Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of figures

< >
< >
page |< < (90) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="90" file="0142" n="142" rhead="THEORIÆ"/>
            in recta, qua junguntur, cum oppoſitis velocitatibus æq
              <gap/>
            ali-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-01" xlink:href="note-0142-01a" xml:space="preserve">binis punctis,
                <lb/>
              cum ſunt ſola,
                <lb/>
              quid poſſit acci.
                <lb/>
              dere actionibus
                <lb/>
              aliorum exter-
                <lb/>
              nis.</note>
            bus, quo caſu etiam ſacile demonſtratur, punctum, quod illo-
              <lb/>
            rum diſtantiam bifariam ſecat, debere quieſcere; </s>
            <s xml:space="preserve">nunquam in
              <lb/>
            hiſce caſibus poterit motus extingui in adventu ad diſtantiam
              <lb/>
            limitis cohæſionis, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo minus poterunt ea bina puncta con-
              <lb/>
            ſiſtere extra diſtantiam limitis cujuſpiam, ubi adhuc habeatur
              <lb/>
            vis aliqua vel attractiva, vel repulſiva. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum ſi alia externa
              <lb/>
            puncta agant in illa, poterit res multo aliter ſe habere. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi
              <lb/>
            ex. </s>
            <s xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:space="preserve">a ſe recedunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">velocitates receſſus augeri deberent in
              <lb/>
            acceſſu ad diſtantiam limitis cohæſionis; </s>
            <s xml:space="preserve">poteſt externa com-
              <lb/>
            preſſio illam velocitatem minuere, & </s>
            <s xml:space="preserve">extinguere in ipſo ap-
              <lb/>
            pulſu ad ejuſmodi diſtantiam. </s>
            <s xml:space="preserve">Poteſt externa compreſſio coge-
              <lb/>
            re illa puncta manere immota etiam in ea diſtantia, in qua ſe
              <lb/>
            validiſſime repellunt, uti duæ cuſpides elaſtri manu compreſſæ
              <lb/>
            detinentur in ea diſtantia, a qua ſibi relictæ ſtatim recederent;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ſimile quid accidere poteſt vi attractivæ per vires externas
              <lb/>
            diſtrahentes.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Si limites ſint
            <lb/>
          a ſe invicem re.
            <lb/>
          moti, mutata
            <lb/>
          multum diſtan.
            <lb/>
          tia rediri retro:
            <lb/>
          ſecus, ſi ſint
            <lb/>
          proximi.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">198. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum vero diligenter notandum diſcrimen inter caſus
              <lb/>
            varios, quos inducit varia arcuum curvæ natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Si puncta
              <lb/>
            ſint in diſtantia alicujus limitis cohæſionis, circa quem ſint ar-
              <lb/>
            cus ampliſſimi, ita, ut proximi limites plurimum inde diſtent,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis etiam, quam ſit tota diſtantia proximi citerio-
              <lb/>
            ris limitis ab origine abſciſſarum; </s>
            <s xml:space="preserve">tum poterunt externa vi com-
              <lb/>
            primente, vel diſtrahente redigi ad diſtantiam multis vicibus
              <lb/>
            minorem, vel majorem priore ita, ut ſemper adhuc conentur
              <lb/>
            ſe reſtituere ad priorem poſitionem recedendo, vel accedendo,
              <lb/>
            quod nimirum ſemper adhuc ſub arcu repulſivo permaneant,
              <lb/>
            vel attractivo. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ibi ſrequentiſſimi ſint limites, curva ſæ-
              <lb/>
            piſſime ſecante axem; </s>
            <s xml:space="preserve">tum quidem poſt compreſſionem, vel
              <lb/>
            diſtractionem ab externa vi ſactam, poterunt ſiſti in multo mi-
              <lb/>
            nore, vel majore diſtantia, & </s>
            <s xml:space="preserve">adhuc eſſe in diſtantia alterius
              <lb/>
            limitis cohæſionis ſine ullo conatu ad recuperandum priorem lo-
              <lb/>
            cum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">199. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc omnia aliquanto fuſius conſiderare libuit, quia in
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0142-03" xlink:href="note-0142-03a" xml:space="preserve">Superiorum u-
                <lb/>
              ſus in Phyſica.</note>
            applicatione ad Phyſicam magno uſui erunt infra hæc ipſa,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis hiſce ſimilia, quæ maſſis reſpondent habentibus
              <lb/>
            utique multo uberiores caſus, quam bina tantummodo habeant
              <lb/>
            puncta. </s>
            <s xml:space="preserve">Illa ingens agitatio cum oſcillationibus variis, & </s>
            <s xml:space="preserve">mo-
              <lb/>
            tibus jam acceleratis, jam retardatis, jam retro reſlexis, fer-
              <lb/>
            mentationes, & </s>
            <s xml:space="preserve">conſlagrationes exhibebit: </s>
            <s xml:space="preserve">ille egreſſus ex in-
              <lb/>
            genti arcu repulſivo cum velocitatibus ingentibus, quæ ubi jam
              <lb/>
            ad ingentes deventum eſt diſtantias, parum admodum a ſe in-
              <lb/>
            vicem differant, nec ad ſenſum mutentur quidquam per im-
              <lb/>
            menſa intervalla, luminis emiſſionem, & </s>
            <s xml:space="preserve">propagationem uni-
              <lb/>
            formem, ac ferme eandem celeritatem in quovis ejuſdem ſpeciei
              <lb/>
            radio ſixarum, Solis, flammæ, cum exiguo diſcrimine inter
              <lb/>
            diverſos coloratos radios; </s>
            <s xml:space="preserve">illa vis permanens poſt compreſſio-
              <lb/>
            nem ingentem, vel diſtractionem, elaſticitati explicandæ </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>