Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
181 175
182 176
183 177
184 178
185 179
186 180
187 181
188 182
189 183
190 184
191 185
192 186
193 187
194 188
195 189
196 190
197 191
198 192
199 193
200 194
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
< >
page |< < (148) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div339" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8989" xml:space="preserve">
              <pb o="148" file="0154" n="154" rhead="ALHAZEN"/>
            & t u a ſunt minores duobus rectis [per 17 p 1] cum a t & t u concurrant.</s>
            <s xml:id="echoid-s8990" xml:space="preserve"> Quare duo anguli t u a & d
              <lb/>
            g u ſunt minores duobus rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s8991" xml:space="preserve"> igitur [per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8992" xml:space="preserve">] a u concurret cum d g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8993" xml:space="preserve"> Dico, quòd concurret in
              <lb/>
            puncto d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8994" xml:space="preserve"> quoniam efficiet cum lineis u g, g d triangulum ſimile triãgulo a u t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8995" xml:space="preserve"> habebunt enim angu
              <lb/>
            lum a u g communem:</s>
            <s xml:id="echoid-s8996" xml:space="preserve"> & angulus t a u eſt æqualis angulo d g u [per concluſionẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s8997" xml:space="preserve">] Igitur [per 4 p 6]
              <lb/>
            proportio a u ad a t, ſicut u g ad lineam, quã ſecat a u ex d g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8998" xml:space="preserve"> & [per 3 p 6] proportio e a ad a u, ſicute
              <lb/>
            gad g u:</s>
            <s xml:id="echoid-s8999" xml:space="preserve"> cũ ſit angulus u a g ęqualis angulo g a e [per fabricationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s9000" xml:space="preserve">] Cum ergo eadem ſit propor-
              <lb/>
            tio e a ad a t, ficut e g ad g d [ex concluſo] & proportio e a ad a t, ſit compoſita ex proportione e a ad
              <lb/>
            a u & a u ad a t [ratio enim extremorum cõponitur ex omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s9001" xml:space="preserve"> rationibus intermedijs, ut demonſtra
              <lb/>
            uit Theon ad 5 d 6] erit proportio e g ad g d cõpoſita ex ijſdem.</s>
            <s xml:id="echoid-s9002" xml:space="preserve"> Quare erit cõpacta ex proportione
              <lb/>
            e g ad g u & g u ad lineã, quã ſecat a u ex d g.</s>
            <s xml:id="echoid-s9003" xml:space="preserve"> Sed [ratio e g ad g d] eſt cõpacta ex proportionib.</s>
            <s xml:id="echoid-s9004" xml:space="preserve"> e g ad
              <lb/>
            g u & g u ad g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s9005" xml:space="preserve"> Igitur linea, quã ſecat a u ex g d, eſt linea g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9006" xml:space="preserve"> igitur a u ſecat d g in puncto d.</s>
            <s xml:id="echoid-s9007" xml:space="preserve"> Produca
              <lb/>
            tur ergo [per 17 p 3] à puncto a cõtingens:</s>
            <s xml:id="echoid-s9008" xml:space="preserve"> quę ſit h a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9009" xml:space="preserve"> erit ergo [per 18 p 3] g a h rectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s9010" xml:space="preserve"> ſed g a l eſt me
              <lb/>
            dietas anguli d g u:</s>
            <s xml:id="echoid-s9011" xml:space="preserve"> igitur angulus l a h eſt medietas anguli d g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s9012" xml:space="preserve"> cũ illi duo [d g u, d g e] ualeãt duos
              <lb/>
            rectos [per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9013" xml:space="preserve">] Sed cũ angulus t a u ſit æqualis angulo d g u:</s>
            <s xml:id="echoid-s9014" xml:space="preserve"> erit angulus t a d ęqualis d g e [per 13
              <lb/>
            p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9015" xml:space="preserve"> 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9016" xml:space="preserve">] Igitur angulus l a h eſt medietas anguli t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9017" xml:space="preserve"> & angulus e a l medietas anguli e a t [quia, ut
