Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
51 31
52 32
53 33
54 34
55 35
56 36
57 37
58 38
59 39
60 40
61 41
62 42
63 43
64 44
65 45
66 46
67 47
68 48
69 49
70 50
71 51
72 52
73 53
74 54
75 55
76 56
77 57
78 58
79 59
80 60
< >
page |< < (124) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div408" type="section" level="1" n="137">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">
              <pb o="124" file="0144" n="144" rhead="GNOMONICES"/>
            cus Q R, crepuſculinota. </s>
            <s xml:id="echoid-s7515" xml:space="preserve">Eadem autem S T, ablata ex L S, ſinu verſo arcus ſeminocturni paralleli bo-
              <lb/>
            realis oppoſiti, qui ſinui verſo K S, arcus ſemidiurni æqualis eſt in parallelo auſtrali, vt diximus, relinquet
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0144-01" xlink:href="fig-0144-01a" number="104">
                <image file="0144-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0144-01"/>
              </figure>
              <note position="left" xlink:label="note-0144-01" xlink:href="note-0144-01a" xml:space="preserve">10</note>
            T L, ſinum verſum arcus L R, qui ablatus ex arcu ſeminocturno L Q, paralleli borealis, quem arcui ſe-
              <lb/>
            midiurno k Q, paralleli auſtralis æqualem eſſe tradidimus, relinquet arcum crepuſculi Q R. </s>
            <s xml:id="echoid-s7516" xml:space="preserve">Itaque vt
              <lb/>
            vides, vnica multiplicatione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7517" xml:space="preserve">diuiſione inuenitur recta S T, in vtroque parallelo, beneficio cuius cre-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0144-02" xlink:href="note-0144-02a" xml:space="preserve">20</note>
            puſculum vtrumque elicitur, vt expoſuimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s7518" xml:space="preserve">Malumus autem reperire prædictam rectam S T, in paral-
              <lb/>
            lelo auſtrali, quàm in boreali; </s>
            <s xml:id="echoid-s7519" xml:space="preserve">quia & </s>
            <s xml:id="echoid-s7520" xml:space="preserve">ſinus rectus k N, altitudinis meridianæ paralleli auſtralis minor
              <lb/>
            eſt ſinu recto altitudinis meridianæ paralleli borealis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7521" xml:space="preserve">ſinus verſus K S, arcus ſemidiurni paralleli au-
              <lb/>
            stralis ſinu verſo arcus ſemidiurni paralleli ſeptentrionalis. </s>
            <s xml:id="echoid-s7522" xml:space="preserve">Vnde facilior efficitur multiplicatio, atque
              <lb/>
            diuiſio per numeros minores.</s>
            <s xml:id="echoid-s7523" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Crepuſculum
            <lb/>
          pontinuum in
            <lb/>
          parallelo borea
            <lb/>
          li quando.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7524" xml:space="preserve">ADVERTENDVM autem eſt hic, quando recta S T, in parallelo auſtrali inuenta fuerit ma-
              <lb/>
            ior ſinu verſo K S, arcus ſemidiurni, (quod quidem accidit, cum ſinus altitudinis meridianæ K N, minor
              <lb/>
            eſt ſinu grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7525" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7526" xml:space="preserve">vt in ſecunda figura contingit) perpetuum eſſe crepuſculum in parallelo boreali oppoſi-
              <lb/>
            to: </s>
            <s xml:id="echoid-s7527" xml:space="preserve">quia tunc recta S T, in parallelo boreali auferri nequit ex L S, ſinu verſo arcus ſeminocturni, qui ſi-
              <lb/>
            nui verſo K S, arcus ſeminocturni paralleli auſtralis æqualis eſt, atqu@ adeo minor quoque quàm recta
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0144-04" xlink:href="note-0144-04a" xml:space="preserve">30</note>
            S T. </s>
            <s xml:id="echoid-s7528" xml:space="preserve">Quare nunquam illa nocte Sol ad parallelum Horizontis, cuius diameter X Y, perueniet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7529" xml:space="preserve">c.</s>
            <s xml:id="echoid-s7530" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7531" xml:space="preserve">DENIQVE vt nihil prætermittamus, quod ad rem, in qua verſamur, pertineat, placet quoque
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0144-05" xlink:href="note-0144-05a" xml:space="preserve">Crepuſcula per
                <lb/>
              triangula ſphæ-
                <lb/>
              rica, quo modo
                <lb/>
              ſupputanda.</note>
            viam præſcribere, qua per triangula ſphęrica poſſint crepuſcula ſupputari. </s>
            <s xml:id="echoid-s7532" xml:space="preserve">Sit ergo, vt in tertia figura,
              <lb/>
            Horizon A B C D; </s>
            <s xml:id="echoid-s7533" xml:space="preserve">Meridianus B D; </s>
            <s xml:id="echoid-s7534" xml:space="preserve">Aequator A F C; </s>
            <s xml:id="echoid-s7535" xml:space="preserve">Verticalis proprie dictus A E C; </s>
            <s xml:id="echoid-s7536" xml:space="preserve">parallelus
              <lb/>
            ſiue borealis, ſiue auſtralis G I H; </s>
            <s xml:id="echoid-s7537" xml:space="preserve">parallelus Horizontis infra Horizontem K P, in quo Sol exiſtit in
              <lb/>
            principio matutini crepuſculi, vel in fine veſpertini, ita vt diſtet ab Horizonte grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7538" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7539" xml:space="preserve">ſecundum magis
              <lb/>
