Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
111 105
112 106
113 107
114 108
115 109
116 110
117 111
118 112
119 113
120 114
< >
page |< < (104) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div216" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6019" xml:space="preserve">
              <pb o="104" file="0110" n="110" rhead="ALHAZEN"/>
            huius albi à corpore colorato, in quod cadit lux foraminis, eadem cum elongatione albi, quod eſt
              <lb/>
            in concauo ab eodem, & cum elongatione ſpeculi ab codem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6020" xml:space="preserve"> tunc comprehendetur color debilior
              <lb/>
            in albo, quod eſt intra concauum, quàm in eo, quod eſt extra:</s>
            <s xml:id="echoid-s6021" xml:space="preserve"> licet æquidiſtent ab ortu ſuo, id eſt à
              <lb/>
            corpore colorato.</s>
            <s xml:id="echoid-s6022" xml:space="preserve"> Et in cauſſa eſt reflexio colorem debilitans.</s>
            <s xml:id="echoid-s6023" xml:space="preserve"> Amplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6024" xml:space="preserve"> lux reflexa fortior eſt lu-
              <lb/>
            ceſecundaria:</s>
            <s xml:id="echoid-s6025" xml:space="preserve"> licet eiuſdem ſint elongationis ab origine ſua.</s>
            <s xml:id="echoid-s6026" xml:space="preserve"> Luce enim reflexa cadente in cor-
              <lb/>
            pus aliquod:</s>
            <s xml:id="echoid-s6027" xml:space="preserve"> ſi aliud eiuſmodi corpus ponatur extra locum reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6028" xml:space="preserve"> & ſit cum eo eiuſdem e-
              <lb/>
            longationis à ſpeculo:</s>
            <s xml:id="echoid-s6029" xml:space="preserve"> uidebitur ſuper ipſum lux minor, quàm in illo.</s>
            <s xml:id="echoid-s6030" xml:space="preserve"> Idem etiam planum erit in
              <lb/>
            domo:</s>
            <s xml:id="echoid-s6031" xml:space="preserve"> ſi deponatur in terram, in directo foraminis ſpeculum, quod accipiat totam foramin is lu-
              <lb/>
            cem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6032" xml:space="preserve"> erit lux fortior ſuper corpus in loco reflexionis poſitum, quàm ſuper aliud eiuſdem modi
              <lb/>
            extra hunc locum, tantundem elongatum à ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s6033" xml:space="preserve"> Eodem modo ſi excedat lux foraminis quan-
              <lb/>
            titatem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s6034" xml:space="preserve"> & cadat circa ſpeculum lux in terram, aut corpus album, à quo aliud corpus tan-
              <lb/>
            tùm elongatur, quantùm corpus reflexionis à ſpeculo:</s>
            <s xml:id="echoid-s6035" xml:space="preserve"> debilior apparebit in eo lux, quàm ſuper
              <lb/>
            reflexionis corpus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6036" xml:space="preserve"> Similiter accidit in colore, ſi corpus aliquod tantùm diſtet à ſpeculo extra ſi-
              <lb/>
            tum reflexionis, quantùm aliud ei ſimile, quod eſt in ſitu reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6037" xml:space="preserve"> apparebit quidem ſuper cor-
              <lb/>
            pus, quod eſt in ſitu reflexionis, color reflexus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6038" xml:space="preserve"> ſuper aliud forſitan nullus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6039" xml:space="preserve"> Si enim ferreum fuerit
              <lb/>
            ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6040" xml:space="preserve"> aut modicus uidebitur, aut omnino nullus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6041" xml:space="preserve"> Si uerò argenteum fuerit ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6042" xml:space="preserve"> appa-
              <lb/>
            rebit ſuper ipſum color aliquis, ſed ualde debilis, & longè debilior, quàm in corpore, quod eſt in
              <lb/>
            ſitu reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6043" xml:space="preserve"> Et iã igitur planũ, quòd formæ luciũ & colorũ ex corporibus politis reflectuntur,
              <lb/>
