Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
91 39
92 40
93 41
94 42
95 43
96 44
97 45
98 46
99 47
100 48
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
111 59
112 60
113 61
114 62
115 63
116 64
117 65
118 66
119 67
120 68
< >
page |< < (59) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="59" file="0111" n="111" rhead="PARS PRIMA."/>
            bero gravium deſcenſu, ac de projectis, quæ de centralibus in
              <lb/>
            circulo viribus, & </s>
            <s xml:space="preserve">oſcillationis centro Hugenius, quæ Newto-
              <lb/>
            nus generaliter de motibus in trajectoriis quibuſcunque, utique
              <lb/>
            ad Mechanicam pertinent, & </s>
            <s xml:space="preserve">Wolfiana, & </s>
            <s xml:space="preserve">Euleriana, & </s>
            <s xml:space="preserve">a-
              <lb/>
            liorum Scriptorum Mechanica paſſim utique hujuſmodi vi-
              <lb/>
            res, & </s>
            <s xml:space="preserve">motus inde ortos contemplatur, qui fiant impulſione
              <lb/>
            vel excluſa penitus, vel ſaltem mente ſecluſa. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubicunque vi-
              <lb/>
            res agant , quæ motum materiæ gignant, vel immutent , & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            leges expendantur, ſecundum quas velocitas oriatur, mute-
              <lb/>
            tur motus, ac motus ipſe determinetur; </s>
            <s xml:space="preserve">id omne inprimis ad
              <lb/>
            Mechanicam pertinet in admodum propria ſignificatione acce-
              <lb/>
            ptam. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem ii maxime ea ipſa propria vocum ſignifi-
              <lb/>
            catione abutuntur, qui impulſionem unicam ad Mechaniſmum
              <lb/>
            pertinere arbitrantur, ad quem hæc virium genera pertinent
              <lb/>
            inulto magis, quæ idcirco appellari jure poſſunt vires Mecha-
              <lb/>
            nicæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">quidquid per illas fit, jure affirmari poteſt fieri
              <lb/>
            per Mechaniſmum, nec vero incognitum, & </s>
            <s xml:space="preserve">occultum, ſed uti
              <lb/>
            ſupra demonſtravimus, admodum patentem, & </s>
            <s xml:space="preserve">manifeſtum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">130. </s>
            <s xml:space="preserve">Eodem etiam pacto in omnino propria ſignificatione
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0111-01" xlink:href="note-0111-01a" xml:space="preserve">Diſcrimen in-
                <lb/>
              ter contactum
                <lb/>
              mathematicum,
                <lb/>
              & phyſicum :
                <lb/>
              hunc dici pro
                <lb/>
              prie conta
                <gap/>
              tum.</note>
            uſurpare licebit vocem contactus; </s>
            <s xml:space="preserve">licet intervallum ſemper re-
              <lb/>
            maneat aliquod; </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam ego ad æquivocationes evitandas
              <lb/>
            ſoleo diſtinguere inter contactum Mathematicum, in quo di-
              <lb/>
            ſtantia ſit prorſus nulla, & </s>
            <s xml:space="preserve">contactum phyſicum, in quo diſtan-
              <lb/>
            tia ſenſus effugit omnes, & </s>
            <s xml:space="preserve">vis repulſiva ſatis magna ulterio-
              <lb/>
            rem acceſſum per noſtras vires inducendum impedit. </s>
            <s xml:space="preserve">Voces ab
              <lb/>
            hominibus inſtitutæ ſunt ad ſignificandas res corporeas, & </s>
            <s xml:space="preserve">cor-
              <lb/>
            porum proprietates, prout noſtris ſenſibus ſubſunt , iis , quæ
              <lb/>
            continentur infra ipſos, nihil omnino curatis . </s>
            <s xml:space="preserve">Sic planum ,
              <lb/>
            ſic læve proprie dicitur id, in quo nihil , quod fenſu percipi
              <lb/>
            poſſit, ſinuetur, nihil promineat ; </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam in communi et-
              <lb/>
            iam ſententia nihil ſit in Natura mathematice planum , vel
              <lb/>
            læve. </s>
            <s xml:space="preserve">Eodem pacto & </s>
            <s xml:space="preserve">nomen contactus ab hominibus inſtitu-
              <lb/>
            tum eſt , ad exprimendum phyſicum illum contactum tantum-
              <lb/>
            modo, fine ulla cura contactus mathematici, de quo noſtri ſen-
              <lb/>
            ſus ſententiam ferre non poſſunt . </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hoc quidem pacto
              <lb/>
            ſi adhibeantur voces in propria ſignificatione illa, quæ ipſa-
              <lb/>
            rum inſtitutioni reſpondeat ; </s>
            <s xml:space="preserve">ne a vocibus quidem ipſis huic
              <lb/>
            Theoriæ virium invidiam creare poterunt ii, quibus ipſa non
              <lb/>
            placet.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">131. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hæc de iis, quæ contra ipſam virium legem a
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0111-02" xlink:href="note-0111-02a" xml:space="preserve">Tranſitus ab
                <lb/>
              ob
                <gap/>
              ectionibus
                <lb/>
              contra Theo-
                <lb/>
              riam virium
                <lb/>
              ad objectiones
                <lb/>
              contra puncta.</note>
            me propoſitam vel objecta ſunt hactenus, vel objici poſſent,
              <lb/>
            ſint ſatis, ne res in infinitum excreſcat. </s>
            <s xml:space="preserve">Nunc ad illa tranſi-
              <lb/>
            bimus, quæ contra conſtitutionem elementorum materiæ inde
              <lb/>
            deductam ſe menti offerunt, in quibus itidem , quæ maxime
              <lb/>
            notatu digna ſunt, perſequar.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">132. </s>
            <s xml:space="preserve">Inprimis quod pertinet ad hanc conſtitutionem ele-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0111-03" xlink:href="note-0111-03a" xml:space="preserve">Objectio ab i
                <lb/>
              dea puncti in-
                <lb/>
              extenſi , qua
                <lb/>
              caremus : re.
                <lb/>
              ſponſio : unde</note>
            mentorum materiæ, ſunt ſane multi, qui nullo pacto in ani-
              <lb/>
            mum ſibi poſſint inducere, ut admittant puncta prorſus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>