Blancanus, Josephus, Sphaera mvndi, sev cosmographia demonstratiua , ac facile methodo tradita : in qua totius Mundi fabrica, vna cum nouis, Tychonis, Kepleri, Galilaei, aliorumq' ; Astronomorum adinuentis continentur ; Accessere I. Breuis introductio ad geographiam. II. Apparatus ad mathematicarum studium. III. Echometria, idest Geometrica tractatio de Echo. IV. Nouum instrumentum ad Horologia
page |< < (97) of 300 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div201" type="section" level="1" n="130">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9569" xml:space="preserve">
              <pb o="97" file="0117" n="121" rhead="Liber Nonus."/>
            @elio dictum eſt, nonne 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s9570" xml:space="preserve">ſunt horæ diei@ ratio autem cur Aſtronomi hoc loco eas adhibeant, eſt quia ani-
              <lb/>
            maduerterunt, ita ſe habere ætatem, ſeu dies Lunę, vi
              <unsure/>
            que ad plenitunium, ad horas inæquales, quibus ea no-
              <lb/>
            ctu lucet; </s>
            <s xml:id="echoid-s9571" xml:space="preserve">quemadmodum ſe habent 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9572" xml:space="preserve">ad 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9573" xml:space="preserve">Pariter poſt plenilunium reliquum eius ætatis, aut reliquos eius
              <lb/>
            dies vſq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9574" xml:space="preserve">ad 30. </s>
            <s xml:id="echoid-s9575" xml:space="preserve">ita ſe habere ad horas, quibus noctu lucet, vt 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9576" xml:space="preserve">ad 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9577" xml:space="preserve">quare vt haſce horas reperiant, ſic agunt:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s9578" xml:space="preserve">Aetatem Lunæ per ſuperiores regulas, v. </s>
            <s xml:id="echoid-s9579" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9580" xml:space="preserve">per epactam inueniunt, cui addunt vnitatem; </s>
            <s xml:id="echoid-s9581" xml:space="preserve">quoniam, vti di-
              <lb/>
            ximus, ætas Lunæ per regulas aurei numeri aut epactarũ inuenta, eſt aliquanto vera minor. </s>
            <s xml:id="echoid-s9582" xml:space="preserve">hanc igitur æta-
              <lb/>
            tem ſic auctam, multiplicant per 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9583" xml:space="preserve">numerumq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9584" xml:space="preserve">genitum diuidunt per 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9585" xml:space="preserve">Quotiens enim indicat horas inæ-
              <lb/>
            quales, ſiue partes duodecimas noctis, quibus Luna ſplendet; </s>
            <s xml:id="echoid-s9586" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s9587" xml:space="preserve">ſi ſuperſint aliquot vnitates ex hac diur
              <unsure/>
            ſione; </s>
            <s xml:id="echoid-s9588" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cæ indicabunt totidem quintas partes vnius horæ, quibus præterea ſplendet. </s>
            <s xml:id="echoid-s9589" xml:space="preserve">poſt plenilunium vero eædem. </s>
            <s xml:id="echoid-s9590" xml:space="preserve">
              <lb/>
            computãdæ ſunt ante Solis ortum; </s>
            <s xml:id="echoid-s9591" xml:space="preserve">ratio eſt, quia creſcente Luna, ſiue ante plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9592" xml:space="preserve">fulſio ipſius eſt veſpertina,
              <lb/>
            occaſo enim Sole ſtatim in cælo apparet: </s>
            <s xml:id="echoid-s9593" xml:space="preserve">eadem vero decreſcente ſiue poſt plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9594" xml:space="preserve">fulſio eius matutina eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s9595" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia ſingulis noctibus, vna ferè hora tardius oritur; </s>
            <s xml:id="echoid-s9596" xml:space="preserve">ſed vſque mane fulget. </s>
            <s xml:id="echoid-s9597" xml:space="preserve">ſi vero ſit ipſum plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9598" xml:space="preserve">tota nocte
              <lb/>
            fulget, quia occidente Sole oritur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9599" xml:space="preserve">oriente occidit, v.</s>
            <s xml:id="echoid-s9600" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9601" xml:space="preserve">hoc anno 1616. </s>
            <s xml:id="echoid-s9602" xml:space="preserve">die 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s9603" xml:space="preserve">Iulij, reperio per epactas in
              <lb/>
            Calẽdario ſcriptas, ætatem Lunæ eſſe 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s9604" xml:space="preserve">dierum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9605" xml:space="preserve">addita vnitate, eſſe 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s9606" xml:space="preserve">quos in 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9607" xml:space="preserve">duco, fiunt 40. </s>
            <s xml:id="echoid-s9608" xml:space="preserve">hos diuido
              <lb/>
            per 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9609" xml:space="preserve">fiunt 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9610" xml:space="preserve">pro quotiẽte. </s>
            <s xml:id="echoid-s9611" xml:space="preserve">Luna igitur noctu lucet per horas 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9612" xml:space="preserve">integras poſt Solis occaſum, quoniã creſcens
              <lb/>
