Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
121 101
122 102
123 103
124 104
125 105
126 106
127 107
128 108
129 109
130 110
131 111
132 112
133 113
134 114
135 115
136 116
137 117
138 118
139 119
140 120
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
< >
page |< < (122) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div408" type="section" level="1" n="137">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7377" xml:space="preserve">
              <pb o="122" file="0142" n="142" rhead="GNOMONICES"/>
            le exiſtente in æquinoctijs, per totam noctem crepuſculum, quia minus tunc ab Horizonte ſemper Sol d@@
              <lb/>
            ſtat, quàm grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7378" xml:space="preserve">18.</s>
            <s xml:id="echoid-s7379" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <figure number="102">
            <image file="0142-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0142-01"/>
          </figure>
          <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7380" xml:space="preserve">PORRO ſi quis nolit vti ſinubus verſis, poterit alio modo crepuſculorum magnitudines indagare,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s7381" xml:space="preserve">fortaſſis commodius. </s>
            <s xml:id="echoid-s7382" xml:space="preserve">Quod vt declaremus, docebimus prius inucſtigare depreſſionem meridianam So-
              <lb/>
            lis, hoc eſt, diſtantiam eius ſub Horizonte in Meridiano. </s>
            <s xml:id="echoid-s7383" xml:space="preserve">Hæc autem ita reperietur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7384" xml:space="preserve">In ſignis borealibus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-03" xlink:href="note-0142-03a" xml:space="preserve">Depreſſio meri
                <lb/>
              dſana So ´is quo
                <lb/>
              modo reperia-
                <lb/>
              tur.</note>
            detrahatur declinatio paralleli propoſiti ex complemento altitudinis poli; </s>
            <s xml:id="echoid-s7385" xml:space="preserve">In ſignis verò auſtralibus
              <lb/>
            eadem declinatio ad complementum altitudinis poli addatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7386" xml:space="preserve">Numerus enim ex illa ſubtractione reli-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-04" xlink:href="note-0142-04a" xml:space="preserve">Depreſſio meri-
                <lb/>
              diana cuiusli-
                <lb/>
              bet paralleli æ-
                <lb/>
              qualis eſt altitu
                <lb/>
              dini meridianæ
                <lb/>
              paralleli oppo-
                <lb/>
              ſiti.</note>
            ctus, vel ex hac additione compoſitus, dabit depreſſionem meridianam, vt perſpicuum eſt ex quatuor fi-
              <lb/>
            guris huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7387" xml:space="preserve">in quibus perpetuò depreſſio meridiana eſt arcus C L. </s>
            <s xml:id="echoid-s7388" xml:space="preserve">Eſt autem depreſſio cuiuslibet
              <lb/>
            paralleli æqualis altitudini meridianæ paralleli oppoſiti. </s>
            <s xml:id="echoid-s7389" xml:space="preserve">Si enim ex L, per centrum E, duceretur diame
              <lb/>
            ter, caderet hæc in quadrante A B, in punctum, per quod diameter paralleli oppoſiti eſſet ducendus, vt
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-05" xlink:href="note-0142-05a" xml:space="preserve">30</note>
            patet. </s>
            <s xml:id="echoid-s7390" xml:space="preserve">Cum ergo huiuſmodi diameter vna cum diametro Horizontis A C, ad verticem E, angulos æqua-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-06" xlink:href="note-0142-06a" xml:space="preserve">15. primi.</note>
            les faciat, erunt arcus, quibus inſiſtunt dicti æquales anguli ad centrum E, inter ſe æquales; </s>
            <s xml:id="echoid-s7391" xml:space="preserve">nempe ar-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-07" xlink:href="note-0142-07a" xml:space="preserve">27. tertij.</note>
            cus depreſſionis meridianæ C L, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7392" xml:space="preserve">arcus altitudinis meridianæ paralleli oppoſiti. </s>
            <s xml:id="echoid-s7393" xml:space="preserve">Vnde ſi quæratur de-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-08" xlink:href="note-0142-08a" xml:space="preserve">Quando nume
                <lb/>
              rus compoſitus
                <lb/>
              ex complemen-
                <lb/>
              to altitudinis
                <lb/>
              poli, & declina-
                <lb/>
              tione auſtrali
                <lb/>
              quadrãrem ex-
                <lb/>
              ceſſerit.</note>
            preſſio meridiana alicuius paralleli, poterit pro ea aſſumi altitudo meridiana paralleli oppoſiti.</s>
            <s xml:id="echoid-s7394" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7395" xml:space="preserve">VERVM hic quoque obſeruanda nonnulla ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s7396" xml:space="preserve">Si enim in ſignis auſtralibus numerus ex comple-
              <lb/>
            mento altitudinis poli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7397" xml:space="preserve">declinatione conflatus maior fuerit quadrante, numerus conflatus ex ſemicir-
              <lb/>
            culo erit auferendus, vt depreſſio meridiana habeatur, ceu videre eſt in prima figura huius ſcholij. </s>
            <s xml:id="echoid-s7398" xml:space="preserve">Simi-
              <lb/>
            liter@ ſi in ſignis borealibus declinatio paralleli fuerit maior complemento altitudinis poli, ita vt illa ab
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-09" xlink:href="note-0142-09a" xml:space="preserve">Quando decli-
                <lb/>
              natio borealis
                <lb/>
              maior fuerit cõ
                <unsure/>
                <lb/>
              plemento altitu
                <lb/>
              dinis poli, nulla
                <lb/>
              eſt depreſſio me
                <lb/>
              ridiana, ſed to-
                <lb/>
              tus parallelus
                <lb/>
              ſupra Horizon-
                <lb/>
              @em extat.</note>
