad rectos angulos: </s>
            <s xml:id="echoid-s4930" xml:space="preserve">ducatur quoque in plano circu-
              <lb/>
            li A F C G, alia diameter F G, ad eandem A G, per-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0109-05" xlink:href="note-0109-05a" xml:space="preserve">30</note>
            pendicularis. </s>
            <s xml:id="echoid-s4931" xml:space="preserve">Quoniam igitur recta C E, rectis
              <lb/>
            B E, F E, ſeſe in E, ſecantibus inſiſtit ad rectos an-
              <lb/>
            gulos, erit eadem C E, ad planum per B E, F E, du-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-06" xlink:href="note-0109-06a" xml:space="preserve">4. vndec.</note>
            ctum ad angulos rectos. </s>
            <s xml:id="echoid-s4932" xml:space="preserve">Igitur & </s>
            <s xml:id="echoid-s4933" xml:space="preserve">plana circulo-
              <lb/>
            rum A F C G, A B C D, per C E, tranſeuntia ad idẽ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-07" xlink:href="note-0109-07a" xml:space="preserve">18. vndec.</note>
            planum per B E, F E, ductum erunt recta, eritq́ue
              <lb/>
            F G, communis ſectio plani per B E, F E, ducti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4934" xml:space="preserve">
              <lb/>
            plani circuli A F C G, quod ad illud rectum eſt
              <lb/>
            oſtenſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s4935" xml:space="preserve">atque adeò ſi ex puncto B, quod in pla-
              <lb/>
            no per B E, F E, ducto exiſtit, linea perpendicularis ducatur ad planum A F C G, nempe B H,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0109-08" xlink:href="note-0109-08a" xml:space="preserve">40</note>
            ipſa in F E, communem ſectionem plani per B E, F E, ducti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4936" xml:space="preserve">plani A F C G, cadet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4937" xml:space="preserve">Cadat ergo
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-09" xlink:href="note-0109-09a" xml:space="preserve">38. vndec.</note>
            in H. </s>
            <s xml:id="echoid-s4938" xml:space="preserve">Eodem modo perpendicularis ex D, ad idem planum A F C G, ducta in rectam F G, cadet,
              <lb/>
            vt in I: </s>
            <s xml:id="echoid-s4939" xml:space="preserve">eruntq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s4940" xml:space="preserve">rectæ E H, E I, inter ſe æquales. </s>
            <s xml:id="echoid-s4941" xml:space="preserve">Cum enim in triangulis E B H, E D I, anguli ad
              <lb/>
            H, I, recti ſint, ex defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s4942" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s4943" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4944" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s4945" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s4946" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s4947" xml:space="preserve">anguli ad verticẽ E, ęquales, Item & </s>
            <s xml:id="echoid-s4948" xml:space="preserve">latera E B, E D, ęqua-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-10" xlink:href="note-0109-10a" xml:space="preserve">15. primi.</note>
            lia, erunt quoque latc
              <unsure/>
            ra E H, E I, ęqualia. </s>
            <s xml:id="echoid-s4949" xml:space="preserve">Sumpto autem quouis alio puncto K, in circunferentia
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-11" xlink:href="note-0109-11a" xml:space="preserve">26. primi.</note>
            circuli A B C D, ab eodem ad idem planum A F C G, perpendicularis demittatur K L. </s>
            <s xml:id="echoid-s4950" xml:space="preserve">Dico pun
              <lb/>
            ctum L, cadere in Ellipſim, cuius quidem diameter maior eſt A C, circulorum diameter, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4951" xml:space="preserve">mi-
              <lb/>
            nor recta H I. </s>
            <s xml:id="echoid-s4952" xml:space="preserve">Ducta enim in plano A F C G, ex L, ad A C, perpendiculari L M, cum & </s>
            <s xml:id="echoid-s4953" xml:space="preserve">H E, ad
              <lb/>
            eandẽ A C, ſit perpendicularis, erunt H E, L M, inter ſe parallelæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s4954" xml:space="preserve">Sed & </s>
            <s xml:id="echoid-s4955" xml:space="preserve">B H, K L, ſunt inter ſe
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-12" xlink:href="note-0109-12a" xml:space="preserve">28. primi.</note>
            parallelę, quòd ad idem planũ A F C G, ſint perpendiculares. </s>
            <s xml:id="echoid-s4956" xml:space="preserve">Ergo planũ per B H, H E, ductum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0109-13" xlink:href="note-0109-13a" xml:space="preserve">50</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-14" xlink:href="note-0109-14a" xml:space="preserve">6. vndec.</note>
            plano per k L, L M, ducto parallelũ erit: </s>
            <s xml:id="echoid-s4957" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s4958" xml:space="preserve">propterea ipſorũ planorũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4959" xml:space="preserve">circuli A B C D, cõmu-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-15" xlink:href="note-0109-15a" xml:space="preserve">15. vndec.</note>
            nes ſectiones, nempe rectæ B E, k M, parallelæ erunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4960" xml:space="preserve">Itaq; </s>
            <s xml:id="echoid-s4961" xml:space="preserve">quoniã B E, E H, ſeſe in E, tangentes, re-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-16" xlink:href="note-0109-16a" xml:space="preserve">16. vndec.</note>
            ctis k M, M L, in M, ſeſe tangentibus ſunt parallelæ, non ſunt autem in eodem plano, ſed in planis
              <lb/>
            parallelis, vt dictũ eſt, erit angulus B E H, angulo K M L, æqualis: </s>
            <s xml:id="echoid-s4962" xml:space="preserve">Sunt autem & </s>
            <s xml:id="echoid-s4963" xml:space="preserve">H, L, æquales, vt-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-17" xlink:href="note-0109-17a" xml:space="preserve">10. vndec.</note>
            potè recti, ex defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s4964" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s4965" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4966" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s4967" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s4968" xml:space="preserve">Ergo & </s>
            <s xml:id="echoid-s4969" xml:space="preserve">reliquus E B H, reliquo M k L, ęqualis erit, ex coroll. </s>
            <s xml:id="echoid-s4970" xml:space="preserve">1.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4971" xml:space="preserve">propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s4972" xml:space="preserve">32. </s>
            <s xml:id="echoid-s4973" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4974" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s4975" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s4976" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s4977" xml:space="preserve">triangulũ B E H, triangulo k M L, æquiangulũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s4978" xml:space="preserve">Quare erit vt B E, ad EH,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-18" xlink:href="note-0109-18a" xml:space="preserve">4. ſexti.</note>
            ita K M, ad M L, permutandoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s4979" xml:space="preserve">, vt B E, ad K M, ita E H, ad M L. </s>
            <s xml:id="echoid-s4980" xml:space="preserve">Igitur vt quadratum ex B E,
              <lb/>
            ad quadratum ex k M, ita quadratum ex E H, ad quadratũ ex M L: </s>
            <s xml:id="echoid-s4981" xml:space="preserve">Vt autẽ quadratũ ex B E, ad qua-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-19" xlink:href="note-0109-19a" xml:space="preserve">22. ſexti.</note>
            dratum ex K M, ita eſt, ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s4982" xml:space="preserve">21. </s>
            <s xml:id="echoid-s4983" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4984" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s4985" xml:space="preserve">Apollonij, rectangulum ſub C E, E A, ad rectangulũ
              <lb/>
            ſub C M, M A, propterea quòd B E, k M, in circulo A B C D, ad diametrum A C, ſint ductæ or-
              <lb/>
            dinatim, nempe perpendiculares. </s>
            <s xml:id="echoid-s4986" xml:space="preserve">Eſt igitur quoque, vt quadratum ex E H, ad quadratum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>