Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
121
121 (69)
122
122 (70)
123
123 (71)
124
124 (72)
125
125 (73)
126
126 (74)
127
127 (75)
128
128 (76)
129
129 (77)
130
130 (78)
< >
page |< < (70) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="70" file="0122" n="122" rhead="THEORIÆ"/>
            pagetur. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam ſi extenſa quidem eſſent corpora, ſed impe-
              <lb/>
            netrabilitate carerent; </s>
            <s xml:space="preserve">manu contrectata fibras non ſiſterent,
              <lb/>
            nec motum ullum in iis progignerent, ac eadem radios non
              <lb/>
            reſlecterent, ſed liberum intra ſe aditum luci præberent. </s>
            <s xml:space="preserve">Por-
              <lb/>
            ro hoc diſcrimen utrumque manere poteſt integrum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ma-
              <lb/>
            net inter mea indiviſibilia hæc puncta, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritus. </s>
            <s xml:space="preserve">Ipſa im-
              <lb/>
            penetrabilitatem habent, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſus noſtros afficiunt, ob illud
              <lb/>
            primum crus aſymptoticum exhibens vim illam repulſivam pri-
              <lb/>
            mam; </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritus autem, quos impenetrabilitate carere credimus,
              <lb/>
            ejuſmodi viribus itidem carent, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſus noſtros idcirco ne-
              <lb/>
            quaquam afficiunt, nec oculis inſpectantur, nec manibus pal-
              <lb/>
            pari poſſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Deinde in meis hiſce punctis ego nihil admit-
              <lb/>
            to aliud, niſi illam virium legem cum inertiæ vi conjunctam,
              <lb/>
            adeoque illa volo prorſus incapacia cogitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem diſcrimen eſſentiæ illud utrumque, quod inter cor-
              <lb/>
            pus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritum agnoſcunt omnes, id & </s>
            <s xml:space="preserve">ego agnoſco, nec ve-
              <lb/>
            ro id ab extenſione, & </s>
            <s xml:space="preserve">compoſitione continua deſumitur, ſed
              <lb/>
            ab iis, quæ cum ſimplicitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſione æque conjungi
              <lb/>
            poſſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">cohærere cum ipſis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">155. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ſubſtantiæ capaces cogitationis & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis ha-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0122-01" xlink:href="note-0122-01a" xml:space="preserve">Si poffibilis fit
                <lb/>
              fubſtantia præ-
                <lb/>
              dita hiſce viri-
                <lb/>
              bus, & capax
                <lb/>
              cogitationis;
                <lb/>
              eam nec fore
                <lb/>
              materiam, nec
                <lb/>
              ſpiritum.</note>
            berent ejuſmodi virium legem, an non eoſdem præſtarent effe-
              <lb/>
            ctus reſpectu noſtrorum ſenſuum, quos ejuſmodi puncta? </s>
            <s xml:space="preserve">Re-
              <lb/>
            ſpondebo ſane, me hic non quærere, utrum impenetrabilitas,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſibilitas, quæ ab iis viribus pendent, conjungi pofſint
              <lb/>
            cum facultate cogitandi, & </s>
            <s xml:space="preserve">volendi, quæ quidem quæſtio
              <lb/>
            eodem redit, ac in communi ſententia de impenetrabilitate
              <lb/>
            extenſorum, ac compofitorum relata ad vim cogitandi, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            volendi. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud ajo, notionem, quam habemus partim ex
              <lb/>
            obſervationibus tam ſenſuum reſpectu corporum, quam in-
              <lb/>
            timæ conſcientiæ reſpectu fpiritus, una cum reflexione, par-
              <lb/>
            tim, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam circa ſpiritus potifſimum, ex principiis
              <lb/>
            immediate revelatis, vel connexis cum principiis revelatis,
              <lb/>
            continere pro materia impenetrabilitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fenſibilitatem,
              <lb/>
            una cum incapacitate cogitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">pro ſpiritu incapaci-
              <lb/>
            tatem afficiendi per impenetrabilitatem noſtros ſenſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            potentiam cogitandi, ac volendi, quorum priores illas ego etiam
              <lb/>
            in meis punctis admitto, poſteriores haſce in ſpiritibus; </s>
            <s xml:space="preserve">un-
              <lb/>
            de ſit, ut mea ipſa puncta materialia ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">eorum maſ-
              <lb/>
            fæ conſtituant corpora a ſpiritibus longiffime diſcrepantia.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Si poffibile ſit illud ſubſtantiæ genus, quod & </s>
            <s xml:space="preserve">hujuſmodi vi-
              <lb/>
            res activas habeat cum inertia conjunctas, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſimul cogitare
              <lb/>
            poſſit, ac velle; </s>
            <s xml:space="preserve">id quidem nec corpus erit, nec ſpiritus,
              <lb/>
            fed tertium quid, a corpore diſcrepans per capacitatem co-
              <lb/>
            gitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis, diſcrepans autem a ſpiritu per in-
              <lb/>
            ertiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires haſce noſtras, quæ impenetrabilitatem indu-
              <lb/>
            cunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed, ut ajebam, ea quæſtio huc non pertinet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            aliunde reſolvi debet; </s>
            <s xml:space="preserve">ut aliunde utique debet reſolvi quæ-
              <lb/>
            ftio, qua quæratur, an ſubſtantia extenſa, & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>