Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
121
(101)
122
(102)
123
(103)
124
(104)
125
(105)
126
(106)
127
(107)
128
(108)
129
(109)
130
(110)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(109)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div375
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
132
">
<
pb
o
="
109
"
file
="
0129
"
n
="
129
"
rhead
="
LIBER PRIMVS.
"/>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div383
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
133
">
<
head
xml:id
="
echoid-head136
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">SCHOLIVM.</
head
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s6683
"
xml:space
="
preserve
">ANDREAS Schonerus in opere, quod Gnomonicen inſcripſit, inueſtigat declinationes datorum
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0129-01
"
xlink:href
="
note-0129-01a
"
xml:space
="
preserve
">Declinationes
<
lb
/>
omnium arcuũ
<
lb
/>
diurnorũ, qua
<
lb
/>
ratione ab An-
<
lb
/>
drea Schonero
<
lb
/>
inquirantur.</
note
>
arcuum diurnorum hoc modo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6684
"
xml:space
="
preserve
">Ex centro A, interualloq́, cuiuslibet rectę
<
unsure
/>
A B, circulus deſcribatur, vel
<
lb
/>
certè eius portio, ſumantur{q́ue} duo arcus B C, B D, ęquales complemento altitudinis poli, ita vt ſi A B,
<
lb
/>
ponatur communis ſectio Aequatoris,
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-0129-01
"
xlink:href
="
fig-0129-01a
"
number
="
95
">
<
image
file
="
0129-01
"
xlink:href
="
http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0129-01
"/>
</
figure
>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6685
"
xml:space
="
preserve
">Meridiani C B D, arcus B C, B D,
<
lb
/>
ſint declinationes duorũ parallelorum,
<
lb
/>
@uorum alter maximus eſt eorum, qui
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0129-02
"
xlink:href
="
note-0129-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ſemper apparent, habet{q́ue} arcum diur-
<
lb
/>
num horarum 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6686
"
xml:space
="
preserve
">cum totus extet ſupra
<
lb
/>
Horizontem, alter verò maximus ec-
<
lb
/>
rum, qui ſemper occultantur, habet{q́ue}
<
lb
/>
arcum diurnum boræ o. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6687
"
xml:space
="
preserve
">cum totus ſub
<
lb
/>
Horizonte lateat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6688
"
xml:space
="
preserve
">Ducta iam recta C D,
<
lb
/>
quæ ipſam A B, ſecet in E, erunt rectæ
<
lb
/>
E C, E D, æquales, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6689
"
xml:space
="
preserve
">anguli ad E, re-
<
lb
/>
cti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6690
"
xml:space
="
preserve
">quod oſtendemus ea demonſtratione
<
lb
/>
qua in propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6691
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6692
"
xml:space
="
preserve
">huius lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6693
"
xml:space
="
preserve
">vſi ſumus ad
<
lb
/>
probandum, rectam M N, in Analem-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0129-03
"
xlink:href
="
note-0129-03a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
mate ſecari bifariam, anguloſ{q́ue} ad O,
<
lb
/>
rectos eſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6694
"
xml:space
="
preserve
">Deſcripto deinde ex centro
<
lb
/>
F, interuallo{q́ue} E C, vel E D, circulo,
<
lb
/>
eo{q́ue} diuiſo in partes 48. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6695
"
xml:space
="
preserve
">æquales, con-
<
lb
/>
nectantur quælibet duo puncta a puncto C, vel D, æquè remota lineis rectis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6696
"
xml:space
="
preserve
">per puncta, qui-
<
lb
/>
bus illæ rectam C D, ſecant, ex A, rectæ educantur vſque ad circunferentiam C B D. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6697
"
xml:space
="
preserve
">Hæ enim abſc
<
unsure
/>
in-
<
lb
/>
dent arcus declinationum omnium arcuum diurnorum, initio ſumpto ab arcu horarum 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6698
"
xml:space
="
preserve
">vſque ad ar
<
lb
/>
cum horæ o. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6699
"
xml:space
="
preserve
">vt numeri in figura deſcripti indicant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6700
"
xml:space
="
preserve
">Huius praxis demonſtrationem Andre{as} Schonerus
<
lb
/>
non affert, multis tamen experimentis comprobaui, angulos declinationum hac arte inuentos æquales eſſe
<
lb
/>
angulis declinationum ex noſtra demonſtratione repertis</
s
>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s6701
"
xml:space
="
preserve
">APPELLABIMVS autẽ in ſequentibus lineas in figura hac Andreæ Schoneri ex A, e
<
unsure
/>
miſſ{as},
<
lb
/>
vel ex B, cadentes in ſequenti noſtra figura, radios arcuum diurnorũ; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6702
"
xml:space
="
preserve
">quoniam exiſtente Sole in parallelis,
<
lb
/>
quorum declinationes indicantur à dictis rectis, repreſentant radios, quos Sol per centrum mundi proij-
<
lb
/>
cit, qucmadmodum propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6703
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6704
"
xml:space
="
preserve
">de radijs ſignorum diximus, qui quidem declinationes eorundem ſignorum
<
lb
/>
commonſtrant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6705
"
xml:space
="
preserve
">Radius autem arc{us} diurni horarum 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6706
"
xml:space
="
preserve
">idem eſt, qui radius Aequatoris, vt patet.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6707
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s6708
"
xml:space
="
preserve
">CAETERVM ſatis erit vt plurimum, ſi inueſtigentur declinationes illorum arcuum diurnorum,
<