            & in reflexione debilitantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6044" xml:space="preserve"> & erit forma directa fortior reflexa, cũ eadẽ fuerit earũ origo, & æqua
              <lb/>
            lis ab ea origine elongatio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6045" xml:space="preserve"> & reflexa fortior ſecũdaria, cũ eſt idẽ uel æqualis ortus, & par elõgatio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6046" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div217" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head250" xml:space="preserve">DE MODO REFLEXIONIS FORMARVM À
            <unsure/>
          POLI-
            <lb/>
          tis corporibus. Cap. III.</head>
          <head xml:id="echoid-head251" xml:space="preserve" style="it">6. Lenitatis: politæ ſuperficiei: & perpendicularis incidentiæ definitiones. In def. 5 libr.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6047" xml:space="preserve">POlitum eſt læue multùm in ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s6048" xml:space="preserve"> Et læuitas eſt, ut ſint partes ſuperficiei continuæ, ſine
              <lb/>
            pororum multitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s6049" xml:space="preserve"> Læuitas intenſa eſt, ubi eſt multa partium ſuperficiei continuitas, &
              <lb/>
            pororum paruitas & paucitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s6050" xml:space="preserve"> & finis læuitatis eſt priuatio pororũ, & priuatio diuiſionis par
              <lb/>
            tium.</s>
            <s xml:id="echoid-s6051" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6052" xml:space="preserve"> politio eſt politiua cõtinuitas partium ſuperficiei, cum poris raris & exiguis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6053" xml:space="preserve"> & finis po-
              <lb/>
            litionis eſt uera continuitas partium, & priuatio pororum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6054" xml:space="preserve"> In omnibus politis ſuperficiebus, licet
              <lb/>
            diuerſis ſubiaceant figuris, accidet reflexio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6055" xml:space="preserve"> & idem reflexionis modus & eadem proprietas eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s6056" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            eſt, quòd ab omni politi ſuperficie & quolibet eius puncto fit reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6057" xml:space="preserve"> Et ſumpto quocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6058" xml:space="preserve"> pũcto
              <lb/>
            in ſuperficie, à qua fit reflexio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6059" xml:space="preserve"> linea acceſſus formæ ad illud punctum, & linea reflexionis in eadẽ
              <lb/>
            ſuperficie erunt cum linea perpendiculari ſuper illud punctum erecta:</s>
            <s xml:id="echoid-s6060" xml:space="preserve"> & tenebunthę lineæ eundẽ
              <lb/>
            ſitum reſpectu perpendicularis, & æqualitatem angulorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6061" xml:space="preserve"> Et uolo dicere perpendicularem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6062" xml:space="preserve"> quæ
              <lb/>
            ſit perpendicularis ſuper ſuperficiẽ, tangentem corpus politum in illo puncto.</s>
            <s xml:id="echoid-s6063" xml:space="preserve"> Et duę lineę cũ per-
              <lb/>
            pendiculari ſunt in eadem ſuperficie orthogonaliter cadente ſuper ſuperficiem, corpus politum in
              <lb/>
            puncto, à quo fit reflexio, tangentem.</s>
            <s xml:id="echoid-s6064" xml:space="preserve"> Si autem linea, per quam accedit ad ſpeculũ forma, cadat per-
              <lb/>
            pendiculariter ſuper illud:</s>
            <s xml:id="echoid-s6065" xml:space="preserve"> fiet reflexio formæ per ipſam, non per aliam.</s>
            <s xml:id="echoid-s6066" xml:space="preserve"> Et hoc eſt propriũ in omni
              <lb/>
            reflexione, in omni polito corpore.</s>
            <s xml:id="echoid-s6067" xml:space="preserve"> Si igitur corpus politum fuerit planum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6068" xml:space="preserve"> ſuperficies tangẽs pun
