Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[71.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dreyzehend Bůch. Von ſchlechten künſten. Von nochgültigen erfarnuſſen/ Das lxiij. Capittel.
[72.] Was zů der ſchreibkunſt gehört/ Das lxiiij Capittel.
[73.] Von anſtreichungen vnnd zierung/ Das lxv Capittel.
[74.] Von wollüſten/ Das lxvj Capittel.
[75.] Von den farben/ geruchen vnd geſchmacken matery/ Das lxvj Capittel.
[76.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das vierzehend Bůch. Von heimlicher waarſagung. Ob die waarſagung ſeie/ vnnd ob ſie in allen din/ gen vorhanden/ Das lxviij Capittel.
[77.] Von feürigen wunderzeichen. Das lxix Capittel.
[78.] Von wunder zeichen die in dem lufft beſchehen/ Das lxx Capittel.
[79.] Von wunder zeichen ſo in waſſeren ſeind-Das lxxj Capittel.
[80.] Von wunder zeichen auff erden/ Das lxxij Capittel.
[81.] Von der gewechſen wunder zeichen-Das lxxiij Capittel.
[82.] Von wunderzeichen an wilden vnnd vnge/ zempten thieren/ Das lxxiiij Capittel.
[83.] Von wunderzeichen an zamen thieren/ Das lxxv Capittel.
[84.] Von wunderzeichen an menſchen-Das lxxvj Capittel.
[85.] Von wunderwercken ſo ſich in geburten zůtragend/ Das lxxvij Capittel.
[86.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das fünffzehend Bůch. Von künſtlicher waarſagung. Weiſſagung auß mancherlei ſachen/ Das lxxviij Capittel.
[87.] Von der Chiromantey/ oder wie man von der hand har ſoll waarſagen/ Das lxxix Capittel.
[88.] Von betrugnuß/ gaucklerei/ vnnd zauberey/ Das lxxx Capittel.
[89.] Von wunderzeichen/ Das lxxxi Capittel.
[90.] Von vogelſchawung oder weiſ/ ſagung/ Das lxxxij Capittel.
[91.] Von weiſſagung auß der eingeweiden beſichtigung/ Das lxxxiij Capittel.
[92.] Von ſtimmen vnnd gethöß ſo der natur zů wider/ Das lxxxiiij Capittel.
[93.] Von mancherlei ſtimmen/ Das lxxxv Capittel.
[94.] Von geſichten vnd geſpenſten auß falſchen vrſachen Das lxxxvj Capittel.
[95.] Von des gemüt weiſſagnng/ Das lxxxvij Capittel.
[96.] Weiſſagung deß vngewitters/ Das lxxxviij Capittel.
[97.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſechßzehend Bůch. Von ſachen ſo über die natur zů verwunderen. Von ſiglen/ Das lxxxix Capittel.
[98.] Von nateürlicher Magia vnd waar ſagung/ Das xc. Capittel.
[99.] Von der kunſt magia nach Artefier vnd Mihinier art/ Das xcj Capittel.
[100.] Zů erſt beſchreibt er der Planeten Characteren alſo.
