Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
121 101
122 102
123 103
124 104
125 105
126 106
127 107
128 108
129 109
130 110
131 111
132 112
133 113
134 114
135 115
136 116
137 117
138 118
139 119
140 120
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
< >
page |< < (129) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div426" type="section" level="1" n="138">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8017" xml:space="preserve">
              <pb o="129" file="0149" n="149" rhead="LIBER PRIMVS."/>
            V Y, pars eſt ſinus totius A E, circuli maximi) ad V Y, quatenus ſinus totus eſt in ſu
              <unsure/>
            o parallelo,
              <lb/>
            ita β Z, quatenus pars eſt eiuſdem ſinus totius A E, maximi circuli (quæ quidem ęqualis eſt ſi-
              <lb/>
            nui μ Z, complementi altitudinis Solis in Verticali, vt demõſtrauimus) ad β Z, quatenus pars eſt
              <lb/>
            ſinus totius V Y. </s>
            <s xml:id="echoid-s8018" xml:space="preserve">Quapropter ſi fiat, ut ſinus complementi declinationis paralleli propoſiti ad
              <lb/>
            ſinum totum, ita ſinus complementi altitudinis Solis in Verticali exiſtentis ad aliud, cognita fiet
              <lb/>
            Z β, nempe ſinus diſtantię Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8019" xml:space="preserve">Hac arte, Sole parallelum ♋, percurrente, inuenimus
              <lb/>
            hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s8020" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8021" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8022" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8023" xml:space="preserve">paulo amplius ante, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8024" xml:space="preserve">poſt meridiem, dum in Verticali circulo exiſtit, ad latitudi-
              <lb/>
            nem grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s8025" xml:space="preserve">42. </s>
            <s xml:id="echoid-s8026" xml:space="preserve">Ex quibus horis facile conijcies, quota hora ſit poſt mediam noctem, uel ab occa-
              <lb/>
            ſu, aut ortu Solis, cum Sol Verticalem obtinet, ſi prius tempus meridiei cognoſcatur more Italo-
              <lb/>
            rum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8027" xml:space="preserve">Babyloniorum. </s>
            <s xml:id="echoid-s8028" xml:space="preserve">Rurſus colliges ex hora cognita ante, uel p
              <unsure/>
            oſt meridiem quolibet die,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-01" xlink:href="note-0149-01a" xml:space="preserve">Num Sol in fi-
                <lb/>
              gnis borealibus
                <lb/>
              exiſtens Verti-
                <lb/>
              calem at@@gerit,
                <lb/>
              necne, quo pa-
                <lb/>
              cto cognoſcat
                <unsure/>
              .</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0149-02" xlink:href="note-0149-02a" xml:space="preserve">10</note>
            Sole in ſignis borealibus exiſtente, an Sol attigerit Verticalem circulum, an uerò nondum ad eum
              <lb/>
            peruenerit, uel certe
              <unsure/>
            num eundem pertranſierit. </s>
            <s xml:id="echoid-s8029" xml:space="preserve">Quando enim antemeridiano tempore hora co-
              <lb/>
            gnita indicauerit maiorem diſtantiam à meridie, quàm inuenta eſt in Verticali circulo (ut ſi in
              <lb/>
            noſtro exemplo maiorem indicet, quàm hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s8030" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8031" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8032" xml:space="preserve">4.) </s>
            <s xml:id="echoid-s8033" xml:space="preserve">perſpicuum eſt, eum nondum ad Vertica-
              <lb/>
            lem motu primi mobilis perueniſſe, quando autem ęqualem diſtantiam monſtrauerit, in Verticali
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-03" xlink:href="note-0149-03a" xml:space="preserve">Altitudo Soli@
                <lb/>
              ſupra Horizon-
                <lb/>
              tem ex hora co
                <lb/>
              gnita quomodo
                <lb/>
              aliter, quàm ſu-
                <lb/>
              pra, inueſtige-
                <lb/>
              tur.</note>
            eum exiſtere, quando denique minorem ſignificauerit, eundem iam pertranſiiſſe Verticalẽ, atque
              <lb/>
            inter Verticalem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8034" xml:space="preserve">Meridianum ex parte auſtrali eſſe poſitum. </s>
            <s xml:id="echoid-s8035" xml:space="preserve">Contrarium intelligas tempore
              <lb/>
            pomeridiano.</s>
            <s xml:id="echoid-s8036" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8037" xml:space="preserve">TOTVM hoc problema expedire poſſumus hoc etiam modo. </s>
            <s xml:id="echoid-s8038" xml:space="preserve">Quia in eiſdem figuris om-
              <lb/>
            nibus ſuprapoſitis eſt, ut K S, ſinus verſus arcus ſemidiurni ad R S, differentiam inter ſinum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0149-04" xlink:href="note-0149-04a" xml:space="preserve">20</note>
            uerſum arcus ſemidiurni, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8039" xml:space="preserve">ſinum verſum diſtantię Solis à meridie, ita K N, ſinus altitudinis me
