Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
121
121 (69)
122
122 (70)
123
123 (71)
124
124 (72)
125
125 (73)
126
126 (74)
127
127 (75)
128
128 (76)
129
129 (77)
130
130 (78)
< >
page |< < (72) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="72" file="0124" n="124" rhead="THEORIÆ"/>
            Ego quidem in ipſius materiæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">corporeæ ſubſtantiæ defini-
              <lb/>
            tione ipſa affumo incapacitatem cogitandi, & </s>
            <s xml:space="preserve">volendi, & </s>
            <s xml:space="preserve">di-
              <lb/>
            co corpus maffam compoſitam e punctis habentibus vim iner-
              <lb/>
            tiæ conjunctam cum viribus activis exprefſis in ſig. </s>
            <s xml:space="preserve">1, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            incapacitate cogitandi, ac volendi, qua definitione admiſſa,
              <lb/>
            evidens eſt, materiam cogitare non poſſe; </s>
            <s xml:space="preserve">quæ erit metaphy-
              <lb/>
            ſica quædam concluſio, ea definitione admiffa, certiffima:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">tum ubi ſolæ rationes phyſicæ adhibeantur, dicam, hæc cor-
              <lb/>
            pora, quæ meos afficiunt fenſus, eſſe materiam, quod & </s>
            <s xml:space="preserve">ſen-
              <lb/>
            ſus afficiant per illas utique vires, & </s>
            <s xml:space="preserve">non cogitent. </s>
            <s xml:space="preserve">Id autem
              <lb/>
            deducam inde, quod nullum cogitationis indicium præſtent; </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quæ erit concluſio tantum phyſica, circa exiſtentiam illius ma-
              <lb/>
            teriæ ita definitæ, æque phyſice certa, ac eſt concluſio, quæ
              <lb/>
            dicat lapides non habere levitatem, quod nunquam eam pro-
              <lb/>
            diderint aſcendendo ſponte, ſed ſemper e contrario ſibi relicti
              <lb/>
            deſcenderint.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">158. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod autem pertinet ad ipſam corporum, & </s>
            <s xml:space="preserve">materiæ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0124-01" xlink:href="note-0124-01a" xml:space="preserve">Senſus omnino
                <lb/>
              f
                <gap/>
              lli in illa tan-
                <lb/>
              ta continuita-
                <lb/>
              te extenſionis,
                <lb/>
              quam nobis in-
                <lb/>
              gerunt.</note>
            ideam, quæ videtur extenſionem continuam, & </s>
            <s xml:space="preserve">contactum
              <lb/>
            partium involvere, in eo videntur mihi quidem Carteſiani
              <lb/>
            inprimis, qui tantopere contra præjudicia pugnare funt viſi,
              <lb/>
            præjudiciis ipſis ante omnes alios indulſiſſe. </s>
            <s xml:space="preserve">Ideam corpo-
              <lb/>
            rum habemus per ſenſus; </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſus autem de continuitate ac-
              <lb/>
            curata judicare omnino non poſſunt, cum minima interval-
              <lb/>
            la ſub ſenſus non cadant. </s>
            <s xml:space="preserve">Et quidem omnino certo deprehen-
              <lb/>
            dimus illam continuitatem, quam in pleriſque corporibus no-
              <lb/>
            bis objiciunt ſenſus noſtri, nequaquam haberi. </s>
            <s xml:space="preserve">In metallis,
              <lb/>
            in marmoribus, in vitris, & </s>
            <s xml:space="preserve">cryſtallis continuitas noſtris ſen-
              <lb/>
            ſibus apparet ejuſmodi, ut nulla percipiamus in iis vacua ſpa-
              <lb/>
            tiola, nullos poros, in quo tamen hallucinari ſenſus noſtros
              <lb/>
            manifeſto patet, tum ex diverſa gravitate ſpecifica, quæ a di-
              <lb/>
            verſa multitudine vacuitatum oritur utique, tum ex eo, quod
              <lb/>
            per illa inſinuentur ſubſtantiæ plures, ut per priora oleum dif-
              <lb/>
            fundatur, per poſteriora liberrime lux tranſeat, quod quidem
              <lb/>
            indicat, in poſterioribus hiſce potiffimum ingentem pororum
              <lb/>
            numerum, qui noſtris ſenſibus deliteſcunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">159. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem jam ejuſmodi noſtrorum ſenſuum teſtimo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0124-02" xlink:href="note-0124-02a" xml:space="preserve">Fons præjudi-
                <lb/>
              ciorum: haberi
                <lb/>
              pro nullis in ſe,
                <lb/>
              quæ ſunt nul-
                <lb/>
              la in noſtris
                <lb/>
              ſenſibus: eo-
                <lb/>
              rum exempla.</note>
            nium, vel potius noſter eorum ratiociniorum uſus, in hoc ip-
              <lb/>
            ſo genere ſuſpecta eſſe debent, in quo conſtat nos decipi.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Suſpicari igitur licet, exactam continuitatem ſine ullis ſpatio-
              <lb/>
            lis, ut in majoribus corporibus ubique deeſt, licet ſenſus no-
              <lb/>
            ſtri illam videantur denotare, ita & </s>
            <s xml:space="preserve">in minimis quibuſvis par-
              <lb/>
            ticulis nuſquam haberi, ſed effe illuſionem quandam fenſuum
              <lb/>
            tantummodo, & </s>
            <s xml:space="preserve">quoddam figmentum mentis, reflexione vel
              <lb/>
            non utentis, vel abutentis. </s>
            <s xml:space="preserve">Eſt enim ſolemne illud homini-
              <lb/>
            bus, atque uſitatum, quod quidem eſt maximorum præjudicio-
              <lb/>
            rum fons, & </s>
            <s xml:space="preserve">origo præcipua, ut quidquid in noſtris ſenſibus
              <lb/>
            eſt nihil, habeamus pro nihilo abſoluto. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic utique per tot
              <lb/>
            ſæcula a multis eſt creditum, & </s>
            <s xml:space="preserve">nunc etiam a vulgo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>