11494M. VITRVVII POLL.
virilis Romæ, qu{as} plan{as} column{as} appellant, rotundarum columnarum contra-
hantur modo.
hantur modo.
Scandentis oculi ſpeciem fallunt.
] A ſpecio verbo antiquo dixit
ſpeciem, pro acie oculorum. Ita lib. I X. cap. I I I I. Ergò ſi tantis interuallis noſtra
ſpecies poteſt id animaduertere. M. Terenti{us} Varro libro de Latina lingua V. anno-
tauit ex auſpicijs dici ſpectionem.
ſpeciem, pro acie oculorum. Ita lib. I X. cap. I I I I. Ergò ſi tantis interuallis noſtra
ſpecies poteſt id animaduertere. M. Terenti{us} Varro libro de Latina lingua V. anno-
tauit ex auſpicijs dici ſpectionem.
De adiectione quæ adijcitur in medijs columnis.
] Scapi colum-
næ deformata altitudine, & deſcriptis in ipſa quatuor diametris, duab{us} in ſum-
ma altitudine, astragali ſcilicet, aut ſi libet prætermiſſo aſtragalo limbi tantum,
niſi annulum dicere mauis, apophygis ſiue inflexæ ad contracturæ medium lineæ
(ita enim apophygim interpretamur præter ſuum limbum) quæ pars & hypotra-
chelium à Vitruuio hoc loco appellatur, & ei{us} ipſi{us} contracturæ, duab{us} in ima,
calcis columnæ (qui eſt limb{us} ſiue annul{us} alt{us} ipſi{us} diametri parte viceſima-
quarta) & apophygis, id eſt conflex{us}, qui proxime limbum ſuccedit, cui{us} dia-
meter eſt, vt dixi, breuior diametro plantæ ſui parte duodecima, ſicut astragali dia-
meter maior eſt contracturæ, id eſt ſuperioris conflex{us} limbi diametro parte ipſi{us}
nona, & ampli{us} dimidia. Ipſam autem contracturam quomodo fieri oporteret,
paulò antè ex Vitruuij ſententia indicauim{us}. His ita deſcriptis diametris, ſigna
in media deformata columnæ altitudine diametrum parem calci ſiue plantæ imi
ſcapi, duc\’ line{as} rect{as} à capitib{us} diametrorum apophygum ad capitamediæ co-
lumnæ, diametro videbis factam adiectionem, qui & venter dicitur, quòd ibi vi-
deatur columna ſubturgere. Rect{as} autem line{as} ill{as} molliter in dorſum inflectes,
vt ſint columnæ teretes, ceu tornatiles. Id ſcalpro tentandum eſt, dum nobis deſunt
Zmili, Theodori, atque Tholi aliqui. Illorum opera in officina columnarum Lemnij
labyrinthi, turbines ita librati pependerunt, vt puero circumagente tornarentur
autore Plinio lib. X X X V I. cap. X I I I. Romæ obſeruauim{us} in veterum operib{us},
quæ ego probauerim, diuiſo ſcapo in partes tres imam ad perpendiculum tornatam,
duab{us} reliquis ſenſim retractis & diminutis. Quod contracturæ gen{us} multo
gratißimum. Superioris autem generis exemplar eſt in baſilica D. Petri. In fine hu-
i{us} libri Vitruui{us} docet craßitudines ſtriarum eſſe faciend{as}, quantum adiectio
in media columna inuenitur. Atqui compertum eſt columnarum ſtriges eſſe vi-
gintiquatuor, ſingularum autem ſtri{as} eſſe nihil pl{us}quam ex tertia ipſarum par-
te, nihil min{us} quàm ex quarta, vt iam ſit facile conijcere & ratiocinari, quan-
tum ex Vitruuij ſententia in media columna ſit adijciendum nihil contracto imo
ſcapo. Eiuſmodi columna nulla mihi viſa eſt, & haud ſcio, an ſit oculo reſponſura,
cui{us} rationem habendam maximam ſemper duxim{us}. Sed & lib. V. cap. I.
indicare videtur column{as} arborum naturam imitari, abietis, cupreßi,
pin{us}, quæ ſenſim ab imo ad ſummum fastigantur, vt adie-
ctio ea, quàm in medio fieri præcipit, contra natu-
ram videri poßit, Niſi poti{us} humanum
corp{us} imitari velim{us}, quod
in ventrem creſcit.