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-05" xlink:href="note-0149-05a" xml:space="preserve">2. vel 4. ſexti</note>
            ridianę ad T N, ſinum altitudinis Solis: </s>
            <s xml:id="echoid-s8040" xml:space="preserve">Si fiat, vt ſinus uerſus arcus ſemidiurni ad differentiam
              <lb/>
            inter ſinum uerſum ſemidiurni arcus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8041" xml:space="preserve">ſinum uerſum diſtantię Solis à meridie, ita ſinus al-
              <lb/>
            titudinis meridianę ad aliud, inuenietur finus altitudinis Solis quæſitę, atque adeò altitudo ipſa
              <lb/>
            maniſeſta erit.</s>
            <s xml:id="echoid-s8042" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Altitudo Solis
            <lb/>
          in æquinoctiis
            <lb/>
          quo modo ex
            <lb/>
          hora nota co-
            <lb/>
          gnoſcatur.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8043" xml:space="preserve">IN Aequatore autem, vt ex ſexta figura apparet, ſinus uerſus arcus ſemidiurni eſt ſinus totus
              <lb/>
            H E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8044" xml:space="preserve">differentia inter ipſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8045" xml:space="preserve">ſinum uerſum diſtantię Solis à meridie eſt R E, ſinus cõplemen-
              <lb/>
            ti diſtantię Solis à meridie, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8046" xml:space="preserve">ſinus altitudinis meridianę eſt ſinus complementi altitudinis po-
              <lb/>
            li. </s>
            <s xml:id="echoid-s8047" xml:space="preserve">Vnde ſi tunc fiat, vt ſinus totus ad ſinum complementi diſtantiæ Solis à meridie, ita ſinus
              <lb/>
            complementi altitudinis poli ad aliud, habebitur ſinus altitudinis Solis tempore obſeruationis,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0149-07" xlink:href="note-0149-07a" xml:space="preserve">30</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-08" xlink:href="note-0149-08a" xml:space="preserve">Qua ratio ne. ex
                <lb/>
              altitudine Solis
                <lb/>
              ſupra Horizon-
                <lb/>
              tem cognita in-
                <lb/>
              ueſtige. u@ ho-
                <lb/>
              ra.</note>
            ut & </s>
            <s xml:id="echoid-s8048" xml:space="preserve">ſupra demonſtratum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s8049" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8050" xml:space="preserve">RVRSVS quia eſt, ut k N, ſinus altitud nis meridianę ad T N, ſinum altitudinis Solis,
              <lb/>
            ita K S, ſinus uerſus arcus ſemidiurni ad R S, differentiam inter ſinum uerſum arcus ſemidiur-
              <lb/>
            ni, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8051" xml:space="preserve">ſinum uerſum diſtantiæ Solis à meridie: </s>
            <s xml:id="echoid-s8052" xml:space="preserve">Si ſiat, ut ſinus altitudinis meridianę ad ſinum
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-09" xlink:href="note-0149-09a" xml:space="preserve">2. vel 4. ſexti</note>
            altitudinis Solis tempore obſeruationis inuentę, ita ſinus uerſus arcus ſemidiurni ad aliud, re-
              <lb/>
            perietur numerus, qui ex ſinu uerſo arcus ſemidiurni ſublatus relinquit ſinum uerſum diſtan-
              <lb/>
            tiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8053" xml:space="preserve">Ex hoc autem ſinu uerſo diſtantiam Solis à meridie, atque adeò horam in-
              <lb/>
            ueniemus hac ratione. </s>
            <s xml:id="echoid-s8054" xml:space="preserve">Quando ſinus uerſus diſtantiæ Solis à meridie inuentus minor fuerit ſi-
              <lb/>
            nu toto, vt contingit ſemper in ſignis auſtralibus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8055" xml:space="preserve">in ſignis etiam borealibus, cum diſtantia So-
              <lb/>
            lis à meridie minor eſt quadrante, auferemus @um ex ſinu toto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8056" xml:space="preserve">reſidui ſinus recti arcum ex
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0149-10" xlink:href="note-0149-10a" xml:space="preserve">40</note>
            quadrante auferemus, remanebitq́ue diſtantia Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8057" xml:space="preserve">Si autem dictus ſinus verſus
              <lb/>
            ęqualis fuerit ſinui toti, quod bis duntaxat in quolibet arcu diurno parallelorum borealium eue-
              <lb/>
            nire poteſt, erit diſtantia Solis à meridie quadrans complectens ſex horas. </s>
            <s xml:id="echoid-s8058" xml:space="preserve">Si denique ſinus ver-
              <lb/>
            ſus inuentus extiterit maior ſinu toto, auferemus ex eo ſinum totum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8059" xml:space="preserve">reſidui ſinus recti arcum
              <lb/>
            ad quadrantem adijciemus, conficiemusq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s8060" xml:space="preserve">diſtantiam Solis à meridie.</s>
            <s xml:id="echoid-s8061" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Quota hora ſi@,
            <lb/>
          quo modo in
            <lb/>
          æquinoctiis ex
            <lb/>
          data altitudine
            <lb/>
          Solis cognoſce@.