< >
page |< < (lxxxi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="22">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2867" xml:space="preserve">
              <pb o="lxxxi" file="0137" n="137" rhead="ſachen/ Das dritte bůch."/>
            durchſichtbar iſt (wölche doch ſolliche erfundẽ/ ſeind ſie von einer wäſſerige
              <lb/>
            vñ lautere feüchtigkeit entſtandẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2868" xml:space="preserve">Weil die aber nit/ dañ von großer hitz/
              <lb/>
            weich werdẽ/ ſeind ſie durch ein ringe kälte zůſam̃en gefroren. </s>
            <s xml:id="echoid-s2869" xml:space="preserve">Dem iſt alſo.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2870" xml:space="preserve">wañ das ſo ſolte zůſam̃en gefrierẽ/ nach der zwifachẽ proportz/ acht krefften
              <lb/>
            hatt/ werden der kelte 16. </s>
            <s xml:id="echoid-s2871" xml:space="preserve">ſein/ wañ es aber von einer vierfachẽ proportz ge-
              <lb/>
            frierẽ ſoll/ wirt die kälte biß auff 32. </s>
            <s xml:id="echoid-s2872" xml:space="preserve">kom̃en/ oder die wäſſerige feüchtigkeit
              <lb/>
            allein biß zů 4. </s>
            <s xml:id="echoid-s2873" xml:space="preserve">reichẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2874" xml:space="preserve">Wañ es nun zů vierẽ kom̃en/ wirt es vmb vier an{der}e
              <lb/>
            zaal gemindert. </s>
            <s xml:id="echoid-s2875" xml:space="preserve">wañ die kelte gemehret/ wirt es vmb 16. </s>
            <s xml:id="echoid-s2876" xml:space="preserve">zaal gemehret. </s>
            <s xml:id="echoid-s2877" xml:space="preserve">alſo
              <lb/>
            wañ es zů einer achtfachen proportz kom̃en/ wirt die kälte biß zů den 64. </s>
            <s xml:id="echoid-s2878" xml:space="preserve">die
              <lb/>
            ſub ſtatz aber allein biß zů den zweien reichẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2879" xml:space="preserve">alſo wirt dz zůnem̃en gegẽ dem
              <lb/>
            abnem̃en ſich auff 16. </s>
            <s xml:id="echoid-s2880" xml:space="preserve">fach gezimen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2881" xml:space="preserve">So man nun die proportz noch ein mal
              <lb/>
            doplet/ wirt das zůnem̃en gegen dem abnem̃en ein proportz habẽ wie 64. </s>
            <s xml:id="echoid-s2882" xml:space="preserve">zů
              <lb/>
            einẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2883" xml:space="preserve">Deßhalb iſt bek añt dz vyl ein größere zeit wirt auß einer dünnen ſub-
              <lb/>
            ſtantz {der} wäſſerigẽ feüch tigkeit/ dañ auß zůnem̃ung der kälte/ wie dañ ſolli-
              <lb/>
            ches die erfarnuß lernet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2884" xml:space="preserve">Dieweil dañ das edel geſtein gãtz hert/ ſo gefrieren
              <lb/>
            ſie auß einer ſchlechtẽ kälte/ doch ſeind ſie vß einer gantz ſubteilẽ vñ wäſſeri-
              <lb/>
            gen feüchtigkeit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2885" xml:space="preserve">ein ſubteile feüchtigkeit aber die enſtath võ der werme. </s>
            <s xml:id="echoid-s2886" xml:space="preserve">da
              <lb/>
            rumb wirt das beſt edel geſtein in den heiſſeſten landẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2887" xml:space="preserve">Wañ nun auch etli-
              <lb/>
            che der geleichen vnder den polis auffgond/ werden ſie ander herte vyl ge-
              <lb/>
            ringer ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2888" xml:space="preserve">Deßhalben wöllen wir auß dem ſagẽ/ dz alle reine feüchtigkeit
              <lb/>
            groß ſeye/ vñ die groß iſt/ die iſt rein/ vñ die vnreine feüchtigkeit iſt klein/
              <lb/>
            vnd die klein iſt vnrein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2889" xml:space="preserve">Dañ ſo die feüchte groß iſt/ ſo wirt von nötẽ/ das di
              <lb/>
            ſes ſo noch übrig/ klein ſeye/ vñ deßhalben auch rein/ vñ alſo auch von dem
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0137-01" xlink:href="note-0137-01a" xml:space="preserve">Der @er@iſe@
                <lb/>
              ungen vnder
                <lb/>
              ſcheid.</note>
            übrigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2890" xml:space="preserve">Darũb ſeind diſes die vnderſcheid der vermiſchũgen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2891" xml:space="preserve">Ein gantze
              <lb/>
            vnd trübe wäſſerigkeit/ als das eyß/ ein reine düñe wäſſerigkeit als der ada
              <lb/>
            mãt/ ein vnreine trübe wäſſerigkeit als {der} ziegel/ ein düñe vnreine wäſſerig-
              <lb/>
            keit als dz dunckel edel geſtein/ vn{der} wölchẽ das edelſt ein Achat/ vnd ſo wir
              <lb/>
            neñend ein Nicobin/ dañ ſie ſeind herter. </s>
            <s xml:id="echoid-s2892" xml:space="preserve">Widerüb iſt ein gantze trübe feiß
              <lb/>
            te feüchtigkeit/ als das hartz. </s>
            <s xml:id="echoid-s2893" xml:space="preserve">vñ ein gantze düñe feißte feüchtigkeit als der
              <lb/>
            agſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2894" xml:space="preserve">vñ ein düñe vnreine trübe feißte feüchtigkeit/ als die metall. </s>
            <s xml:id="echoid-s2895" xml:space="preserve">vñ ein
              <lb/>
            vnreine trübe feißte feüchtigkeit/ als dz feißt ding iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2896" xml:space="preserve">Dz glaß aber hat ein
              <lb/>
            wäſſerige reine feüchte/ vñ in {der} ſubſtantz einer zimlichẽ dicke. </s>
            <s xml:id="echoid-s2897" xml:space="preserve">darũb iſt es ſo
              <lb/>
            vyl herter dañ das eyß/ ſo vyl weicher es iſt dañ das edel gſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2898" xml:space="preserve">Ich verſton
              <lb/>
            aber ſollichẽ vn{der}ſcheid nach den gattungen/ vñ nit nach der größe. </s>
            <s xml:id="echoid-s2899" xml:space="preserve">dañ vor
              <lb/>
            haben wir anzeigt/ dz der adamant vmb ſo vil herter iſt dañ das glaß/ als
              <lb/>
            vyl das glaß herter iſt dañ dz eyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s2900" xml:space="preserve">dañ ein gleicher vn{der}ſcheid nach der maaß
              <lb/>
            in der düñe vnd dicke/ macht vyl ein großere proportz der kelte/ zůauſſereſt
              <lb/>
            in den düñen ſubſtantzẽ/ dañ in dẽ dickẽ/ als du in diſer figur ſiheſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2901" xml:space="preserve">
              <figure xlink:label="fig-0137-01" xlink:href="fig-0137-01a" number="22">
                <variables xml:id="echoid-variables20" xml:space="preserve">135 30</variables>
              </figure>
            Dañ der vnderſcheid der proportz 30 gegẽ 1. </s>
            <s xml:id="echoid-s2902" xml:space="preserve">vñ der proportz 30 gegen
              <lb/>
            3. </s>
            <s xml:id="echoid-s2903" xml:space="preserve">iſt trifach. </s>
            <s xml:id="echoid-s2904" xml:space="preserve">Der vnderſcheid aber der 30. </s>
            <s xml:id="echoid-s2905" xml:space="preserve">proportz gegen 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s2906" xml:space="preserve">zů {der} 30.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2907" xml:space="preserve">proportz gegen 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s2908" xml:space="preserve">iſt minder dañ die zwifache. </s>
            <s xml:id="echoid-s2909" xml:space="preserve">Nun wöllend wir ſehẽ an wol
              <lb/>
            ches orth wir dz glaß ſetzẽ wöllend/ vnd an{der}s der gleichẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2910" xml:space="preserve">Es iſt bekanter dz
              <lb/>
            deſſen feüchte wäſſerig iſt/ dañ es laßt ſich nit gern ziehen/ vñ rein/ dañ es
              <lb/>
            gibt ein durchſchein/ vñ mittelmäßig/ dañ es iſt zim̃lich hert. </s>
            <s xml:id="echoid-s2911" xml:space="preserve">Der Mar-
              <lb/>
            mor aber iſt vß einer vnreinẽ wäſſerigẽ feüchte/ dañ er iſt dunckel/ vñ einer
              <lb/>
            zimlichen ſubſtantz/ von wegẽ der zimlichen herte. </s>
            <s xml:id="echoid-s2912" xml:space="preserve">Der anckẽ oder ſchmaltz
              <lb/>
            vnd das wachs/ iſt wie die feißte. </s>
            <s xml:id="echoid-s2913" xml:space="preserve">Das bäch aber iſt auß einer feüchten wäſſe
              <lb/>
            rigen/ feißten/ vnreinen/ vnd dicken ſubſtantz. </s>
            <s xml:id="echoid-s2914" xml:space="preserve">darumb brennet es/ vnnd
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>