            eſt, atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9613" xml:space="preserve">ante plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9614" xml:space="preserve">rurſus eodem anno die 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s9615" xml:space="preserve">Auguſti, reperio ætatẽ Lunæ dierum 20. </s>
            <s xml:id="echoid-s9616" xml:space="preserve">additaq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9617" xml:space="preserve">vnitate 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s9618" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s9619" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia tranſactũ eſt plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9620" xml:space="preserve">accipio reliquum ætatis Lunę vſque ad 30. </s>
            <s xml:id="echoid-s9621" xml:space="preserve">qui ſunt dies 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s9622" xml:space="preserve">quibus per 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9623" xml:space="preserve">multiplicatis
              <lb/>
            producitur 36. </s>
            <s xml:id="echoid-s9624" xml:space="preserve">hunc diuido per 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9625" xml:space="preserve">fit quotiens 7 {1/5}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9626" xml:space="preserve">qui indicat Lunã, mane ante Soli
              <unsure/>
            s ortũ, fulgere per horas 7. </s>
            <s xml:id="echoid-s9627" xml:space="preserve">
              <lb/>
            inæquales, cũ {3/5}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9628" xml:space="preserve">horæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s9629" xml:space="preserve">eſt enim decreſcens. </s>
            <s xml:id="echoid-s9630" xml:space="preserve">præterea ſit in pleni
              <unsure/>
            l. </s>
            <s xml:id="echoid-s9631" xml:space="preserve">ætas Lunæ dies 15. </s>
            <s xml:id="echoid-s9632" xml:space="preserve">hancduco in 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9633" xml:space="preserve">fiunt 60. </s>
            <s xml:id="echoid-s9634" xml:space="preserve">
              <lb/>
            hunc diuido per 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9635" xml:space="preserve">erit quotiens 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s9636" xml:space="preserve">ideſt, horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s9637" xml:space="preserve">inæquales, quæ totam noctem cõplent. </s>
            <s xml:id="echoid-s9638" xml:space="preserve">Eadem ratione. </s>
            <s xml:id="echoid-s9639" xml:space="preserve">
              <lb/>
            reperies Lunam in ambabus quadraturis, ideſt vel cum creſcẽs habet dies 7 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9640" xml:space="preserve">vel cum ei ſeneſcenti ſuperſunt
              <lb/>
            7 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9641" xml:space="preserve">ſplendeſcere per 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s9642" xml:space="preserve">horas inæquales; </s>
            <s xml:id="echoid-s9643" xml:space="preserve">hoc eſt, per dimidiã noctem, quæ tunc erit veſpertina, nunc matutina.</s>
            <s xml:id="echoid-s9644" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9645" xml:space="preserve">Hęc porrò@regula nititur regula aurea, ſeu trium, quoniã enim ita eſt 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9646" xml:space="preserve">ad 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9647" xml:space="preserve">ſicut dies Lunę ad horas inæqu.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s9648" xml:space="preserve">quibus fulget; </s>
            <s xml:id="echoid-s9649" xml:space="preserve">ſuntq; </s>
            <s xml:id="echoid-s9650" xml:space="preserve">ſemper tres termini noti, videlicet 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9651" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9652" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s9653" xml:space="preserve">10. </s>
            <s xml:id="echoid-s9654" xml:space="preserve">v. </s>
            <s xml:id="echoid-s9655" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9656" xml:space="preserve">dies Lunæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s9657" xml:space="preserve">fit vt ſi 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s9658" xml:space="preserve">in dies Lunæ, v.</s>
            <s xml:id="echoid-s9659" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9660" xml:space="preserve">
              <lb/>
            10. </s>
            <s xml:id="echoid-s9661" xml:space="preserve">ducantur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s9662" xml:space="preserve">productus diuidãtur per 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s9663" xml:space="preserve">proueniãt in quotiente horæ inęquales fulſionis nocturnę lunaris.</s>
            <s xml:id="echoid-s9664" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9665" xml:space="preserve">Hac igitur regula vti poſſumus, cum oportuerit nocturnam Lunæ fulſionem indagere; </s>
            <s xml:id="echoid-s9666" xml:space="preserve">verum, vt nos hoc
              <lb/>
            labore leuaremur, condita eſt per præcedentem regulam ſequens Tabella, in qua per ætatem Lunæ præha-
              <lb/>
            bitam, ſtatim ſine vllo numerorum labore, nocturnam Lunæ fulſionem reperies.</s>
            <s xml:id="echoid-s9667" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div202" type="section" level="1" n="131">
          <head xml:id="echoid-head143" style="it" xml:space="preserve">Tabella inuentionis temporis quo Luna nocta
            <unsure/>
          lucet.</head>
          <note position="right" xml:space="preserve">
            <lb/>
          ## Aetas ***. ante ple- \\ nil.ſeu creſcentis. ## Horæ inæquales \\ quibus lucet. ## Ætas *** poſt p. enil. \\ ideſtſeneſcentis.