            hoc detrahi nequeat, extabit totus parallelus ſupra Horizontem, vt in ſecunda figura huius ſcholij appa-
              <lb/>
            ret. </s>
            <s xml:id="echoid-s7399" xml:space="preserve">Quare nulla erit tunc depreſſio meridiana, ſed parallelus duas meridianas altitudines habebit, vt
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-10" xlink:href="note-0142-10a" xml:space="preserve">40</note>
            paulo ante dictum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s7400" xml:space="preserve">Quando denique in ſignis auſtralibus declinatio paralleli maior fuerit comple-
              <lb/>
            mento altitudinis poli, vt in eadem ſecunda figura huius ſcholij apparet, dictum iam eſt paulo ante, pa-
              <lb/>
            rallelum tunc eſſe totum ſub Horizonte, habereq́, duas depreſſiones meridianas, quas ibidem inueſtiga-
              <lb/>
            uimus; </s>
            <s xml:id="echoid-s7401" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7402" xml:space="preserve">aliquando poſſe eſſe crepuſculum, aliquando autem non; </s>
            <s xml:id="echoid-s7403" xml:space="preserve">Item quo pacto illud crepuſculum
              <lb/>
            inueſtigari debeat.</s>
            <s xml:id="echoid-s7404" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Quando decli-
            <lb/>
          natio aũ
            <unsure/>
          ſtralis
            <lb/>
          maior fuerit cõ
            <lb/>
          plemento altitu
            <lb/>
          dinis poli, totus
            <lb/>
          parallelus au-
            <lb/>
          ſtralis ſub Hori
            <lb/>
          zonte latet, ha-
            <lb/>
          betq́; duas de-
            <lb/>
          preſſiones meri
            <lb/>
          dianas.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7405" xml:space="preserve">HIS ita poſitis, ducatur ex L, ad rectam K O, productam in omnibus figuris (excepta ſecunda figu-
              <lb/>
            ra huius ſcholij) perpendicularis L θ; </s>
            <s xml:id="echoid-s7406" xml:space="preserve">Item ex M, centro paralleli alia perpendicularis M λ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7407" xml:space="preserve">Et quo-
              <lb/>
            niam eſt in triangulo K θ L, vt K M, ad M L, ita K λ, ad λ θ: </s>
            <s xml:id="echoid-s7408" xml:space="preserve">Eſt autem K M, ipſi M L, æqualis; </s>
            <s xml:id="echoid-s7409" xml:space="preserve">erit
              <lb/>
            quoque k λ, ipſi λ θ, æqualis. </s>
            <s xml:id="echoid-s7410" xml:space="preserve">Cum ergo K N, ſinus ſit altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7411" xml:space="preserve">θ N, ſinus depreſſio-
              <lb/>
            nis meridianæ, (quia θ N, æqualis est ſinui depreſſionis, qui ex L, ad A C, duceretur perpendicularis)
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-12" xlink:href="note-0142-12a" xml:space="preserve">50</note>
            erit K λ, medietas rectæ compoſitæ ex ſinubus altitudinis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7412" xml:space="preserve">depreſſionis meridianæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7413" xml:space="preserve">At vero λ O, dif-
              <lb/>
            ferentia erit inter dictam medietatem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7414" xml:space="preserve">rectam compoſitam ex ſinubus altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7415" xml:space="preserve">grad.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7416" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0142-13" xlink:href="note-0142-13a" xml:space="preserve">2. ſexti.</note>
            18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7417" xml:space="preserve">Quia verò eſt, vt K λ, ad λ O, ita K M, ad M T; </s>
            <s xml:id="echoid-s7418" xml:space="preserve">Si fiat, vt K λ, medietas rectæ compoſitæ ex ſinu
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-14" xlink:href="note-0142-14a" xml:space="preserve">34. primi.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-15" xlink:href="note-0142-15a" xml:space="preserve">2. ſexti.</note>
            altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7419" xml:space="preserve">ſinu depreſſionis meridianæ, ad λ O, differentiam inter medietatem prædictam,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-16" xlink:href="note-0142-16a" xml:space="preserve">Crepuſculum
                <lb/>
              qua ratione ali
                <lb/>
              ter, quàm ſu-
                <lb/>
              pra, inueſtigan-
                <lb/>
              @um.</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s7420" xml:space="preserve">rectam compoſitam ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7421" xml:space="preserve">ſinu grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7422" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7423" xml:space="preserve">ita K M, ſinus totus ad aliud,
              <lb/>
            prodibit M T, ſinus rectus arcus P R, qui quidem arcus additus quadranti conſtituit arcum K R, ex ar-
              <lb/>
            cu ſemidiurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7424" xml:space="preserve">arcu crepuſculi compoſito, ſi videlicet prædicta medietas K λ, minor deprehc
              <unsure/>
            nſa fue-
              <lb/>
            rit, quàm recta compoſita ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7425" xml:space="preserve">grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7426" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7427" xml:space="preserve">vt in ſignis borealibus ſemper con-
              <lb/>
            tingit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7428" xml:space="preserve">nonnunquam in auſtralibus, ceu videre licet in duabus prioribus figuris huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7429" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7430" xml:space="preserve">in prio-
              <lb/>
            vi huius ſcholij, vel ſubtractus ex quadrante relinquit arcum K R, compoſitum ex arcu ſemidiurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7431" xml:space="preserve">
              <lb/>
            @@rcu crepuſculi, ſi nimir@m medietas dicta deprehenſa ſuerit maior, quàm recta ex ſinu meridianę </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>