Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
121 101
122 102
123 103
124 104
125 105
126 106
127 107
128 108
129 109
130 110
131 111
132 112
133 113
134 114
135 115
136 116
137 117
138 118
139 119
140 120
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
< >
page |< < (106) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div373" type="section" level="1" n="131">
          <pb o="106" file="0126" n="126" rhead="GNOMONICES"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div375" type="section" level="1" n="132">
          <head xml:id="echoid-head135" xml:space="preserve">PROBLEMA 12. PROPOSITIO 33.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6382" xml:space="preserve">DATO arcu diurno, nocturnove, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6383" xml:space="preserve">latitudine loci, declinationem
              <lb/>
            paralleli illius arcus ab Aequatore inquirere.</s>
            <s xml:id="echoid-s6384" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6385" xml:space="preserve">DIVIDATVR circulus quicunque A B C D, cuius centrũ P, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6386" xml:space="preserve">in quo duæ diametri A C,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-01" xlink:href="note-0126-01a" xml:space="preserve">Declinatio pa-
                <lb/>
              talleli, cuius
                <lb/>
              arcus di@@nus
                <lb/>
              contineat quot-
                <lb/>
              cunque quis @@@
                <lb/>
              ras propoſu@ri@
                <lb/>
              quo artificio in
                <lb/>
              ueniatur per
                <lb/>
              Analemma.</note>
            B D, ſe mutuo ad angulos rectos ſecantes, in horas vigintiquatuor æquales vnà cum ſemihoris,
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0126-01" xlink:href="fig-0126-01a" number="92">
                <image file="0126-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0126-01"/>
              </figure>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s6387" xml:space="preserve">quadrantibus, ſi placuerit, initio
              <lb/>
            facto à quouis punctorum A, B, C, D.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s6388" xml:space="preserve">Numerato autẽ à puncto B, hinc in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-02" xlink:href="note-0126-02a" xml:space="preserve">10</note>
            de arcu ſemidiurno B E, B F, vel à D,
              <lb/>
            hinc inde arcu ſeminocturno D E,
              <lb/>
            D F, vt totus arcus E B F, ſit verbi gra-
              <lb/>
            tia arcus diurnus horarum 14. </s>
            <s xml:id="echoid-s6389" xml:space="preserve">vel
              <lb/>
            E D F, arcus nocturnus horarum 10.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s6390" xml:space="preserve">datus, ducatur recta E F, ſecans B D,
              <lb/>
            in G, quæ ipſi A C, ob æquales arcus
              <lb/>
            A E, C F, parallela erit, per ea, quæ ad
              <lb/>
            propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s6391" xml:space="preserve">27. </s>
            <s xml:id="echoid-s6392" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s6393" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s6394" xml:space="preserve">Euclidis, demonſtra
              <lb/>
            uimus; </s>
            <s xml:id="echoid-s6395" xml:space="preserve">atque adeo ad B D, perpendi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-03" xlink:href="note-0126-03a" xml:space="preserve">20</note>
            cularis. </s>
            <s xml:id="echoid-s6396" xml:space="preserve">Conſtituatur iam angulus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-04" xlink:href="note-0126-04a" xml:space="preserve">29. primi.</note>
            P G k, æqualis angulo altitudinis Ae-
              <lb/>
            quatoris, ſeu complementi altítudi-
              <lb/>
            nis poli; </s>
            <s xml:id="echoid-s6397" xml:space="preserve">ſecetq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6398" xml:space="preserve">recta G k, rectã A C,
              <lb/>
            in k, puncto, ex quo recta ducatur
              <lb/>
            K B. </s>
            <s xml:id="echoid-s6399" xml:space="preserve">Dico P B k, æqualem eſſe angu-
              <lb/>
            lo declinationis paralleli illius, cuius
              <lb/>
            arcus diurnus tot horas cõplectitur,
              <lb/>
            quot ſunt in arcu E B F, nempe 14. </s>
            <s xml:id="echoid-s6400" xml:space="preserve">Ducta enim recta K D, deſcribatur circulus B O M N, ex cen-
              <lb/>
            tro K, interualloq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6401" xml:space="preserve">k B, vel K D. </s>
            <s xml:id="echoid-s6402" xml:space="preserve">Sunt enim rectæ K B, K D, inter ſe æquales. </s>
            <s xml:id="echoid-s6403" xml:space="preserve">Nam cum latera
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-05" xlink:href="note-0126-05a" xml:space="preserve">30</note>
            B P, P K, lateribus D P, P K, in triangulis B P K, D P K, ęqualia ſint, angulosq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6404" xml:space="preserve">contineant æqua-
              <lb/>
            les, vtpote rectos, ęquales erunt rectæ K B, K D. </s>
            <s xml:id="echoid-s6405" xml:space="preserve">Deinde per K, ipſi B D, parallela agatur diame-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-06" xlink:href="note-0126-06a" xml:space="preserve">4. primi.</note>
            ter L M. </s>
            <s xml:id="echoid-s6406" xml:space="preserve">Extendatur quoque recta G K, hinc inde. </s>
            <s xml:id="echoid-s6407" xml:space="preserve">Quoniam igitur P G K, ex conſtructione, an-
              <lb/>
            gulus eſt complementi altitudinis poli, erit P
              <emph style="sc">K</emph>
            G, angulus altitudinis poli. </s>
            <s xml:id="echoid-s6408" xml:space="preserve">Quare arcus I N, alti-
              <lb/>
            tudinem poli ſupra Horizontem metietur, atque adeo ſi circulus N L O M, ponatur eſſe Meridia