              <lb/>
            patuit, e a l æquatur ipſi l a t:</s>
            <s xml:id="echoid-s9018" xml:space="preserve">] igitur angulus e a h medietas anguli e a d.</s>
            <s xml:id="echoid-s9019" xml:space="preserve"> Quare a h diuidit angulum
              <lb/>
            e a d per ęqualia.</s>
            <s xml:id="echoid-s9020" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9021" xml:space="preserve"> Si uerò a u (cum ſit angulus ſuper punctum a ęqualis angu
              <lb/>
            lo g a e) non cadit ſuper lineam e s extra circulum, uel intra:</s>
            <s xml:id="echoid-s9022" xml:space="preserve"> ſit ergo æquidiſtans.</s>
            <s xml:id="echoid-s9023" xml:space="preserve"> Igitur [ք 29 p 1] an
              <lb/>
            gulus u a g ęqualis eſt angulo a g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s9024" xml:space="preserve"> ſed idem eſt æqualis angulo g a e [ex theſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s9025" xml:space="preserve">] Quare [per 1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9026" xml:space="preserve">] an
              <lb/>
            gulus g a e eſt æqua-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0154-01" xlink:href="fig-0154-01a" number="76">
                <variables xml:id="echoid-variables66" xml:space="preserve">d a u m l t z c g s h q</variables>
              </figure>
            lis angulo a g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s9027" xml:space="preserve"> igi-
              <lb/>
            tur [per 6 p 1] e g eſt
              <lb/>
            æqualis a e.</s>
            <s xml:id="echoid-s9028" xml:space="preserve"> Simili
              <lb/>
            ter angulus t a d erit
              <lb/>
            ęqualis angulo a t g
              <lb/>
            [per 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9029" xml:space="preserve">] Sed iam
              <lb/>
            dictum eſt [in primo
              <lb/>
            caſu huius numeri]
              <lb/>
            quòd angulus t a d
              <lb/>
            eſt ęqualis angulo d
              <lb/>
            g t.</s>
            <s xml:id="echoid-s9030" xml:space="preserve"> Igitur angulus a t g eſt ęqualis angulo d g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s9031" xml:space="preserve"> & ſimiliter [per 29 p 1] duo anguli a d g, d g t ſunt ę-
              <lb/>
            quales:</s>
            <s xml:id="echoid-s9032" xml:space="preserve"> igitur duo anguli a d g, a t g ſunt ęquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s9033" xml:space="preserve"> Sequetur ergo ex his, quòd linea, quam ſecat a u ex
              <lb/>
            d g, ſit ęqualis lineæ a t [nam cũ anguli a t g, d g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s9034" xml:space="preserve"> itẽ a d g, t a d ęquentur:</s>
            <s xml:id="echoid-s9035" xml:space="preserve"> ęquabitur per 6 p 1 t m ipſi
              <lb/>
            m g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9036" xml:space="preserve"> item m d ipſi m a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9037" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9038" xml:space="preserve"> ſi ęqualibus ęqualia addantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s9039" xml:space="preserve"> ęquabitur d g ipſi a t.</s>
            <s xml:id="echoid-s9040" xml:space="preserve">] Et iam dictum eſt,
              <lb/>
            quòd e g ęqualis ſit a e.</s>
            <s xml:id="echoid-s9041" xml:space="preserve"> Igitur [per 7 p 5] proportio e g ad lineam, quã ſecat a u e x d g, eſt ſicut a e ad
              <lb/>
            a t.</s>
            <s xml:id="echoid-s9042" xml:space="preserve"> Sed iam dictum eſt ut a e ad a t, ſic e g ad g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9043" xml:space="preserve"> igitur linea, quã ſecat a u ex d g, eſt d g.</s>
            <s xml:id="echoid-s9044" xml:space="preserve"> Et cum t a d
              <lb/>
            ſit æqualis d g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s9045" xml:space="preserve"> erit l a h medietas anguli t a d, ſicut dictum eſt ſuprà, & e a l medietas e a t.</s>
            <s xml:id="echoid-s9046" xml:space="preserve"> Erit ergo
              <lb/>
            e a h medietas anguli e a d.</s>
