Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
< >
page |< < (6) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div18" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="6" file="0012" n="12" rhead="ALHAZEN"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div19" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head40" xml:space="preserve" style="it">12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-
            <lb/>
          uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s536" xml:space="preserve">ET cum declaratũ ſit, [6.</s>
            <s xml:id="echoid-s537" xml:space="preserve">8 n] quòd centrũ corneę, & centrũ ſuperficiei anterioris glacialis, am-
              <lb/>
            bo ſint ſuper iſtam lineã, & ambo ſint remotiora in profundo centro uueæ, melius eſt, ut cen-
              <lb/>
            trũ ſuperficiei anterioris glacialis ſit ipſum centrũ corneæ, ita ut centra omniũ ſuperficierum
              <lb/>
            oppoſitarũ foramini uueæ, ſint unũ punctũ cõmune:</s>
            <s xml:id="echoid-s538" xml:space="preserve"> & ſic erunt omnes lineæ exeuntes à centro ad
              <lb/>
            ſuperficiem oculi perpendiculares ſuper oẽs ſuperficies oppoſitas foramini:</s>
            <s xml:id="echoid-s539" xml:space="preserve"> & hinc poſterius decla
              <lb/>
            rabitur, apud noſtrum ſermonem de qualitate uiſionis, quòd centrum ſuperficiei corneæ & centrũ
              <lb/>
            ſuperficiei anterioris glacialis, eſt unum centrũ cõmune.</s>
            <s xml:id="echoid-s540" xml:space="preserve"> Superficies ergo tunicarũ uiſus, oppoſita-
              <lb/>
            rum foramini uueæ, ſunt ſuperficies ſphæricæ, quarum centrum eſt unum punctum commune.</s>
            <s xml:id="echoid-s541" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div20" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head41" xml:space="preserve" style="it">13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s542" xml:space="preserve">ET iterum quia iſtud centrũ eſt centrum ſuperficiei manifeſtæ oculi, cõtinuatę cũ ſuperficie cõ
              <lb/>
            tinente totum oculum, & totus oculus eſt rotundus, niſi quantũ deficit de cõpletione ſphęrę
              <lb/>
            pinguedinis cõſolidatiuæ à parte anteriore ipſius oculi, & iſte defectus nõ operatur diuerſita
              <lb/>
            tem in motu oculi, quoniã non tangit cõcauum oſsis.</s>
            <s xml:id="echoid-s543" xml:space="preserve"> Iſtud ergo centrum erit centrum totius oculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s544" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ergo eſt intra totũ oculum.</s>
            <s xml:id="echoid-s545" xml:space="preserve"> Centrũ ergo ſuperficierum tunicarum uiſus, oppoſitarũ foramini uueæ,
              <lb/>
            eſt intra totum oculum.</s>
            <s xml:id="echoid-s546" xml:space="preserve"> Cum ergo mouetur oculus, non mutabitur punctum oculi, quod eſt cẽtrũ
              <lb/>
            ſuperficierũ tunicarum uiſus, nec mutabitur ſitus eius ab iſtis ſuperficieb.</s>
            <s xml:id="echoid-s547" xml:space="preserve"> ſed cuſtodit ſitum ſuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s548" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Nam oculus qñ mouetur, nõ mouetur niſi ſecundum ſe totũ, & ſitus partium totius inter ſe nõ mu-
              <lb/>
            tatur apud motum:</s>
            <s xml:id="echoid-s549" xml:space="preserve"> & iſtud centrũ eſt intra.</s>
            <s xml:id="echoid-s550" xml:space="preserve"> Situs ergo eius nõ mutatur apud ſuũ motum.</s>
            <s xml:id="echoid-s551" xml:space="preserve"> Et ſimili-
              <lb/>
            ter tunicarum ſitus nõ mutatur apud totum oculum, id eſt apud motũ ipſius uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s552" xml:space="preserve"> Situs ergo iſtius
              <lb/>
            centri apud ſuperficiem tunicarum uiſus non mutatur neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s553" xml:space="preserve"> in motu, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s554" xml:space="preserve"> in quiete.</s>
            <s xml:id="echoid-s555" xml:space="preserve"> Et iam declara-
              <lb/>
            tum eſt [5 n] quòd declinatio nerui apud motum uiſus, & apud quietem non eſt, niſi apud foramen
              <lb/>
            oculi, quod eſt in concauitate oſsis:</s>
            <s xml:id="echoid-s556" xml:space="preserve"> quoniam non eſt niſi à poſteriori totius oculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s557" xml:space="preserve"> Declinatio ue-
              <lb/>
            rò nerui apud motum uiſus & quietem, non eſt niſi à poſteriori centri eius, & non mutatur ſitus
              <lb/>
            partium totius oculi inter ſe neque in motu, neque in quiete.</s>
            <s xml:id="echoid-s558" xml:space="preserve"> Situs ergo centrorum tunicarum o-
              <lb/>
            culi apud totum oculum non mutatur, neque in motu uiſus, neque in quiete.</s>
