Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
< >
page |< < (114) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div234" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6698" xml:space="preserve">
              <pb o="114" file="0120" n="120" rhead="ALHAZEN"/>
            flexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6699" xml:space="preserve"> Palàm etiã, quòd diſtortio faciei apparentis non eſt ex forma rei, ſed diſpoſitione ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6700" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Amplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6701" xml:space="preserve"> uiſo corpore in ſpeculo, & pòſt elongato:</s>
            <s xml:id="echoid-s6702" xml:space="preserve"> comprehendetur corpus magis intra ſpeculum,
              <lb/>
            quàm prius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6703" xml:space="preserve"> quod non eſſet, ſi forma corporis in ſuperficie ſpeculi eſſet, & ibi comprehenderetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6704" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Comprehenſionem igitur formæ in ſpeculo efficit reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6705" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div235" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head267" xml:space="preserve">DE MODO COMPREHENSIONIS FORMARVM È
            <unsure/>
          COR-
            <lb/>
          poribus politis. Cap. V.</head>
          <head xml:id="echoid-head268" xml:space="preserve" style="it">21. Imago uiſibilis percipitur è reflexione formæ uiſibilis à ſpeculo ad uiſum facta. 24 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6706" xml:space="preserve">IAm patuit in parte ſuperiori, [3 n] quòd ſi opponatur ſpeculo corpus coloratũ lucidum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6707" xml:space="preserve"> à quo-
              <lb/>
            libet eius puncto procedit lux cum colore ad totam ſpeculi ſuperficiem, & reflectitur per lineas
              <lb/>
            reflexionis proprias.</s>
            <s xml:id="echoid-s6708" xml:space="preserve"> Igitur à puncto ſumpto in corpore, oppoſito ſpeculo procedit lux cum co-
              <lb/>
            lore ad ſpeculum, in modum pyramidis continuæ, cuius baſis eſt ſuperficies ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6709" xml:space="preserve"> Et forma illa re
              <lb/>
            flectitur per lineas eiuſdem ſitus cum lineis acceſſus, & erit poſt reflexionem continuitas, ſicut in
              <lb/>
            acceſſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s6710" xml:space="preserve"> Et ſi lineis reflexis occurrat ſuperficies corporis, propter continuitatem earum tota occu-
              <lb/>
            pabitur, ut nihil interſit uacuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6711" xml:space="preserve"> Si ergo forma illius corporis moueatur ad ſpeculum per lineas il-
              <lb/>
            las reflexas, & ad baſim pyramidis peruenerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s6712" xml:space="preserve"> quoniã lineę pyramidis eiuſdẽ ſunt ſitus cũ lineis re-
              <lb/>
            flexis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6713" xml:space="preserve"> reflectetur forma per lineas pyramidis, & aggregabitur tota in puncto ſumpto.</s>
            <s xml:id="echoid-s6714" xml:space="preserve"> Quoties ergo
              <lb/>
            forma alιcuius corporis ad ſpeculũ uenerit per aliquas lineas:</s>
            <s xml:id="echoid-s6715" xml:space="preserve"> ſi lineæ iſtæ eiuſdẽ ſint ſitus cũ lineis
              <lb/>
            pyramidis, à puncto ſumpto ad ſpeculum (intellige tamẽ) eas reſpicientibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6716" xml:space="preserve"> mouebitur forma per
              <lb/>
            pyramidem illam ad punctum ſumptum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6717" xml:space="preserve"> & ſi in puncto ſumpto fuerit uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6718" xml:space="preserve"> uidebit corpus, cuius
              <lb/>
            eſt forma illa.</s>
            <s xml:id="echoid-s6719" xml:space="preserve"> Et ſuperius declaratum eſt [2.</s>
            <s xml:id="echoid-s6720" xml:space="preserve">17.</s>
