Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
151 131
152 132
153 133
154 134
155 135
156 136
157 137
158 138
159 139
160 140
161 141
162 142
163 143
164 144
165 145
166 146
167 147
168 148
169 149
170 150
< >
page |< < (123) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div408" type="section" level="1" n="137">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7431" xml:space="preserve">
              <pb o="123" file="0143" n="143" rhead="LIBER PRIMVS."/>
            tudinis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7432" xml:space="preserve">ſinu grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7433" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7434" xml:space="preserve">compoſita, vt accidit in tertia figura huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7435" xml:space="preserve">Subtracto autem arcu ſe-
              <lb/>
            midiurno K Q, ex arcu K R, inuento, perſpicuum eſt, arcum crepuſculi Q R, relinqui. </s>
            <s xml:id="echoid-s7436" xml:space="preserve">Quòd ſi dicta me-
              <lb/>
            dietas K λ, æqualis fuerit dictæ rectę K O, erit arcus compoſitus ex arcu ſemidiurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7437" xml:space="preserve">arcu crepuſcu-
              <lb/>
            li quadrans, vt in quarta figura huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7438" xml:space="preserve">apparet.</s>
            <s xml:id="echoid-s7439" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7440" xml:space="preserve">QVIN etiam beneficio altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7441" xml:space="preserve">depreſſionis meridianæ, breui admodum calculo
              <lb/>
            arcus ſemidiurnos ſupputabimus, licet eoſdem alio modo in præcedenti propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7442" xml:space="preserve">inuenerimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s7443" xml:space="preserve">Quoniam
              <lb/>
            enim in omnibus figuris huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7444" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7445" xml:space="preserve">etiam in priori, quę in ſcholio ponitur, eſt vt K λ, medietas re-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-01" xlink:href="note-0143-01a" xml:space="preserve">2. vel 4. ſexti</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-02" xlink:href="note-0143-02a" xml:space="preserve">Arcus ſemidiur
                <lb/>
              nus qua ratio-
                <lb/>
              ne ſupputandus
                <lb/>
              aliter quàm ſ@-
                <lb/>
              pra.</note>
            ctæ compoſitæ ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7446" xml:space="preserve">ſinu depreſſionis meridianæ ad λ N, differentiam inter
              <lb/>
            prædictam medietatem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7447" xml:space="preserve">ſinum altitudinis meridianæ, ita K M, ſinus totus ad M S: </s>
            <s xml:id="echoid-s7448" xml:space="preserve">Si fiat vt K λ,
              <lb/>
            medietas rectę ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7449" xml:space="preserve">ſinu depreſſionis meridianæ compoſitæ, ad λ N, differen-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0143-03" xlink:href="note-0143-03a" xml:space="preserve">10</note>
            tiam inter dictam medietatem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7450" xml:space="preserve">ſinum meridianæ altitudinis, ita K M, ſinus totus ad aliud, inuenietur
              <lb/>
            ſinus rectus M S, cuius arcus P Q, in ſignis borealibus additus quadranti, in auſtralibus verò à qua-
              <lb/>
            drante ſubtractus, dabit arcum ſemidiurnum K Q.</s>
            <s xml:id="echoid-s7451" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7452" xml:space="preserve">IDEM hac ratione conſequemur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7453" xml:space="preserve">Quoniam in eiſdem figuris eſt, vt K λ, medietas prædicta ad
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-04" xlink:href="note-0143-04a" xml:space="preserve">Arcus ſemidiur
                <lb/>
              nus quomodo
                <lb/>
              aliter inueſtige-
                <lb/>
              tur.</note>
            K N, ſinum altitudinis meridianæ, ita K M, ſinus totus ad K S, ſinum verſum arcus ſemidiurni
              <lb/>
            K Q: </s>
            <s xml:id="echoid-s7454" xml:space="preserve">Si fiat vt K λ, medietas rectæ compoſitæ ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7455" xml:space="preserve">ſinu depreſſionis meri-
              <lb/>
            dianę ad K N, ſinum altitudinis meridianæ, ita K M, ſinus totus ad aliud, obtinebimus K S, ſinum ver-
              <lb/>
            ſum arcus ſemidiurni K Q. </s>
            <s xml:id="echoid-s7456" xml:space="preserve">Ex quo ſinu verſo ita adipiſcemur arcum ſemidiurnum K Q. </s>
            <s xml:id="echoid-s7457" xml:space="preserve">In ſignis borea-
              <lb/>
            libus dematur ex ſinu verſo inuento ſinus totus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7458" xml:space="preserve">reſidui ſinus recti arcus P Q, ad quadrantem adij-
