130118Diſſertatio Quinta.
fect.
23.
quæſt.
22.
quærens, Cur Saleliquari ocyùs aquâ ſalſâ, quàm
dulci poſſit, priùs definit liquefactionem, & ait, Eliquari non
aliud est, niſi ab humore. caloreue ſubeunte reſolui, & dirimi ita,
vt liquidum ſit: eliquare autem nequeunt, quæ uel ſubire omni-
no non poſſunt, uel quæ ita ſubeunt, ut tangere nequeant. Vix
illa uerò eliquant, quæ facilè tranſmeant; contrà celerrimè di-
rimunt, quæ per uim ſe intrudunt. Subire autem nequeunt, quæ
amplis admodum partibus conſtant, quippe quæ meatus rei ſub-
cunde excedant: contra quæ minutioribus conſtant, tranſeunt ſi-
nè tactione. Hæc Ariſtoteles; qui vtique aquam, vi cuius Sal
liquefit, à ſubſtantiæ ratione abeſſe non exiſtimauit; neque ali-
ter calorem, quo ſal pariter in crucibulo liqueſcit, ſubire mea-
tus ipſius ſalis dicendum erit ex Ariſtotelis mente. Ea verò quæ
vim liquefaciendi habent, quia amplis aut minutis partibus con-
ſtant, quia tangunt, & non tranſeunt, quis neget eſſe corpo-
ra? Quando autem lib. 2. de Part. Anim. cap. 2. ad fin. aſſerit aduſta
ferè omnia aliquid habere caliditatis, vt calx, cinis & c. eo quod fer.
uore nimio exaruerint, relictumque ſibi contineant aliquid cali-
ditatis; nonne indicat calorem aliquid eſſe, quod contineatur à
calce & cinere? à quibus tamen non dicitur contineri ſiccitas, quam-
uis exaruerint. Quapropter cum dicat Philoſophus, celerrimè di-
rimunt, quæ per uim ſe intrudunt, hoc optimè calori liquefacien-
ti conuenire, neque temerè illi mobilitatem à nobis tribui, mani-
feſtum videtur. Præterea Calorem corpus aliquod eſſe, quod mo-
uetur, indicat etiam idem Philoſophus Probl. ſect. 25. quæſt. 21.
vbi rationem afferens, Cur cœlum nubilum tepidius ſit, quàm aper-
tum & placidum, ait, Cumſerenumeſt, calor difflatur, quo humor
eruitur, atque effertur, itaque aer frigidior fit; qua de cauſâ humor
à calore dimißus irrorat: at cùm nubilum eſt, arcetur & conſtat: quo-
circa nec ros, nec pruina contrabi poteſt, cum nubilum eſt; ergo calor
ad terram remanens facit, ut tepor amplior eſſe poſſit: quo lo-
quendi modo parum philoſophicè vteretur, niſi calor eſſet natu-
ra aliqua ſecundùm ſe ſpectata. Et Probl. ſect. 24. quæſt. 18. vbi de
aquis feruidis loquitur, ait, feruida omnia modo fulminis urunt,
& quidem plura fulminis tactu calida extiterunt. Quare non
adeò repugnat Ariſtoteli, quiſquis Calorem naturam eſſe ſta-
tuens, illam tamen alteri accidere poſſe admittit. Quod ſi Ari-
ſtotelitribuatur libellus de Spiritu eius operibus adnexus,
dulci poſſit, priùs definit liquefactionem, & ait, Eliquari non
aliud est, niſi ab humore. caloreue ſubeunte reſolui, & dirimi ita,
vt liquidum ſit: eliquare autem nequeunt, quæ uel ſubire omni-
no non poſſunt, uel quæ ita ſubeunt, ut tangere nequeant. Vix
illa uerò eliquant, quæ facilè tranſmeant; contrà celerrimè di-
rimunt, quæ per uim ſe intrudunt. Subire autem nequeunt, quæ
amplis admodum partibus conſtant, quippe quæ meatus rei ſub-
cunde excedant: contra quæ minutioribus conſtant, tranſeunt ſi-
nè tactione. Hæc Ariſtoteles; qui vtique aquam, vi cuius Sal
liquefit, à ſubſtantiæ ratione abeſſe non exiſtimauit; neque ali-
ter calorem, quo ſal pariter in crucibulo liqueſcit, ſubire mea-
tus ipſius ſalis dicendum erit ex Ariſtotelis mente. Ea verò quæ
vim liquefaciendi habent, quia amplis aut minutis partibus con-
ſtant, quia tangunt, & non tranſeunt, quis neget eſſe corpo-
ra? Quando autem lib. 2. de Part. Anim. cap. 2. ad fin. aſſerit aduſta
ferè omnia aliquid habere caliditatis, vt calx, cinis & c. eo quod fer.
uore nimio exaruerint, relictumque ſibi contineant aliquid cali-
ditatis; nonne indicat calorem aliquid eſſe, quod contineatur à
calce & cinere? à quibus tamen non dicitur contineri ſiccitas, quam-
uis exaruerint. Quapropter cum dicat Philoſophus, celerrimè di-
rimunt, quæ per uim ſe intrudunt, hoc optimè calori liquefacien-
ti conuenire, neque temerè illi mobilitatem à nobis tribui, mani-
feſtum videtur. Præterea Calorem corpus aliquod eſſe, quod mo-
uetur, indicat etiam idem Philoſophus Probl. ſect. 25. quæſt. 21.
vbi rationem afferens, Cur cœlum nubilum tepidius ſit, quàm aper-
tum & placidum, ait, Cumſerenumeſt, calor difflatur, quo humor
eruitur, atque effertur, itaque aer frigidior fit; qua de cauſâ humor
à calore dimißus irrorat: at cùm nubilum eſt, arcetur & conſtat: quo-
circa nec ros, nec pruina contrabi poteſt, cum nubilum eſt; ergo calor
ad terram remanens facit, ut tepor amplior eſſe poſſit: quo lo-
quendi modo parum philoſophicè vteretur, niſi calor eſſet natu-
ra aliqua ſecundùm ſe ſpectata. Et Probl. ſect. 24. quæſt. 18. vbi de
aquis feruidis loquitur, ait, feruida omnia modo fulminis urunt,
& quidem plura fulminis tactu calida extiterunt. Quare non
adeò repugnat Ariſtoteli, quiſquis Calorem naturam eſſe ſta-
tuens, illam tamen alteri accidere poſſe admittit. Quod ſi Ari-
ſtotelitribuatur libellus de Spiritu eius operibus adnexus,