            <s xml:id="echoid-s6721" xml:space="preserve">18 n] quòd in ſitu determinato fiat acquiſitio formæ
              <lb/>
            in ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s6722" xml:space="preserve"> Situs igitur proprius & naturalis acquiſitionis uiſus per reflexionem hic eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s6723" xml:space="preserve"> ut lineę ac-
              <lb/>
            ceſſus formæ ad ſpeculum, eundem habeant ſitum cum lineis pyramidis à centro uiſus ad capita il-
              <lb/>
            larum linearum, ſcilicet unaquæq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6724" xml:space="preserve"> cum ſua reſpiciente:</s>
            <s xml:id="echoid-s6725" xml:space="preserve"> nec accidit formę reflexę comprehenſio, ni-
              <lb/>
            ſi in iſto ſitu.</s>
            <s xml:id="echoid-s6726" xml:space="preserve"> Palàm ergo, quòd ſecundum hanc diſpoſitionem linearum tantùm fiat comprehenſio
              <lb/>
            formarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6727" xml:space="preserve"> Et palàm, quòd ex corpore colorato luminoſo procedat lux cum colore ad ſpeculum, &
              <lb/>
            reflectatur, nec procedat aliquid ex corpore, præter lucem & colorẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6728" xml:space="preserve"> Patet ergo, quòd ex luce & co-
              <lb/>
            lore cantùm huiuſmodi forma comprehenditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6729" xml:space="preserve"> Et cum moueatur forma ex colore & luce compa-
              <lb/>
            cta ſecundum prædictam ſitus obſeruationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6730" xml:space="preserve"> ſuperfluum eſt dicere, quòd ab oculo exeant radij
              <lb/>
            ad ſpeculum, & reflectantur ſecundum ſitum prædictum, ſicut à pluribus dictum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s6731" xml:space="preserve"> Hic eſt igitur
              <lb/>
            reflexionis modus geometrarum doctrinæ non aduerſus, ſed conſonus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6732" xml:space="preserve"> cum in eo geometricè ra-
              <lb/>
            diorum exeuntiũ opinione obſeruetur ſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6733" xml:space="preserve"> Et hic modus mihi ſoli uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6734" xml:space="preserve"> nunc patuit.</s>
            <s xml:id="echoid-s6735" xml:space="preserve"> Verùm cum à
              <lb/>
            corpore luminoſo procedat forma ad ſpeculum ſecundum uarietatẽ ſituum, propter lineas à quoli-
              <lb/>
            bet puncto corporis ad totam ſpeculi ſuperficiem intellectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s6736" xml:space="preserve"> erit formæ eiuſdem reflexio per diuer
              <lb/>
            ſas pyramides, quarum capita ſunt diuerſa puncta, & baſes ſpeculi ſuperficies, ſitum linearũ motus
              <lb/>
            formæ obſeruantes.</s>
            <s xml:id="echoid-s6737" xml:space="preserve"> Ob hoc accidit, ut eadem hora fixo ſpeculo, eadem percipiatur corporis forma
              <lb/>
            à diuerſis, ſuper quorũ intuitus cadunt capita pyramidum reflexarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6738" xml:space="preserve"> Similiter ſi idem uiſus mouea-
              <lb/>
            tur ſuper illa pyramidum capita:</s>
            <s xml:id="echoid-s6739" xml:space="preserve"> apparebit ei, ſpeculo immoto, à locis diuerſis eadẽ ſorma.</s>
            <s xml:id="echoid-s6740" xml:space="preserve"> Sed di-
              <lb/>
            uerſis in ſpeculo eandem formã comprehendentibus, in diuerſa ſpeculi loca cadunt eorũ intuitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6741" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniã ab eodem ſpeculi puncto diuerſorũ punctorum formas comprehendere eaſdẽ nõ poſſunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s6742" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et iam dictũ eſt [3 n] quòd à quolibet puncto corporis procedit lux ad quodlibet punctum ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6743" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vnde ſuper quodlibet corporis punctũ eſt acumen pyramidis, cuius ſuperficies ſpeculi eſt baſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6744" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quodlibet ſuperficiei ſpeculi punctũ, eſt acumẽ pyramidis, cuius baſis ſuperficies corporis tota.</s>