lb
/>
qui inter Aequatorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6709
"
xml:space
="
preserve
">parallelum ♋, cõtinentur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6710
"
xml:space
="
preserve
">vt Romæ arcuũ horarum 13. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6711
"
xml:space
="
preserve
">14. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6712
"
xml:space
="
preserve
">15. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6713
"
xml:space
="
preserve
">Nam hæ decli
<
lb
/>
nationes æquales ſunt declinationibus arcuum diurnorum, qui inter Aequatorem & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6714
"
xml:space
="
preserve
">parallelum ♑, collo
<
lb
/>
cantur, nimirum horarum 11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6715
"
xml:space
="
preserve
">10. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6716
"
xml:space
="
preserve
">9. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6717
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6718
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6719
"
xml:space
="
preserve
">Reliquorum autem arcuum diurnorum, qui extra tropicos po-
<
lb
/>
nuntur, nullus eſt vſ{us} in horologijs, exceptis paucis quibuſdam, qui ad deſcriptionem linearum horaria-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0129-05
"
xlink:href
="
note-0129-05a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
rum ab ortu, vel occaſu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6720
"
xml:space
="
preserve
">horarum inæqualium requiruntur, cuiuſmodi ſunt maximè radij arcuum diur
<
lb
/>
norum, qui hor{as} 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6721
"
xml:space
="
preserve
">0. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6722
"
xml:space
="
preserve
">18. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6723
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6724
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6725
"
xml:space
="
preserve
">complectuntur, vt ſuo loco monebimus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6726
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s6727
"
xml:space
="
preserve
">QVOD ſi fortè ſuſpecta cuipiam videatur hęc Andreæ Schoneri operatio, tropterea quòd, licet bre-
<
lb
/>
uis illa quidem ſit, ac facilis, nulla tamen Geometrica ratione ſtabiliatur, poterimus ex noſtra demonſtra
<
lb
/>
tione, eadem fere breuitate, ac facilitate figuram construere ſimilem illi, quam ipſe deſcripſit, quæ nimi-
<
lb
/>
rum contineat declinationes omnium ar cuum diurnorum, hac ratione. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6728
"
xml:space
="
preserve
">Deſcribatur ex centro P, circulus
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0129-06
"
xlink:href
="
note-0129-06a
"
xml:space
="
preserve
">Declinationes
<
lb
/>
omnium arcuũ
<
lb
/>
diurnorũ, quo
<
lb
/>
modo ex noſt@a
<
lb
/>
demonſtratio-
<
lb
/>
ne reperiantur.</
note
>
A B C D, cuiuſcũ magnitudinis, qui, ductis prius in eo duabus diametris A C, B D, ſeſe in centro P, ad
<
lb
/>
angulos rectos ſecantibus, diuidatur in 48. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6729
"
xml:space
="
preserve
">partes ęquales, initio facto a puncto B. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6730
"
xml:space
="
preserve
">Deinde bina puncta æ-
<
lb
/>
qualiter a puncto B, remota lineis rectis iungantur, quæ diametrum C D, ſecabunt in punctis, @er quæ ſi
<
lb
/>
rectæ ducantur conſtituentes cum B D, angulos complemento altitudinis poli æquales, ſecabitur diame-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0129-07
"
xlink:href
="
note-0129-07a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
ter A C, (producenda autem ea erit, cum comolementum alritudinis poli maius est, quàm grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6731
"
xml:space
="
preserve
">45.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6732
"
xml:space
="
preserve
">in
<
lb
/>
punctis, per quæ ſi ex B, rectæ emittantur, auferent hæ ex arcu ex centro B, deſcripto arcus declinatio-
<
lb
/>
num omnium arcuum diurnorum, vt in figura Andreæ Schoneri, ita vt anguli, qu{as} eædem rectæ cum
<
lb
/>
B D, ad B, constituunt, ſint anguli declinationum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6733
"
xml:space
="
preserve
">quemadmodum in prima figura huius propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6734
"
xml:space
="
preserve
">de-
<
lb
/>
monſtratum eſt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6735
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s6736
"
xml:space
="
preserve
">ITA autem ſine magno labore rectas ill{as} per puncta rectæ B D, ducemus, quæ cum ea angulos cõ
<
lb
/>
plemento altitudinis poli conſtituant æquales. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6737
"
xml:space
="
preserve
">Ex D, ad ſiniſtram rectæ B D, deſcribatur arcus circuli, in
<
lb
/>
quo arecta B D, complementum altitudinis poli computetur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6738
"
xml:space
="
preserve
">per finẽ ſupput ationis ducta recta D E,
<
lb
/>
agatur per quodcunq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6739
"
xml:space
="
preserve
">ei{us} punctũ E, ipſi B D, parallela E O, in quam omnia puncta rectę D B, transferan
<
lb
/>
tur, initio facto a recta D E. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6740
"
xml:space
="
preserve
">Nam ſi puncta in vtraque linea D B, E O, reſpondentia, quæ nimirum ęqua
<
lb
/>
liter diſtant a punctis D, E, coniungantur rectis occultis, erunt hæ omnes ipſi D E, parallelæ; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s6741
"
xml:space
="
preserve
">atque adeo
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0129-08
"
xlink:href
="
note-0129-08a
"
xml:space
="
preserve
">33. primi.</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>