              <lb/>
            ciatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s7459" xml:space="preserve">In ſignis verò auſtralib{us} contra, ſin{us} verſ{us} inuentus ex ſinu toto auferatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7460" xml:space="preserve">reſidui ſinus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0143-05" xlink:href="note-0143-05a" xml:space="preserve">20</note>
            recti arcus P Q, ex quadrante rurſus ſubtrahatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7461" xml:space="preserve">Exurget enim ſemper ſiue ex illa additione, ſiue ex
              <lb/>
            hac ſubtractione arcus ſemidiurnus.</s>
            <s xml:id="echoid-s7462" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7463" xml:space="preserve">HAEC autem omnia intelligenda ſunt, quando complementum altitudinis poli maius eſt declina-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-06" xlink:href="note-0143-06a" xml:space="preserve">Arcus diurnus
                <lb/>
              quoniodo ſe ha
                <lb/>
              beat, quando cõ
                <lb/>
              plementum al-
                <lb/>
              titudinis poli
                <lb/>
              maius non fue-
                <lb/>
              rit declinatione
                <lb/>
              propoſiti paral-
                <lb/>
              leli.</note>
            tione paralleli illius, cuius arcus ſemidiurnus inueſtigatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7464" xml:space="preserve">Nam quando complementum illud non eſt ma-
              <lb/>
            ius, tanget vel parallelus Horizontem, at que ita eius arcus diurnus, ſi borealis eſt, continebit horas 24.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7465" xml:space="preserve">vel ſi auſiralis, hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s7466" xml:space="preserve">0. </s>
            <s xml:id="echoid-s7467" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s7468" xml:space="preserve">0. </s>
            <s xml:id="echoid-s7469" xml:space="preserve">Vel totus parallelus borealis ſupra Horizontem extat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7470" xml:space="preserve">auſtralis infra,
              <lb/>
            atque ita nullus erit arcus diurnus, ſed continua dies in parallelo boreali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7471" xml:space="preserve">continua nox in auſtrali erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s7472" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quæ omnia in ſecunda figura ſcholij huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7473" xml:space="preserve">apparent, vbi complementum altitudinis poli C I, mi-
              <lb/>
            nus eſt declinatione I L, paralleli borealis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7474" xml:space="preserve">rurſus idem complementum A H, minus declinatione
              <lb/>
            H K, paralleli auſtralis. </s>
            <s xml:id="echoid-s7475" xml:space="preserve">Quòd ſi complementum illud declinationi foret æquale, tangeret parallelus bo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0143-07" xlink:href="note-0143-07a" xml:space="preserve">30</note>
            realis Horizontem in C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7476" xml:space="preserve">australis in A, vt manifeſtum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s7477" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7478" xml:space="preserve">VT autem omnibus numeris abſoluta ſit demonſtratio huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7479" xml:space="preserve">trademus etiam inuentionem
              <lb/>
            crepuſculorum in ſphærarecta, vbi multo facilius inueniuntur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7480" xml:space="preserve">Sit Meridianus Analemmatis A B C D;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7481" xml:space="preserve">Horizontis recti diameter A C, per polos A, C, tranſiens; </s>
            <s xml:id="echoid-s7482" xml:space="preserve">Paral-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0143-01" xlink:href="fig-0143-01a" number="103">
                <image file="0143-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0143-01"/>
              </figure>
            leli Horizontis, in quo principium, vel terminus crepuſculi ponitur,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-08" xlink:href="note-0143-08a" xml:space="preserve">Crepuſculum
                <lb/>
              in ſphæra recta,
                <lb/>
              quo pacto in-
                <lb/>
              dagandum.</note>
            diameter F G; </s>
            <s xml:id="echoid-s7483" xml:space="preserve">Aequatoris diameter B D, ſecans F G, in H; </s>
            <s xml:id="echoid-s7484" xml:space="preserve">diame
              <lb/>
            ter paralleli Solis c
              <unsure/>
            uiuſcunque I K, ſecans A C, F G, in L, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7485" xml:space="preserve">M.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7486" xml:space="preserve">Ex L, centro paralleli deſcribatur ſemicirculus ipſius I N K, exten