*
næ deformata altitudine, & deſcriptis in ipſa quatuor diametris, duab{us} in ſum-
ma altitudine, astragali ſcilicet, aut ſi libet prætermiſſo aſtragalo limbi tantum,
niſi annulum dicere mauis, apophygis ſiue inflexæ ad contracturæ medium lineæ
(ita enim apophygim interpretamur præter ſuum limbum) quæ pars & hypotra-
chelium à Vitruuio hoc loco appellatur, & ei{us} ipſi{us} contracturæ, duab{us} in ima,
calcis columnæ (qui eſt limb{us} ſiue annul{us} alt{us} ipſi{us} diametri parte viceſima-
quarta) & apophygis, id eſt conflex{us}, qui proxime limbum ſuccedit, cui{us} dia-
meter eſt, vt dixi, breuior diametro plantæ ſui parte duodecima, ſicut astragali dia-
meter maior eſt contracturæ, id eſt ſuperioris conflex{us} limbi diametro parte ipſi{us}
nona, & ampli{us} dimidia. Ipſam autem contracturam quomodo fieri oporteret,
paulò antè ex Vitruuij ſententia indicauim{us}. His ita deſcriptis diametris, ſigna
in media deformata columnæ altitudine diametrum parem calci ſiue plantæ imi
ſcapi, duc\’ line{as} rect{as} à capitib{us} diametrorum apophygum ad capitamediæ co-
lumnæ, diametro videbis factam adiectionem, qui & venter dicitur, quòd ibi vi-
deatur columna ſubturgere. Rect{as} autem line{as} ill{as} molliter in dorſum inflectes,
vt ſint columnæ teretes, ceu tornatiles. Id ſcalpro tentandum eſt, dum nobis deſunt
Zmili, Theodori, atque Tholi aliqui. Illorum opera in officina columnarum Lemnij
labyrinthi, turbines ita librati pependerunt, vt puero circumagente tornarentur
autore Plinio lib. X X X V I. cap. X I I I. Romæ obſeruauim{us} in veterum operib{us},
quæ ego probauerim, diuiſo ſcapo in partes tres imam ad perpendiculum tornatam,
duab{us} reliquis ſenſim retractis & diminutis. Quod contracturæ gen{us} multo
gratißimum. Superioris autem generis exemplar eſt in baſilica D. Petri. In fine hu-
i{us} libri Vitruui{us} docet craßitudines ſtriarum eſſe faciend{as}, quantum adiectio
in media columna inuenitur. Atqui compertum eſt columnarum ſtriges eſſe vi-
gintiquatuor, ſingularum autem ſtri{as} eſſe nihil pl{us}quam ex tertia ipſarum par-
te, nihil min{us} quàm ex quarta, vt iam ſit facile conijcere & ratiocinari, quan-
tum ex Vitruuij ſententia in media columna ſit adijciendum nihil contracto imo
ſcapo. Eiuſmodi columna nulla mihi viſa eſt, & haud ſcio, an ſit oculo reſponſura,
cui{us} rationem habendam maximam ſemper duxim{us}. Sed & lib. V. cap. I.
indicare videtur column{as} arborum naturam imitari, abietis, cupreßi,
pin{us}, quæ ſenſim ab imo ad ſummum fastigantur, vt adie-
ctio ea, quàm in medio fieri præcipit, contra natu-
ram videri poßit, Niſi poti{us} humanum
corp{us} imitari velim{us}, quod
in ventrem creſcit.
*