Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of figures

< >
< >
page |< < (82) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="82" file="0134" n="134" rhead="THEORIÆ"/>
            axis, qui exprimit diſtantias, non expriment ſpatium conſectum;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0134-01" xlink:href="note-0134-01a" xml:space="preserve">rum percurſo-
                <lb/>
              rum a ſingulis
                <lb/>
              punctis.</note>
            nam moveri debebit punctum utrumque: </s>
            <s xml:space="preserve">adhuc tamen illa ſeg-
              <lb/>
            menta erunt proportionalia ipſi ſpatio confecto, eorum nimi-
              <lb/>
            rum dimidio; </s>
            <s xml:space="preserve">quod quidem ſatis eſt ad hoc, ut illæ areæ ad-
              <lb/>
            huc ſint proportionales incrementis, vel decrementis quadrati
              <lb/>
            velocitatum, adeoque ipſa exprimant.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">178. </s>
            <s xml:space="preserve">Secundo loco notandum illud, ubi areæ reſpondentes
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0134-02" xlink:href="note-0134-02a" xml:space="preserve">Si areæ ſint
                <lb/>
              partim attracti-
                <lb/>
              væ, partim re-
                <lb/>
              pulſivæ, aſſu-
                <lb/>
              mendam eſſe
                <lb/>
              differentiam ea-
                <lb/>
                <gap/>
              mdem.</note>
            dato cuipiam ſpatio ſint partim attractivæ, partim repulſivæ,
              <lb/>
            earum differentiam, quæ oritur ſubtrahendo ſummam omnium
              <lb/>
            repulſivarum a ſumma attractivarum, vel vice verſa, exhibitu-
              <lb/>
            ram incrementum illud, vel decrementum quadrati velocitatis;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">prout directio motus reſpectivi conſpiret cum vi, vel oppo-
              <lb/>
            ſitam habeat directionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem ſi interea, dum per
              <lb/>
            aliquod majus intervallum a ſe invicem receſſerunt puncta, ha-
              <lb/>
            buerint vires directionis utriuſque; </s>
            <s xml:space="preserve">ut innoteſcat, an celeritas
              <lb/>
            creverit, an decreverit, & </s>
            <s xml:space="preserve">quantum; </s>
            <s xml:space="preserve">erit inveſtigandum, an
              <lb/>
            areæ omnes attractivæ ſimul, omnes repulſivas ſimul ſuperent,
              <lb/>
            an deſiciant, & </s>
            <s xml:space="preserve">quantum; </s>
            <s xml:space="preserve">inde enim, & </s>
            <s xml:space="preserve">a velocitate, quæ ha-
              <lb/>
            bebatur initio, erui poterit, quod quæritur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">179. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc quidem de arcubus, & </s>
            <s xml:space="preserve">areis; </s>
            <s xml:space="preserve">nunc aliquanto dili-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0134-03" xlink:href="note-0134-03a" xml:space="preserve">Appulſus ad
                <lb/>
              axem curvæ ſe-
                <lb/>
              cantis, vel tan-
                <lb/>
              gentis: ſectio-
                <lb/>
              num, ſen limi-
                <lb/>
              tum duo gene-
                <lb/>
              ra.</note>
            gentius conſiderabimus illa axis puncta, ad quæ curva appellit.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Ea puncta vel ſunt ejuſmodi, ut in iis curva axem ſecet, cu-
              <lb/>
            juſmodi in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">1 ſunt E, G, I &</s>
            <s xml:space="preserve">c, vel ejuſmodi, ut in iis
              <lb/>
            ipſa curva axem contingat tantummodo. </s>
            <s xml:space="preserve">Primi generis puncta
              <lb/>
            ſunt ea, in quibus fit tranſitus a repulſionibus ad attractiones,
              <lb/>
            vel vice verſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">hæc ego appello limites, quod nimirum ſint
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0134-04" xlink:href="note-0134-04a" xml:space="preserve">Fig. 1.</note>
            limites inter eas oppoſitarum directionum vires. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt autem
              <lb/>
            hi limites duplicis generis: </s>
            <s xml:space="preserve">in aliis, aucta diſtantia, tranſitur a
              <lb/>
            repulſione ad attractionem: </s>
            <s xml:space="preserve">in aliis, contra ab attractione ad re-
              <lb/>
            pulſionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Prioris generis ſunt E, I, N, R; </s>
            <s xml:space="preserve">poſterioris
              <lb/>
            G, L, P: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">quoniam, poſteaquam ex parte repulſiva in una ſe-
              <lb/>
            ctione curva tranſiit ad partem attractivam; </s>
            <s xml:space="preserve">in proxime ſequen-
              <lb/>
            ti ſectione debet neceſſario ex parte attractiva tranſire ad repul-
              <lb/>
            ſivam, ac vice verſa; </s>
            <s xml:space="preserve">patet, limites fore alternatim prioris il-
              <lb/>
            lius, & </s>
            <s xml:space="preserve">hujus poſterioris generis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">180. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro limites prioris generis, a limitibus poſterioris in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0134-05" xlink:href="note-0134-05a" xml:space="preserve">In quo conve-
                <lb/>
              niant inter ſe, in
                <lb/>
              quo differant:
                <lb/>
              limites co
                <unsure/>
              hæ-
                <lb/>
              ſionis, & non
                <lb/>
              coh
                <unsure/>
              æſionis.</note>
            gens habent inter ſe diſcrimen. </s>
            <s xml:space="preserve">Habent illi quidem hoc com-
              <lb/>
            mune, ut duo puncta collocata in diſtantia unius limitis cu-
              <lb/>
            juſcunque nullam habeant mutuam vim, adeoque ſi reſpective
              <lb/>
            quieſcebant, pergant itidem reſpective quieſcere. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ab il-
              <lb/>
            la reſpectiva quiete dimoveantur; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero in limite primi
              <lb/>
            generis ulteriori dimotioni reſiſtent, & </s>
            <s xml:space="preserve">conabuntur priorem
              <lb/>
            diſtantiam recuperare, ac ſibi relicta ad illam ibunt; </s>
            <s xml:space="preserve">in limite
              <lb/>
            vero ſecundi generis, utcunque parum dimota, ſponte magis
              <lb/>
            fugient, ac a priore diſtantia ſtatim recedent adhuc magis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Nam ſi diſtantia minuatur; </s>
            <s xml:space="preserve">habebunt in limite prioris gene-
              <lb/>
            ris vim repulſivam, quæ obſtabit ulteriori acceſſui, & </s>
            <s xml:space="preserve">ur-
              <lb/>
            gebit puncta ad mutuum receſſum, quem ſibi relicta </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>