            <lb/>
          dum.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8062" xml:space="preserve">SOLE in æquinoctiis exiſtente, vt ex ſexta figura eſt manifeſtum, ſinus altitudinis meri-
              <lb/>
            dianæ eſt ſinus complementi altitudinis poli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8063" xml:space="preserve">ſinus uerſus arcus ſemidiurni eſt ſinus totus
              <lb/>
            H E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8064" xml:space="preserve">differentia inter ſinum uerſum arcus ſemidiurni, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8065" xml:space="preserve">ſinum verſum diſtantiæ Solis à me-
              <lb/>
            ridie, eſt ſinus complementi diſtantiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8066" xml:space="preserve">Quamobrem, ſi tunc ſiat, vt ſinus com-
              <lb/>
            plementi altitudinis poli ad ſinum altitudinis Solis tempore obſeruationis, ita ſinus totus ad
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0149-12" xlink:href="note-0149-12a" xml:space="preserve">50</note>
            aliud, habebitur ſinus complementi diſtantiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8067" xml:space="preserve">Id quod ſupra quoque demon-
              <lb/>
            ſtratum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s8068" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8069" xml:space="preserve">EXEMPLVM. </s>
            <s xml:id="echoid-s8070" xml:space="preserve">Ponamus Solem in parallelo ♐, uel ♒, habere poſt meridiem altitudinẽ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0149-13" xlink:href="note-0149-13a" xml:space="preserve">Exemplum.</note>
            ſupra Horizontem grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s8071" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s8072" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8073" xml:space="preserve">45. </s>
            <s xml:id="echoid-s8074" xml:space="preserve">Fiat ut 46638. </s>
            <s xml:id="echoid-s8075" xml:space="preserve">ſinus altitudinis meridianę ad 11753. </s>
            <s xml:id="echoid-s8076" xml:space="preserve">ſinum
              <lb/>
            altitudinis Solis inuentę
              <unsure/>
            , ita 66867. </s>
            <s xml:id="echoid-s8077" xml:space="preserve">ſinus uerſus arcus ſemidiurni ad aliud, prodibitq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s8078" xml:space="preserve">hic fermè
              <lb/>
            numerus 16851. </s>
            <s xml:id="echoid-s8079" xml:space="preserve">qui ex 66867. </s>
            <s xml:id="echoid-s8080" xml:space="preserve">ſinu uerfo arcus ſemidiurni ſubtractus relinquet 50016. </s>
            <s xml:id="echoid-s8081" xml:space="preserve">ſinum
              <lb/>
            uerſum diſtantię Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8082" xml:space="preserve">Hunc ergo quia minor eſt ſinu toto, ex 100000. </s>
            <s xml:id="echoid-s8083" xml:space="preserve">ſinu toto ſubdu-
              <lb/>
            cemus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8084" xml:space="preserve">reſidui ſinus recti 49984. </s>
            <s xml:id="echoid-s8085" xml:space="preserve">arcũ grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s8086" xml:space="preserve">29. </s>
            <s xml:id="echoid-s8087" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8088" xml:space="preserve">59. </s>
            <s xml:id="echoid-s8089" xml:space="preserve">ex quadrante dememus, habebimusq́;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s8090" xml:space="preserve">diſtantiam Solis à meridie grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s8091" xml:space="preserve">60. </s>
            <s xml:id="echoid-s8092" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8093" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8094" xml:space="preserve">hoc eſt, hor. </s>
            <s xml:id="echoid-s8095" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8096" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s8097" xml:space="preserve">o, poſt meridiẽ, quia obſeruatio
              <lb/>
            ponitur facta poſt meridiem. </s>
            <s xml:id="echoid-s8098" xml:space="preserve">Ante meridiem eſſet hora 8. </s>
            <s xml:id="echoid-s8099" xml:space="preserve">poſt med. </s>
            <s xml:id="echoid-s8100" xml:space="preserve">noct. </s>
            <s xml:id="echoid-s8101" xml:space="preserve">Cognita autem hora
              <lb/>
            meridiei more Italorũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8102" xml:space="preserve">Babyloniorum ex quantitate diei, facile comperiemus, quęnam hora </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>