Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
111 105
112 106
113 107
114 108
115 109
116 110
117 111
118 112
119 113
120 114
< >
page |< < (112) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div229" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6552" xml:space="preserve">
              <pb o="112" file="0118" n="118" rhead="ALHAZEN"/>
            ex illis ſumptæ uenit etiã pyramis à luminoſo, quæ quidẽ pyramis cum ſimilibus excluditur in ha
              <gap/>
              <lb/>
            conſideratione.</s>
            <s xml:id="echoid-s6553" xml:space="preserve"> Si uerò elongatio ponderet ſuper aggregationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6554" xml:space="preserve"> erit lux puncti politi minor luce
              <lb/>
            ſola unius lineæ ſumpta:</s>
            <s xml:id="echoid-s6555" xml:space="preserve"> & ſi aggre gatio plus ponderet elongatione:</s>
            <s xml:id="echoid-s6556" xml:space="preserve"> erit fortior.</s>
            <s xml:id="echoid-s6557" xml:space="preserve"> Luces aũt, quę à lu
              <lb/>
            minoſo ad ſpeculũ accedunt ſuper lineas æquidiſtantes:</s>
            <s xml:id="echoid-s6558" xml:space="preserve"> erunt debiliores, quàm modo alio acceden
              <lb/>
            tes:</s>
            <s xml:id="echoid-s6559" xml:space="preserve"> quoniã debilitatę propter elon gationẽ non aggregantur in ſpeculũ, ſed in reflexione per lineas
              <lb/>
            æquidiſtantes mouentur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6560" xml:space="preserve"> unde per reflexionẽ & elongationẽ debilitantur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6561" xml:space="preserve"> Et ſi aggregentur in re-
              <lb/>
            flexione:</s>
            <s xml:id="echoid-s6562" xml:space="preserve"> conferetur eis fortitudo comparata ad fortitudinem, quam habuerunt in ſpeculo, ſecun-
              <lb/>
            dum poſſe aggregans ſuper reflexionem & elongationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s6563" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div230" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head261" xml:space="preserve" style="it">16. Lux & color reflectuntur per line{as} phyſic{as}, latitudine quadam prędit{as}. 3 p 2.6 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6564" xml:space="preserve">AMplius.</s>
            <s xml:id="echoid-s6565" xml:space="preserve"> Omnis linea, per quã mouetur lux à corpore luminoſo ad corpus oppoſitũ, eſt linea
              <lb/>
            ſenſualis, non ſine latitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s6566" xml:space="preserve"> Lux enim nõ procedit, niſi à corpore, quoniã non eſt, niſi in cor
              <lb/>
            pore:</s>
            <s xml:id="echoid-s6567" xml:space="preserve"> ſed in minore luce, quæ ſumi poteſt, eſt latitudo, & in linea proceſſus eius eſt latitudo:</s>
            <s xml:id="echoid-s6568" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & in medio illius lineæ ſenſualis, eſt linea intellectualis, & aliæ eius lineæ ſunt æquidιſtantes illi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6569" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            ſi diuidatur minor ex lucibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6570" xml:space="preserve"> neutra eius pars erit lux, ſed utraq, extinguetur, nec apparebit.</s>
            <s xml:id="echoid-s6571" xml:space="preserve"> Si aũt
              <lb/>
            lux minima doplicetur, aut amplius multiplicetur, & cõpacta per æqualιa diuidatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6572" xml:space="preserve"> erit lux utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6573" xml:space="preserve">
              <lb/>
            pars eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6574" xml:space="preserve"> Si uerò per inæqualia fiat diuiſio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6575" xml:space="preserve"> erit altera pars eius lux, altera minime.</s>
            <s xml:id="echoid-s6576" xml:space="preserve"> Lux aũt minima
              <lb/>
            procedit in minimã corporis partem, quã lux occupare poſsit, & proceſſus eius eſt ſecundum lineã
              <lb/>
            intellectualem, lineæ ſenſualis mediam, & extremitates ei æquidiſtantes.</s>
            <s xml:id="echoid-s6577" xml:space="preserve"> Et cadit lux minima non
              <lb/>
            in punctũ corporis intelligibile, ſed ſenſibile, & reflectitur per lineam ſenſibilem, cuius latitudo eſt
              <lb/>
