Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[141.] 14. Viſibile, in quo concurrunt axes optici, aut radij his propinqui: uidetur unum. 46 p 3.
[142.] 15. Viſibile in axium opticorum concurſu certißimè uidetur: extratantò certius, quantò concurſui fuerit propinquius. 45 p 3.
[143.] 16. Viſibile magnum ſimul totum æquabiliter non uidetur. 48 p 3.
[144.] 17. Viſibile uiſui directũ, certißimè uidetur: obliquũ tantò minus, quantò obliquius. 33 p 4.
[145.] DE CAVSSIS, QVIBVS VISVI ACCIDIT DE-ceptio. Cap. III. 18. Ad uiſionem perficiendam octo neceſſaria ſunt: quorum quodlibet ad uitandum allu-cinationes, uiſibili ſymmetrum eſſe oportet. 1. 2. 13. 14. 15. 16. 19. 56 p 3. 1 p 4. Vide 36 n 1.
[146.] DE DISTINGVENDIS ERRORIBVS VI-ſus. Cap. IIII. 19. In uiſione erratur aut ſolo uiſu: aut anticipata notione: aut ſyllogiſmo.
[147.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE fiunt ſolo ſenſu. Cap. v. 20. Erratur ſolo uiſu in luce & colore, propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymme-triam. 156 p 4.
[148.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE fiuntin ſcientia & cognitione. Cap. VI. 21. Erratur anticipata nõtione: cum forma anticipata, obiecto uiſibili perperam aßimila-tur, propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymmetriam. 155 p 4.
[149.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE AC-cidunt in ſyllogiſmo & ratione. Cap. VII. 22. Erratur ſyllogiſmo propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymmetriam.
[150.] 23. Diſtantia immoder ata cre at errores in ſingulis uiſibilibus ſpeciebus. In remotione. 16 p 4.
[151.] 24. In ſitu. 44. 59. 61. 62. 97 p 4.
[152.] 25. In ſoliditate & figura. 98. 97. 95. 50. 65 p 4.
[153.] 26. In magnitudine. 28 p 4.
[154.] 27. In diuiſione, & continuatione & numero 109 p 4.
[155.] 28. In motu & quiete. 138 p 4.
[156.] 29. In aſperitate & lenitate. 141 p 4.
[157.] 30. In raritate & denſitate. 144 p 4.
[158.] 31. In umbra & tenebris. 147 p 4.
[159.] 32. In pulchritudine & deformitate. 150 p 4.
[160.] 33. In ſimilitudine & dißimilitudine. 153 p 4.
[161.] 34. Situs immoderatus creat errores in ſingulis uiſibilibus ſpeciebus. In diſtantia. 16 p 4.
[162.] 35. In ſitu. 44 p 4.
[163.] 36. In figura. 97. 96. 61. 62 p 4.
[164.] 37. In magnitudine. 28 p 4.
[165.] 38. In diuiſione, continuatione, & numero. 109 p 4.
[166.] 39. In motu & quiete. 138 p 4
[167.] 40. In aſperitate & lenitate. 141 p 4.
[168.] 41. In raritate & denſitate. 144 p 4.
[169.] 42. In umbra & tenebris. 147 p 4.
[170.] 43. In pulchritudine & deformitate. 150 p 4.
< >
page |< < (143) of 778 > >|
149143OPTICAE LIBER V. ſecet in puncto d: & ducatur linea a d: quæ ſecabit neceſſariò circũlum. Si enim contingeretin
puncto a:
eſſet æquidiſtans b g, & nunquam concurreret cum ea. [Nam ex theſi g a, b a æ-
quantur.
Itaque ſemidiameter à centro ad a ducta, efficiet per 8 p. 10 d 1 angulos cum b g rectos.
Similiter angulus lineæ d a tãgentis & ſemidiametri rectus eſt per 18 p 3:
ergo per 28 p 1 b d, a d eſ-
ſent parallelæ:
quæ tamen concurrunt in puncto d, è fabricatione. ] Secet ergo in puncto h: & du-
catur linea g h.
Palàm [per 22 p 3] cum a b g h ſit quadrangulum intra circulum: a b g, a h g an-
gulos oppoſitos ualere duos rectos:
ſed [per 5 p 1] a g b eſt æqualis angulo a b g, cum reſpiciant
æqualia latera ex hypotheſi.
Erit igitur angulus a h g æqualis angulo d g a: [per 13 p 1] & angu-
lus h a g communis triangulo totali a d g, & partiali a h g:
reſtat ergo [per 32 p 1] ut angulus
h d g ſit æqualis angulo h g a:
& triangulum ſimile triangulo [per 4 p. 1 d 6. ] Quare proportio
d a ad a g, ſicut a g ad a h:
ergo [per 17 p 6] quod fit ex ductu d a in a h, eſt æquale quadrato a g:
Sed [per 15 d 1] d a eſt æqualis t a:
igitur [per 1 ax] eſt æqualis q z: & erit a h æqualis e z: [quia
è prima fabricatione oblongum comprehenſum ſub q z & e z æquatur quadrato a g:
cui æquale o-
ſtenſum eſt oblongum comprehenſum ſub d a & a h:
& d a æquaturipſi q z] & [per 3 ax] d h æqua-
lis q e:
quæ eſt data linea. Et ita eſt propoſitum.