            <s xml:id="echoid-s559" xml:space="preserve"> Linea ergo tranſiens
              <lb/>
            per cẽtrum non mutat ſuum locum uel ſitum apud totum oculum, neque apud partes eius, ſcilicet
              <lb/>
            neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s560" xml:space="preserve"> in motu, neque in quiete.</s>
            <s xml:id="echoid-s561" xml:space="preserve"> Et cum ſitus iſtius lineæ non mutetur apud totum oculum, neque
              <lb/>
            apud partes eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s562" xml:space="preserve"> Situs erg
              <gap/>
            iſtius lineæ non
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0012-01" xlink:href="fig-0012-01a" number="5">
                <image file="0012-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/figures/0012-01"/>
              </figure>
            mutatur apud ſuperficiem circuli conſolida-
              <lb/>
            tionis, neque apud ſuam circumferentiam:</s>
            <s xml:id="echoid-s563" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            iſte circulus eſt extremitas concauitatis ner-
              <lb/>
            ui.</s>
            <s xml:id="echoid-s564" xml:space="preserve"> Situs ergo ſuperficiei eius à ſuperficie con-
              <lb/>
            cauitatis nerui, eſt ſitus conſimilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s565" xml:space="preserve"> Et decli-
              <lb/>
            natio partis pyramidalis nerui ſuper ſuperfi-
              <lb/>
            ciem iſtius circuli, eſt declinatio cõſimilis:</s>
            <s xml:id="echoid-s566" xml:space="preserve"> quo
              <lb/>
            niam, ſitus glacialis ab iſto neruo eſt ſitus con-
              <lb/>
            ſimilis, & ſitus partium oculi non mutatur in-
              <lb/>
            ter ſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s567" xml:space="preserve"> Superficies ergo concauitatis nerui à
              <lb/>
            loco circũferentiæ circuli cõſolidationis uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s568" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ad locũ declinationis nerui, qui eſt pars pyra-
              <lb/>
            midalis, nõ mutat ſitum ſuũ apud totũ oculũ,
              <lb/>
            neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s569" xml:space="preserve"> apud circulũ cõſolidationis.</s>
            <s xml:id="echoid-s570" xml:space="preserve"> Et iam decla
              <lb/>
            ratũ eſt [5 n] quòd ſitus lineæ, quę trãſit per cẽ
              <lb/>
            tra oĩa, nõ mutatur apud circulũ cõſolidatiõis,
              <lb/>
            & quòd ipſa extẽditur in medio concauitatis
              <lb/>
            nerui.</s>
            <s xml:id="echoid-s571" xml:space="preserve"> Et cũ ſitus iſtius lineæ nõ mutetur apud
              <lb/>
            circulũ cõſolidationis, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s572" xml:space="preserve"> ſuperficies conca-
              <lb/>
            uitatis nerui, quę eſt à loco circũferentię circu
              <lb/>
            li cõſolidationis uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s573" xml:space="preserve"> ad locũ declinatiõis, mu-
              <lb/>
            tet ſuũ ſitũ apud circulũ cõſolidationis:</s>
            <s xml:id="echoid-s574" xml:space="preserve"> iſta er-
              <lb/>
            go linea nõ mutat ſuũ ſitũ apud cõcauitatẽ ner
              <lb/>
            ui, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s575" xml:space="preserve"> perueniat ad locũ declinationis.</s>
            <s xml:id="echoid-s576" xml:space="preserve"> Li
              <lb/>
            nea ergo quæ trãſit per centra tunicarũ, tranſit
              <lb/>
            per centrum cõſolidationis:</s>
            <s xml:id="echoid-s577" xml:space="preserve"> & eſt erecta ſuper
              <lb/>
            ipſum ſecundũ angulos rectos, & extẽditur in
              <lb/>
            medio cõcauitatis nerui pyramidalis, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s578" xml:space="preserve">
              <lb/>
            perueniat ad locũ declinatiõis nerui:</s>
            <s xml:id="echoid-s579" xml:space="preserve"> & erit ſi-
              <lb/>
            tus ſuus ſemper à ſuperficie cõcauitatis nerui,
              <lb/>
            quę eſt intra totũ oculũ, & ab omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s580" xml:space="preserve"> partib.</s>
            <s xml:id="echoid-s581" xml:space="preserve"> o-
              <lb/>
            culi, & ab omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s582" xml:space="preserve"> ſuքficieb.</s>
            <s xml:id="echoid-s583" xml:space="preserve"> tunicarũ uiſus, idẽ
              <lb/>
            ſitus, & nõ mutatur neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s584" xml:space="preserve"> in motu uiſus, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s585" xml:space="preserve"> in
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>