            æqualis latitudini lineę ſenſibilis ueniẽtis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6578" xml:space="preserve"> Et ſi intelligatur in linea ſinſibili, linea reflexa intellectua
              <lb/>
            lis media:</s>
            <s xml:id="echoid-s6579" xml:space="preserve"> eundẽ habebit ſitũ ſuper reflexiõis locũ, quẽ habet linea intelligιbιlis media, lineę ſenſibi-
              <lb/>
            lis ueniẽtis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6580" xml:space="preserve"> Et quęlibet linea intellectualis in linea reflexa ſenſibili eundẽ penitus obſeruat ſitũ cũ li
              <lb/>
            nea intell gibili alterius lineę ſenſibilis, ipſã reſpiciẽte.</s>
            <s xml:id="echoid-s6581" xml:space="preserve"> Obſeruatur ergo in omniluce ratio linearũ
              <lb/>
            & punctorũ intellectorũ, licet ab eis aut per ipſas nõ procedat lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s6582" xml:space="preserve"> & in hũc modũ erit reflexio lucis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6583" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div231" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head262" xml:space="preserve" style="it">17. Reflexio lucis & coloris à ſuperficie aſper a facta, plerun fugit uiſum. 1 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6584" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6585" xml:space="preserve"> quare ex politis corporibus, non ex aſperis fiat reflexio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6586" xml:space="preserve"> eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s6587" xml:space="preserve"> Quoniã lux, ut diximus,
              <lb/>
            non accedit ad corpus, niſi per motum citiſsimũ, & cum peruenerit ad politũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6588" xml:space="preserve"> eijcit eam po-
              <lb/>
            litum à ſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s6589" xml:space="preserve"> corpus uerò aſperum non poteſt eam eijcere:</s>
            <s xml:id="echoid-s6590" xml:space="preserve"> quoniã in corpore aſpero ſunt pori,
              <lb/>
            quos lux ſubintrat:</s>
            <s xml:id="echoid-s6591" xml:space="preserve"> in polιtis aũt non inuenit poros, nec accidit eiectio hæc, propter corporis forti-
              <lb/>
            tudinẽ uel duriciem, quia uidemus in aqua reflexionẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6592" xml:space="preserve"> ſed eſt hæc repulſio propria politurę:</s>
            <s xml:id="echoid-s6593" xml:space="preserve"> ſicut de
              <lb/>
            natura accidit, quod aliquid poroſum cadens ab alto ſuper lapidẽ durum, reuertitur in altũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6594" xml:space="preserve"> & quan
              <lb/>
            tò minor fuerit duricies lapidis, in quẽ ceciderit, tantò regreſsio cadentis debilior erit:</s>
            <s xml:id="echoid-s6595" xml:space="preserve"> & ſemper re
              <lb/>
            greditur cadens uerſus partẽ, à qua proceſsit:</s>
            <s xml:id="echoid-s6596" xml:space="preserve"> Verũ in arena propter eius mollitiẽ non fit regreſsio,
              <lb/>
            quæ accidit in corpore duro.</s>
            <s xml:id="echoid-s6597" xml:space="preserve"> Si aũt in poris aſperi corporis ſit politio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6598" xml:space="preserve"> tamen lux intrans poros nõ
              <lb/>
            reflectitur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6599" xml:space="preserve"> & ſi eam reflecti acciderit, diſpergitur, & propter diſperſionem à uiſu nõ percιpitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6600" xml:space="preserve"> Pari
              <lb/>
            modo ſi in aſpero corpore partes elatiores fuerint politæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6601" xml:space="preserve"> fiet reflexa diſperſio:</s>
            <s xml:id="echoid-s6602" xml:space="preserve"> & ob hoc occultabi-
              <lb/>
            tur uiſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s6603" xml:space="preserve"> Si uerò eminentia partiũ adeò ſit modica, ut eius quaſi ſit idem ſitus cũ depreſsis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6604" xml:space="preserve"> compre-
              <lb/>
            hendetur eius reflexio tan quam in polito, non aſpero, licet minus perfectè.</s>
            <s xml:id="echoid-s6605" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div232" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head263" xml:space="preserve" style="it">18. Radij incidentiæ & reflexionis, ſit{us} ſimilitudine conueniunt. Ita anguli incidentiæ &