              <lb/>
            ctũ reflexionis, erit una & eadem cũ ſuperficie corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6069" xml:space="preserve"> Si uerò fuerit columnare ſpeculũ interius
              <lb/>
            aut exterius politũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6070" xml:space="preserve"> erunt contactus ſuperficiei ſpeculi & ſuperficiei contingentis linea tantùm, ſe-
              <lb/>
            cundum longitudinem ſpeculi intellecta.</s>
            <s xml:id="echoid-s6071" xml:space="preserve"> Idẽ in ſpeculo pyramidali intus uel extrà polito.</s>
            <s xml:id="echoid-s6072" xml:space="preserve"> In ſphæ-
              <lb/>
            rico ſiue interius ſiue exterius polito, contingens ſuperficies tangit in ſolo puncto.</s>
            <s xml:id="echoid-s6073" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head252" xml:space="preserve" style="it">7. Fabricatio & uſus organi reflexionis. 9 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6074" xml:space="preserve">QVomodo autem etiam ad oculum pateat hic modus reflexionis in ſpeculis omnibus, expla
              <lb/>
            nabimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6075" xml:space="preserve"> Accipe tabulam æneam ſpiſſam, ut firmior ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s6076" xml:space="preserve"> eius longitudo ſit non minor duo-
              <lb/>
            decim digitis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6077" xml:space="preserve"> ſitq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s6078" xml:space="preserve"> latitudo ſex digitorum, & fiat linea æquidiſtans extremitati longitudi-
              <lb/>
            nis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6079" xml:space="preserve"> & circa illam extremitatẽ, & ſuper pũctũ
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0110-01" xlink:href="fig-0110-01a" number="19">
                <variables xml:id="echoid-variables12" xml:space="preserve">n m l b h i k e p t r o s u q a f d g c</variables>
              </figure>
            huius lineæ mediũ ponatur pes circini, & fiat
              <lb/>
            ſemicirculus, cuius ſemidiameter ſit latitudo
              <lb/>
            tabulæ & [per 11 p 1] extrahatur à puncto,
              <lb/>
            quod eſt centrũ, linea orthogonaliter ſuper
              <lb/>
            diametrũ iã factã:</s>
            <s xml:id="echoid-s6080" xml:space="preserve"> & erit linea illa ſemidiame-
              <lb/>
            ter diuidens ſemicirculum per æqualia [per
              <lb/>
            33 p 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s6081" xml:space="preserve">] Et in hac ſemidiametro ſumatur men
              <lb/>
            ſura unius digiti, & poſito pede circini ſuper
              <lb/>
            centrũ, fiat ſemicirculus ſecundũ quantitatẽ
              <lb/>
            partis reſiduæ ſemidiametri, ſecundum ſemi-
              <lb/>
            diametrũ quinq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6082" xml:space="preserve"> digitorũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6083" xml:space="preserve"> Et diuidiantur ſe-
              <lb/>
            micirculi primi medietates, in quot libuerit, partes, ita ut ſibi reſpondeant in æ qualitate, prima ſcili
              <lb/>
            cet primæ, ſecũda ſecundæ, & ſic de alijs:</s>
            <s xml:id="echoid-s6084" xml:space="preserve"> & protrahantur lineę à centro ad pũcta diuiſionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6085" xml:space="preserve"> De-
              <lb/>
            inceps in ſemidiametro menſura digiti ſignetur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6086" xml:space="preserve"> & ex parte centri & ſuper punctum ſignatum pro-
              <lb/>
            trahatur linea, æquidiſtans diametro ſemicirculi, ſiue tabulæ extremitati [per 31 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s6087" xml:space="preserve">] & ſecetur è
              <lb/>
            tabula, quod interiacet hanc lineam & ſemidiametrũ, uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6088" xml:space="preserve"> ad centrum & lineas primas, ad diuiſio-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>