            receptam ſententiam, ſecet{q́ue} parallelum Solis in puncto K; </s>
            <s xml:id="echoid-s7540" xml:space="preserve">eritq́
              <unsure/>
            , K G, arcus crepuſculi, quem nimirum
              <lb/>
            Sol in ſuo parallelo percurrit à principio crepuſculi vſque ad finem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7541" xml:space="preserve">G I, arcus ſemidiurnus. </s>
            <s xml:id="echoid-s7542" xml:space="preserve">Ducatur
              <lb/>
            ex M, polo arctico per G, K, duo circuli maximi M G, M K, ſecantes Aequatorem in O, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7543" xml:space="preserve">N. </s>
            <s xml:id="echoid-s7544" xml:space="preserve">Et quia
              <lb/>
            per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7545" xml:space="preserve">10. </s>
            <s xml:id="echoid-s7546" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s7547" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s7548" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s7549" xml:space="preserve">arcus F O, arcui I G, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7550" xml:space="preserve">arcus O N, arcui G K, ſimilis eſt, erit F O, ar-
              <lb/>
            cus ſemidiurnus paralleli G H, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7551" xml:space="preserve">O N, arcus crepuſculi, quem ita notum efficiemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s7552" xml:space="preserve">Ducto per verticem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0144-06" xlink:href="note-0144-06a" xml:space="preserve">40</note>
            E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7553" xml:space="preserve">per K, locum Solis in principio crepuſculi matutini, vel in fine veſpertini, circulo maximo E K, qui
              <lb/>
            ſecet Horizontem in L, erit arcus K L, grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7554" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7555" xml:space="preserve">Quoniam igitur in triangulo ſphærico E K M, omnia
              <lb/>
            latera nota ſunt, (Est enim E M, arcus complementi altitudinis poli; </s>
            <s xml:id="echoid-s7556" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7557" xml:space="preserve">arcus E K, compoſitus ex qua-
              <lb/>
            drante E L, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7558" xml:space="preserve">arcu L K, grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7559" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7560" xml:space="preserve">ita vt totus arcus E K, contineat grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7561" xml:space="preserve">108. </s>
            <s xml:id="echoid-s7562" xml:space="preserve">Denique arcus M K, in
              <lb/>
            parallelo boreali complementum eſt declinationis paralleli propoſiti, in auſtrali vero compoſitus ex qua
              <lb/>
            drante M N, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7563" xml:space="preserve">arcu N k, declinationis) cognitus erit, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7564" xml:space="preserve">vltimam lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s7565" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s7566" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s7567" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s7568" xml:space="preserve">de
              <lb/>
            triangulis, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7569" xml:space="preserve">45. </s>
            <s xml:id="echoid-s7570" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, angulus E M K. </s>
            <s xml:id="echoid-s7571" xml:space="preserve">Igitur & </s>
            <s xml:id="echoid-s7572" xml:space="preserve">eius
              <lb/>
            arcus F N; </s>
            <s xml:id="echoid-s7573" xml:space="preserve">à quo ſi detrabatur arcus ſemidiurnus F O, reliquus erit arcus crepuſculi N O. </s>
            <s xml:id="echoid-s7574" xml:space="preserve">Quod
              <lb/>
            eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s7575" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div426" type="section" level="1" n="138">
          <head xml:id="echoid-head141" xml:space="preserve">PROBLEMA 15. PROPOSITIO 36.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7576" xml:space="preserve">EX cognita diei hora altitudinem Solis ſupra Horizontem; </s>
            <s xml:id="echoid-s7577" xml:space="preserve">Et con-
              <lb/>
            tra ex altitudine Solis nota horam diei cognoſcere.</s>
            <s xml:id="echoid-s7578" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7579" xml:space="preserve">QVONIAM in ſequentibus libris horologia ſumus deſcripturi, ex quibus horas diei cogno
              <lb/>
            ſcamus, rem gratam me facturum multis arbitror, ſi in vltima hac propol. </s>
            <s xml:id="echoid-s7580" xml:space="preserve">huius libri modum o-
              <lb/>
            ſtendam, quo ſine horologio ex ſola altitudine ſolis cognita eaſdem horas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7581" xml:space="preserve">viciſſim ex hora co-
              <lb/>
            gnita altitudinem Solis inuenire poſſimus: </s>
            <s xml:id="echoid-s7582" xml:space="preserve">Vel ob eam præcipue cauſam, quòd magno vſui hæc
              <lb/>
            res ſit tũ ad horologia deſcribenda, tum maxime ad quadrantes, Cylindros horarios, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7583" xml:space="preserve">alia id </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>