            <lb/>
          reflexionis æquantur. 20 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6606" xml:space="preserve">QVare aũt fiat reflexio lucis ſecundum lineam eiuſdem ſitus cum linea, per quã accedit ad ſpe
              <lb/>
            culũ ipſa lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s6607" xml:space="preserve"> eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s6608" xml:space="preserve"> Quoniã lux motu citiſsimo mouetur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6609" xml:space="preserve"> & quando cadit in ſpeculũ, nõ recipi
              <lb/>
            tur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6610" xml:space="preserve"> ſed ei fixio in corpore illo negatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6611" xml:space="preserve"> & cũ in ea perſeueret adhuc prioris motus uis & na-
              <lb/>
            tura, reflectitur ad partẽ, à qua proceſsit, & ſecundũ lineas eundẽ ſitũ cũ prioribus habentes.</s>
            <s xml:id="echoid-s6612" xml:space="preserve"> Huius
              <lb/>
            aũt rei ſimile in naturalibus motibus uidere poſſumus, & etiã in accidentalibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6613" xml:space="preserve"> Si corpus ſphæricũ
              <lb/>
            ponderoſum ab aliqua altitudine deſcendere permittamus perpendiculariter ſuper politũ corpus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6614" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uide bimus ipſum ſuper perpendicularẽ reflecti, per quã deſcenderat.</s>
            <s xml:id="echoid-s6615" xml:space="preserve"> In accidentali motu.</s>
            <s xml:id="echoid-s6616" xml:space="preserve"> Si eleue-
              <lb/>
            tur aliquod ſpeculum ſecundum aliquã altitudinẽ hominis, & firmiter in pariete figatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s6617" xml:space="preserve"> & in acu-
              <lb/>
            mine ſagittæ cõſolidetur corpus ſphæricũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6618" xml:space="preserve"> & proijciatur ſagitta per arcum in ſpeculũ hoc modo, ut
              <lb/>
            eleuatio ſagittę ſit æqualis eleuationi ſpeculi, & ſit ſagitta æquidiſtans horizonti:</s>
            <s xml:id="echoid-s6619" xml:space="preserve"> planũ, quòd ſuper
              <lb/>
            perpendicularẽ accedit ſagitta ad ſpeculũ, & uidebitur ſuper eandẽ perpendicularẽ eius regreſſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6620" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si uerò motus ſagittæ fuerit ſuper lineam declinatã in ipſum, uidebitur reflecti non per lineam, per
              <lb/>
            quam uenerat, ſed per lineam æquidiſtantẽ horizonti, ſicut & alia erat, & eiuſdẽ ſitus, reſpectu ſpe-
              <lb/>
            culi cum ea, & reſpectu' perpendicularis in ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s6621" xml:space="preserve"> Quòd aũt ex prohibitione corporis politi acci-
              <lb/>
            dat luci motus reflexionis, palàm:</s>
            <s xml:id="echoid-s6622" xml:space="preserve"> quia cum fortior fuerit repulſio uel prohibitio, fortior erit lucis re
              <lb/>
            flexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6623" xml:space="preserve"> Quare aũt accidat idem motus reflexionis & eius acceſſus, hæc eſt ratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6624" xml:space="preserve"> Cum deſcendit cor
              <lb/>
            pus ponderoſum ſuper perpendicularẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s6625" xml:space="preserve"> repulſio corporis politi, & motus deſcendentis ponderoſi
              <lb/>
            directè ſibi ſunt oppoſiti, nec eſt ibi motus, niſi perpendicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6626" xml:space="preserve"> & prohibitio fit per perpendicula-
              <lb/>
            rem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6627" xml:space="preserve"> quare repellitur corpus ſecundum perpendicularẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6628" xml:space="preserve"> Vnde perpendiculariter regreditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6629" xml:space="preserve"> Cum
              <lb/>
            uerò deſcenderit corpus ſuper lineam declinatã:</s>
            <s xml:id="echoid-s6630" xml:space="preserve"> cadit quidem linea deſcenſus inter perpendicula-
              <lb/>
            rem ſuperficiei politi, per ipſum politum tranſeuntẽ, & lineam ſuperficiei eius orthogonalem ſuper
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>