            <lb/>
          1 # # {4/5} # # 29
            <lb/>
          2 # # 1 {3/5} # # 28
            <lb/>
          3 # # 2 {2/5} # # 27
            <lb/>
          4 # # 3 {1/5} # # 26
            <lb/>
          5 # # 4 # # 25
            <lb/>
          6 # # 4 {4/5} # # 24
            <lb/>
          7 # # 5 {2/5} # # 23
            <lb/>
          8 # # 6 {1/2} # # 22
            <lb/>
          9 # # 7 {1/5} # # 21
            <lb/>
          10 # # 8 # # 20
            <lb/>
          11 # # 8 {4/5} # # 19
            <lb/>
          12 # # 9 {3/5} # # 18
            <lb/>
          13 # # 10 {2/5} # # 17
            <lb/>
          14 # # 11 {1/5} # # 16
            <lb/>
          15 # Pleni- # 12 # Lunium. # 15
            <lb/>
          </note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9668" xml:space="preserve">VSus Tabellæ eſt hic: </s>
            <s xml:id="echoid-s9669" xml:space="preserve">Aetatẽ Lunæ prę-
              <lb/>
            habitam accipe in columna ſiniſtra an-
              <lb/>
            te plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9670" xml:space="preserve">in dextra poſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s9671" xml:space="preserve">Et è regione illius
              <lb/>
            in columna media reperies horas inęquales
              <lb/>
            nocturn@s fulſionis Lunæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s9672" xml:space="preserve">quæ ante plenil.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s9673" xml:space="preserve">poſt Solis occaſum numerandæ ſunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s9674" xml:space="preserve">Poſt
              <lb/>
            plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9675" xml:space="preserve">ante Solis ortum, v.</s>
            <s xml:id="echoid-s9676" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9677" xml:space="preserve">ſuperius ætas
              <lb/>
            Lunæ erat 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s9678" xml:space="preserve">di
              <unsure/>
            es, quæ in columna ſiniſtra
              <lb/>
            reperitur ante, plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9679" xml:space="preserve">è cuius directo, in me-
              <lb/>
            di
              <unsure/>
            a columna reſpondent 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9680" xml:space="preserve">horæ inæquales
              <lb/>
            quibus poſt occaſum Luna fulgebat.</s>
            <s xml:id="echoid-s9681" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9682" xml:space="preserve">Rurſus in altero exemplo ętas Lunæ erat
              <lb/>
            dierum 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s9683" xml:space="preserve">poſt plenil. </s>
            <s xml:id="echoid-s9684" xml:space="preserve">quæ reperitur in co-
              <lb/>
            lumna dextra, cui in media relpondent ho-
              <lb/>
            ræ 7 {1/5}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9685" xml:space="preserve">inæquales, quibus ante ortum Solis
              <lb/>
            ſplendebat.</s>
            <s xml:id="echoid-s9686" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9687" xml:space="preserve">Porrò non difficile erit cognoſcere quot
              <lb/>
            horis etiam æqualibus ſplendeat: </s>
            <s xml:id="echoid-s9688" xml:space="preserve">cogni
              <unsure/>
            to
              <lb/>
            enim numero horarũ inæqua ium, quæ no-
              <lb/>
            ctem oblatam complent, eum diuide in par-
              <lb/>
            tes 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s9689" xml:space="preserve">æquales, tot enim ex dictis partibus
              <lb/>
            Luna lucebit, quot etiam horas inæquales,
              <lb/>
            v.</s>
            <s xml:id="echoid-s9690" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s9691" xml:space="preserve">quia in ſuperiori exemplo diei 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s9692" xml:space="preserve">lulij
              <lb/>
            horæ nocturnæ æquales ſunt 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s9693" xml:space="preserve">in noſtra al-
              <lb/>
            titudinc poli gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s9694" xml:space="preserve">45. </s>
            <s xml:id="echoid-s9695" xml:space="preserve">Luna autem lucet ho-
              <lb/>
            ras inæquales 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9696" xml:space="preserve">ideſt, 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9697" xml:space="preserve">duodecimas illius
              <lb/>
            noctis. </s>
            <s xml:id="echoid-s9698" xml:space="preserve">diuiſis i
              <unsure/>
            gitur hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s9699" xml:space="preserve">ęqualibus 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s9700" xml:space="preserve">per 12.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s9701" xml:space="preserve">fit quotiens {3/4}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9702" xml:space="preserve">horæ inæqualis, quæ eſt pars
              <lb/>
            duodecima noctis illius. </s>
            <s xml:id="echoid-s9703" xml:space="preserve">Luna igitur lucet
              <lb/>
            per 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9704" xml:space="preserve">huius duodecimas. </s>
            <s xml:id="echoid-s9705" xml:space="preserve">ſi igitur {3/4}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9706" xml:space="preserve">ducãtur
              <lb/>
            in 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s9707" xml:space="preserve">gignentur {24/@4}. </s>
            <s xml:id="echoid-s9708" xml:space="preserve">ſine 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s9709" xml:space="preserve">vnde colligitur Lu-
              <lb/>
            nam lucere h. </s>
            <s xml:id="echoid-s9710" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s9711" xml:space="preserve">æqualibus veſpertinis, ſiue
              <lb/>
            poſt occaſum Solis.</s>
            <s xml:id="echoid-s9712" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>