            <s xml:id="echoid-s6745" xml:space="preserve"> Er-
              <lb/>
            go forma corporis erit in quolibet puncto ſpeculi, per lineas procedẽtes in partes diuerſas, nec con
              <lb/>
            currere poſsibiles.</s>
            <s xml:id="echoid-s6746" xml:space="preserve"> Et forma à corpore ad quodcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6747" xml:space="preserve"> ſpeculi punctum accedens per pyramidem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6748" xml:space="preserve">
              <lb/>
            reflectetur per pyramidem.</s>
            <s xml:id="echoid-s6749" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div236" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head269" xml:space="preserve" style="it">22. Si uiſibile & ſpeculum figuræ ſit{us}́ ſimilitudine conueniant: uera & distincta imago
            <lb/>
          uidetur. 35 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6750" xml:space="preserve">ET licet in ſpeculi ſuperficie ſuper numerũ multiplicetur eadẽ iteratio formæ, cũ concurrat for
              <lb/>
            matotalis cũ qualibet parte & in quolibet puncto, & non ſit in formis illis diſcretio, ſed conti-
              <lb/>
            nuitas inſeparabilis in reflexione:</s>
            <s xml:id="echoid-s6751" xml:space="preserve"> tamẽ, quia forma totalis nõ cadit in diuerſas ſpeculi partes,
              <lb/>
            ſecundũ identitatẽ ſitus dirigitur ad loca diuerſa, in quibus eam cõprehẽdit uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6752" xml:space="preserve"> Cũ igitur ſimilis
              <lb/>
            fuerit forma ſpeculi formę corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6753" xml:space="preserve"> erit in ſpeculo complementũ formę corporis & figurę:</s>
            <s xml:id="echoid-s6754" xml:space="preserve"> quoniã
              <lb/>
            in ſpeculo eiuſdẽ figurę cũ corpore, forma primi puncti dirigitur ad primũ punctũ ſpeculi, ſecundi
              <lb/>
            ad ſecundum, & ſic in omnibus ſe reſpicientibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6755" xml:space="preserve"> & ita erit in ſpeculi ſuperficie figura totalis figurę:</s>
            <s xml:id="echoid-s6756" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quod nõ accidit in ſpeculo alterius figurę.</s>
            <s xml:id="echoid-s6757" xml:space="preserve"> Similiter ſumpta quacunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6758" xml:space="preserve"> ſpeculi parte, cui eadẽ cũ cor-
              <lb/>
            pore figura, erit complementũ figurę corporis in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s6759" xml:space="preserve"> Et cũ infinitę ſint tales ſpeculi partes, infinitæ
              <lb/>
            erũt formę corporis reflexionis, ſed ad puncta diuerſa procedentes, à quibus formã cõprehendit ui
              <lb/>
            ſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6760" xml:space="preserve"> Cũ igitur ſecundũ hanc linearũ diſpoſitionẽ fiat formæ cõprehenſio, non erit formę proceden-
              <lb/>
            tis à corpore in ſpeculi ſuperficie fixio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6761" xml:space="preserve"> Et in hũc modũ accidit in omnibus ſpeculis, ſed in planis cer
              <lb/>
            tinus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6762" xml:space="preserve"> in alijs aũt accidit quædã diuerſitas ex errore uiſus, ſecundũ modum prædictũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6763" xml:space="preserve"> Et quilibet ui-
              <lb/>
            ſus ſecundum modum prędictum ab uno ſpeculi puncto non percipit, niſi unũ corporis punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6764" xml:space="preserve">
              <lb/>
            nec à uiſibus duobus percipitur in eodem ſpeculi puncto idem corporis punctum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6765" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>