              <lb/>
            danturq́, A C, F G, vſque ad N, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7487" xml:space="preserve">O.</s>
            <s xml:id="echoid-s7488" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7489" xml:space="preserve">ERIT igitur A F, vel C G, arcus crepuſculi, Sole in Aequa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0143-09" xlink:href="note-0143-09a" xml:space="preserve">40</note>
            tore exiſtente, cuius ſinus eſt recta E H, reſpondens arcui grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7490" xml:space="preserve">18.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7491" xml:space="preserve">Igitur ſi ſumatur arcus grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7492" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7493" xml:space="preserve">habebitur arcus crepuſculi in ſphæ-
              <lb/>
            rarecta, Sole in æquinoctijs exiſtente.</s>
            <s xml:id="echoid-s7494" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7495" xml:space="preserve">SOLE verò in quouis parallelo exiſtente, vt in parallelo INK,
              <lb/>
            erit arcus O N, longitudo crepuſculi. </s>
            <s xml:id="echoid-s7496" xml:space="preserve">Si igitur fiat, vt I L, quatenus
              <lb/>
            pars eſt ſinus totius B E, maximi circuli, hoc eſt, quatenus ſinus eſt complementi declinationis, (eſt
              <lb/>
            enim arcus I C, vel I A, complementum declinationis) ad L M, ſinum grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7497" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7498" xml:space="preserve">eiuſdem circuli maximi,
              <lb/>
            ita I L, quatenus ſinus totus in parallelo I N K, ad aliud, c
              <unsure/>
            ognita erit L M, in partibus ſinus totius I L;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7499" xml:space="preserve">atque adeò @ius arcus N O, qui crepuſculum metitur, notus erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s7500" xml:space="preserve">Atque hoc verum eſt, ſiue I K, ſit dia-
              <lb/>
            meter paralleli auſtralis, ſiue borealis, vt ex figura manifeſtum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s7501" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7502" xml:space="preserve">NON eſt autem prætereundum, vno fere nos labore peruestigare poſſe crepuſcula duorum paralle-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-11" xlink:href="note-0143-11a" xml:space="preserve">Crepuſcula duo
                <lb/>
              rum parallclo-
                <lb/>
              rum oppoſito-
                <lb/>
              rum, qua ratio-
                <lb/>
              ne vnico labore
                <unsure/>
                <lb/>
              inueniantur.</note>
            lorum oppoſitorum, ſi primo modo vtamur. </s>
            <s xml:id="echoid-s7503" xml:space="preserve">Quoniam enim arcus ſemidiurnus cuiuſuis paralleli æqualis
              <lb/>
            eſt ar cui ſeminocturno, vt in ſcholio antecedentis propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7504" xml:space="preserve">oſtendimus, erit ſinus verſus K S, arcus ſemi-
              <lb/>
            diurni paralleli australis æqualis ſinui verſo L S, arcus ſeminocturni paralleli borealis oppoſiti, vt in
              <lb/>
            ſequẽti prima figura apparet. </s>
            <s xml:id="echoid-s7505" xml:space="preserve">Est autẽ & </s>
            <s xml:id="echoid-s7506" xml:space="preserve">S T, portio diametri paralleli auſtralis portioni S T, diametri
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-12" xlink:href="note-0143-12a" xml:space="preserve">34. primi.</note>
            paralleli borealis æqualis. </s>
            <s xml:id="echoid-s7507" xml:space="preserve">Igitur ſi fiat, vt K N, ſinus altitudinis meridianæ paralleli auſtralis ad
              <lb/>
            N O, ſinum grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7508" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7509" xml:space="preserve">ita K S, ſinus verſus arcus ſemidiurni paralleli auſtralis, ad aliud, nota erit re-
              <lb/>
            cta S T; </s>
            <s xml:id="echoid-s7510" xml:space="preserve">cum eandem proportionem habeat K N, ad N O, quam k S, ad S T. </s>
            <s xml:id="echoid-s7511" xml:space="preserve">Hæc autem S T, nota,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0143-13" xlink:href="note-0143-13a" xml:space="preserve">2. ſ@nti.</note>
            (quam fortaſſis facilius inuenies ratione ad finem huius propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7512" xml:space="preserve">præſcripta) ſi adijciatur ad ſinum ver-
              <lb/>
            ſum K S, arcus ſemidiurni paralleli auſtralis, conflabitur K T, ſinus verſus arcus K R, compoſiti ex ar-
              <lb/>
            @u ſemidiurno K Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7513" xml:space="preserve">arcu crepuſculi Q R. </s>
            <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">Dempto ergo ſemidiurno arcu K Q, remanebit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>