33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us}
conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
SI uerò a b & a g non ſint æquales: protrahatur [per 31 p 1] à puncto g linea æquidiſtans a b:
quæ ſit g n:
& ſumatur linea, quæcunque ſit: z t: & [per 23 p 1] ſuper punctum z fiat angulus ę-
qualis angulo a g d per lineam z f:
& [per 31 p 1] ducatur à puncto t linea æquidiſtans z f: & ſit
t m:
& [per 23 p 1] ex angulo t z f ſecetur angulus æqualis angulo d g n per lineam z m. Hæc
65[Figure 65]k t o z m u y f c l z66[Figure 66]q d g e a b igitur linea neceſſariò cõcurrit cum
t m:
[per lemma Procli ad 29 p 1]
cum ſit inter æquidiſtantes.
Sit pun-
ctum concurſus m:
reſtat ergo [per
3 ax] angulus m z f æqualis angu-
lo a g n.
Et à puncto t ducatur li-
nea æquidiſtans lineæ z m:
[per 31
p 1] quæ ſit t o:
quæ quidem neceſſa-
riò concurret cum f z:
[per lemma
Procli ad 29 p 1] & ſit concurſus in
puncto k:
& ſumatur [per 12 p 6] li-
nea, cuius proportio ad lineam z t, ſi-
cut b g ad q e lineam datam:
& ſit
i.
Deinde fiat ſuper punctum m ſe-
ctio pyramidalis, quemadmodũ do-
cet Apollonius in libro ſecundo de
pyramidalibus, propoſitiõe quarta:

& ſit u c m:
quæ quidem ſectio non
ſecat lineas k o, k f:
& in hac ſectione
ducatur linea æqualis lineę i:
ſcilicet
m c:
& producatur uſque ad lineas k t, k f: & ſint puncta ſectio num o, l. Igitur, ſicut ibidem [8 th 2
coni conicorum] probatur:
erit o m æqualis c l: & à puncto t ducatur linea æquidiſtans c m: [per
31 p 1,] quæ ſit t f:
& [per 23 p 1] ſuper punctum a fiat angulus æqualis angulo z f t per lineam a n
d.
Palàm, quòd hæc linea concurret cum g d: cum angulus a g n ſit ęqualis f z m angulo: [per con-
cluſionem] & angulus g a n angulo z f t [per fabricationem:
& totus angulus f z t æquatus ſit toti
angulo d g a:
& per 32 p 1 anguli ad z & f ſint minores duobus rectis. Ergo anguli ad g & a ipſis æ-
quales, minores erunt duobus rectis.
Itaque per 11 ax. g d, a d concurrent. ] Igitur a d linea aut tan-
get circulum:
aut ſecabit ipſum. Quoniam ſi non tetigerit, & arcus a b fuerit maior arcu a g: ſeca-
bit arcum a b:
& ſi a b fuerit minor: ſecabit arcum a g. Tangat igitur in puncto a. Cum igitur [per
fabricationem] angulus g a n ſit æqualis angulo z f t, & angulus a g n angulo f z y:
erit [per
32 p 1] tertius tertio æqualis:
& erit triangulum a g n ſimile triangulo z f y. Similiter cum [per
fabricationem] a g d ſit æqualis angulo f z t:
erit [per 32 p 1. 4 p. 1 d 6] triangulum a g d ſimile
triangulo f z t.
Igitur quæ eſt proportio a n ad a g, ea eſt proportio f y ad f z: & quæ eſt propor-
tio a g ad g d, ea eſt f z ad z t.
Quare [per 22 p 5] quæ eſt proportio a n ad g d, ea eſt f y ad
z t.
Verùm cum [per fabricationem] t m ſit æquidiſtans f l, & f t ſit æquidiſtans l m: eſt per
34 p 1] f t æqualis l m.
Quare [per 2 ax] erit æqualis c o: cum [per 8 th 2 conicorum Apol-
lonij] m o ſit æqualis l c:
ſed [per 34 p 1] m o eſt æqualis y t: cum [per fabricationem] ſit ipſt
æquidiſtans, & y m æquidiſtans t o.
Reſtat ergo [per 3 ax] f y æqualis c m: ſed [per fabrica-
tionem] c m eſt æqualis i.
Quare [per 1 ax] f y eſt æqualis i: ſed [per fabricationem] propor-
tio i [id eſt, per 7 p 5 f y] ad z t, ſicut b g ad e q.
Igitur [per 11 p 5] proportio a n ad g d, ſi-
cut b g ad e q.
Verùm angulus g a n eſt æqualis angulo g b a: ſicut probat Euclides in ter-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index