Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 4
[out of range]
>
<
1 - 4
[out of range]
>
page
|<
<
(73)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
73
"
file
="
0125
"
n
="
125
"
rhead
="
PARS PRIMA.
"/>
quietem Telluris, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">diurnum Solis, ac fixarum motum ſen-
<
lb
/>
ſuum teſtimonio evinci, cum apud Philoſophos jam conſtet,
<
lb
/>
ejuſmodi quæſtionem longe aliunde reſolvendam eſſe, quam
<
lb
/>
per ſenſus, in quibus debent eædem prorſus impreſſiones ſieri,
<
lb
/>
five ſtemus & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nos, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Terra, ac moveantur aftra, ſive movea-
<
lb
/>
mur communi motu & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nos, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Terra, ac aſtra conſiſtant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Motum cognoſcimus per mutationem poſitionis, quam obje-
<
lb
/>
cti imago habet in oculo, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">quietem per ejuſdem poſitionis
<
lb
/>
permanentiam. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Tam mutatio, quam permanentia fieri poſ-
<
lb
/>
ſunt duplici modo: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">mutatio, primo ſi nobis immotis obje-
<
lb
/>
ctum moveatur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">permanentia, ſi id ipſum ſtet: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſecundo,
<
lb
/>
illa, ſi objecto ſtante moveamur nos; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">hæc, ſi moveamur ſi-
<
lb
/>
mul motu communi. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Motum noſtrum non ſentimus, niſi
<
lb
/>
ubi nos ipſi motum inducimus, ut ubi caput circumagimus,
<
lb
/>
vel ubi curru delati ſuccutimur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Idcirco habemus tum qui-
<
lb
/>
dem motum ipſum pro nullo, niſi aliunde admoneamur de
<
lb
/>
e
<
unsure
/>
odem motu per cauſas, quæ nobis ſint cognitæ, ut ubi pro-
<
lb
/>
vehimur portu, quo caſu vector, qui jam diu affuevit ideæ lit-
<
lb
/>
toris ſtantis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">navis promotæ per remos, vel vela, corrigit
<
lb
/>
apparentiam illius, terræque, urbesque recedunt, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſibi, non il-
<
lb
/>
lis, motum adjudicat.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">160. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Hinc Philoſophus, ne fallatur, non debet primis hiſce
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0125-01
"
xlink:href
="
note-0125-01a
"
xml:space
="
preserve
">Eorum corre-
<
lb
/>
ctio, ubi depre-
<
lb
/>
h
<
gap
/>
n i
<
unsure
/>
atur, rem
<
lb
/>
alio etiam mo-
<
lb
/>
do cum ſenſu-
<
lb
/>
um apparentia
<
lb
/>
conciliari poſſe.</
note
>
ideis acquirere, quas e ſenſationibus haurimus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ex illis de-
<
lb
/>
ducere conſectaria ſine diligenti perquiſitione, ac in ea quæ ab
<
lb
/>
infantia deduxit, debet diligenter inquirere. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Si inveniat,
<
lb
/>
eaſdem illas ſenſuum perceptiones duplici modo æque fieri poſ-
<
lb
/>
ſe; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">peccabit utique contra Logicæ etiam naturalis leges, ſi al-
<
lb
/>
terum modum præ altero pergat eligere, unice, quia alterum
<
lb
/>
antea non viderat, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">pro nullo habuerat, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">idcirco alteri
<
lb
/>
tantum aſſueverat. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Id vero accidit in caſu noſtro; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſenſatio-
<
lb
/>
nes habebuntur eædem, ſive materia conſtet punctis prorſus
<
lb
/>
inextenſis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">diſtantibus inter ſe per intervalla minima, quæ
<
lb
/>
ſenſum fugiant, ac vires ad illa intervalla pertinentes organo-
<
lb
/>
<
gap
/>
um noſtrorum fibras ſine ulla ſenſibili interruptione afficiant,
<
lb
/>
five continua fit, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">per immediatum contactum agat. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Pate-
<
lb
/>
bit autem in tertia hujusce operis parte, quo pacto proprie-
<
lb
/>
tates omnes ſenſibiles corporum generales, immo etiam ipſo-
<
lb
/>
rum præcipua diſcrimina, cum punctis hiſce indiviſibilibus
<
lb
/>
conveniant, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">quidem multo ſane melius, quam in communi
<
lb
/>
ſententia de continua extenſione materiæ. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quamobrem erra-
<
lb
/>
bit contra rectæ ratiocinationis uſum, qui ex præjudicio ab
<
lb
/>
hujuſce conciliationis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">alterius hujuſce ſenſationum noſtrarum
<
lb
/>
cauſæ ignoratione inducto, continuam extenſionem ut proprie-
<
lb
/>
tatem neceffariam corporum omnino credat, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">multo magis,
<
lb
/>
qui cenſeat, materialis ſubſtantiæ ideam in ea ipſa continua
<
lb
/>
extenſione debere conſiſtere.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">161. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Verum quo magis evidenter conſtet horum præjudicio-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0125-02
"
xlink:href
="
note-0125-02a
"
xml:space
="
preserve
">Ordo idearum,
<
lb
/>
quas hauſimus
<
lb
/>
circa corpus:</
note
>
rum origo, afferam hic differtationis De Materiæ </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>