              <lb/>
            nus, erit recta HI, communis ſectio Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6409" xml:space="preserve">Horizontis; </s>
            <s xml:id="echoid-s6410" xml:space="preserve">N O, axis mundi; </s>
            <s xml:id="echoid-s6411" xml:space="preserve">L M, commu-
              <lb/>
            nis ſectio Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6412" xml:space="preserve">Acquatoris; </s>
            <s xml:id="echoid-s6413" xml:space="preserve">B D, communis ſectio Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6414" xml:space="preserve">paralleli A B C D, cuius
              <lb/>
            arcus diurnus E B F, datus. </s>
            <s xml:id="echoid-s6415" xml:space="preserve">Eſt enim E F, communis ſectio Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6416" xml:space="preserve">paralleli A B C D, quod
              <lb/>
            ita planum fiet. </s>
            <s xml:id="echoid-s6417" xml:space="preserve">Quoniam tam Horizon per HI, ductus, quàm parallelus A B C D, ad Meridianũ
              <lb/>
            N L O M, rectus eſt, ſi hi circuli propriã cõcipiantur habere poſitionẽ in ſphæra, erit quoque com
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-07" xlink:href="note-0126-07a" xml:space="preserve">40</note>
            munis eorũ ſectio, quæ quidẽ in G, cadit, vbi ſe interſecãt Horizon & </s>
            <s xml:id="echoid-s6418" xml:space="preserve">dictus parallelus, ad Meridia
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-08" xlink:href="note-0126-08a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            num recta, atque adeo per defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s6419" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s6420" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s6421" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s6422" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s6423" xml:space="preserve">perpendicularis ad rectam B D, in Meridiano exi-
              <lb/>
            ftentem. </s>
            <s xml:id="echoid-s6424" xml:space="preserve">Cum ergo E F, per G, ducta, ſit oſtenſa perpendicularis ad B D, erit E F, communis ſectio
              <lb/>
            Horizontis & </s>
            <s xml:id="echoid-s6425" xml:space="preserve">paralleli A B C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s6426" xml:space="preserve">Eſt ergo B L, in Meridiano N L O M, arcus declinationis paral-
              <lb/>
            leli A B C D, ab Aequatore, atque adeo B K L, angulus eiuſdem declinationis, cui quidem æqua-
              <lb/>
            lis eſt angulus P B K, alternus, quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6427" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">29. primi.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6428" xml:space="preserve">EODEM modo inueniemus Q B P, angulum declinationis paralleli, cuius arcus diurnus con
              <lb/>
            tinet horas 13. </s>
            <s xml:id="echoid-s6429" xml:space="preserve">Item R B P, angulum declinationis paralleli, cuius arcus diurnus horas 15. </s>
            <s xml:id="echoid-s6430" xml:space="preserve">comple
              <lb/>
            ctitur, &</s>
            <s xml:id="echoid-s6431" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s6432" xml:space="preserve">Simili ratione reperiemus angulum declinationis paralleli auſtralis, cuius arcus diur-
              <lb/>
            nus continet pauciores hotas, quàm 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s6433" xml:space="preserve">nempe 9, vel 8, &</s>
            <s xml:id="echoid-s6434" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s6435" xml:space="preserve">Nam in eadem figura, ſi à puncto D,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0126-10" xlink:href="note-0126-10a" xml:space="preserve">50</note>
            vtrinque numeretur exempli gratia arcus ſemidiurnus D E, D F, horarum 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s6436" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6437" xml:space="preserve">cætera fiant, vt
              <lb/>
            prius, erit HI, communis ſectio Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6438" xml:space="preserve">Meridiani, arcusq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6439" xml:space="preserve">H O, numerabit altitudinẽ po-
              <lb/>
            li ſupra Horizontem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6440" xml:space="preserve">B D, erit parallelus auſtralis; </s>
            <s xml:id="echoid-s6441" xml:space="preserve">angulus declinationis P D K, vel D K M, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6442" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſic de reliquis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6443" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6444" xml:space="preserve">IDEM parallelus auſtralis, cuius arcus diurnus datus eſt, nempe horarũ 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s6445" xml:space="preserve">inuenietur hac ra-
              <lb/>
            tione. </s>
            <s xml:id="echoid-s6446" xml:space="preserve">Numeretur à puncto B, in vtramque partẽ arcus ſemidiurnus, nimirũ hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s6447" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s6448" xml:space="preserve">in dato exem
              <lb/>
            plo. </s>
            <s xml:id="echoid-s6449" xml:space="preserve">Deinde per extremitates horum arcuum ſemidiurnorum ducatur recta linea ſecans rectam
              <lb/>
            B D, in puncto, per quod ſi agatur ipſi H I, parallela, conſtituens nimirum cum B D, angulum cõ-
              <lb/>
            plementi altitudinis poli angulo B G H, æqualem, ſecabitur recta A P, in puncto, ad quod ducta
              <lb/>
            recta ex B, continebit cum recta B D, angulum declinationis quæſitum, qui omnino æqualis erit
              <lb/>
            angulo P D K, vel P B K. </s>
            <s xml:id="echoid-s6450" xml:space="preserve">Atque ſic de cæteris. </s>
            <s xml:id="echoid-s6451" xml:space="preserve">Exemplum huius inuenies in ſecunda figura </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>