            <s xml:id="echoid-s9047" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s9048" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div341" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head340" xml:space="preserve" style="it">37. À
            <unsure/>
          dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter
            <lb/>
          peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9049" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s9050" xml:space="preserve"> dato circulo, cuius centrum g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9051" xml:space="preserve"> & data in eo diametro b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9052" xml:space="preserve"> & dato e puncto extra cir-
              <lb/>
            culum:</s>
            <s xml:id="echoid-s9053" xml:space="preserve"> eſt ducere à puncto e ad diametrum b g, lineã ſecãtem circulum, ita ut pars eius à cir-
              <lb/>
            culo uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9054" xml:space="preserve"> ad diametrũ ſit ęqualis parti diametri, interiacenti inter ipſam & centrum.</s>
            <s xml:id="echoid-s9055" xml:space="preserve"> Verbi
              <lb/>
            gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s9056" xml:space="preserve"> ducatur à puncto e perpendicularis ſuper diametrum:</s>
            <s xml:id="echoid-s9057" xml:space="preserve"> & ſit e c:</s>
            <s xml:id="echoid-s9058" xml:space="preserve"> & ducatur linea e g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9059" xml:space="preserve"> & ſuma-
              <lb/>
            tur linea q t æqualis e c:</s>
            <s xml:id="echoid-s9060" xml:space="preserve"> & [per 33 p 3] fiat ſuper q t portio circuli, ut quilibet angulus cadens in hanc
              <lb/>
            portionem, ſit ęqualis angul
              <gap/>
            e g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s9061" xml:space="preserve"> & compleatur circulus [per 25 p 3] & à medio puncto q t duca-
              <lb/>
            tur ex utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9062" xml:space="preserve"> parte perpẽdicularis uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9063" xml:space="preserve"> ad circulũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s9064" xml:space="preserve"> erit quidẽ [per coſectarium 1 p 3] dιameter huius
              <lb/>
            circuli:</s>
            <s xml:id="echoid-s9065" xml:space="preserve"> & à puncto q ducatur linea ad hanc diametrũ, ſecans eam in puncto f, & producatur uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9066" xml:space="preserve"> ad
              <lb/>
            punctum p circuli, ita ut f p ſit æqualis medietati g b [per 34 n] & ducatur linea p t, & linea t f, Et du
              <lb/>
            catur à puncto p linea
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0154-02" xlink:href="fig-0154-02a" number="77">
                <variables xml:id="echoid-variables67" xml:space="preserve">k b d z e i c g x</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0154-03" xlink:href="fig-0154-03a" number="78">
                <variables xml:id="echoid-variables68" xml:space="preserve">p
                  <gap/>
                n f o m u q ſ
                  <gap/>
                </variables>
              </figure>
            ęquidiſtans diametro:</s>
            <s xml:id="echoid-s9067" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quæ ſit p u:</s>
            <s xml:id="echoid-s9068" xml:space="preserve"> cõcurratq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s9069" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cũ t f in puncto u:</s>
            <s xml:id="echoid-s9070" xml:space="preserve"> [con
              <lb/>
            curret autem per lem-
              <lb/>
            ma Procli ad 29 p 1] &
              <lb/>
            à puncto u ducatur æ-
              <lb/>
            quidiſtãs t q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9071" xml:space="preserve"> quæ ſit u
              <lb/>
            o:</s>
            <s xml:id="echoid-s9072" xml:space="preserve"> & à pũcto t ducatur
              <lb/>
            perpendicularis ſuper
              <lb/>
            p q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9073" xml:space="preserve"> quæ ſit t n:</s>
            <s xml:id="echoid-s9074" xml:space="preserve"> & à pun
              <lb/>
            cto t ducatur æquidiſtans p q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9075" xml:space="preserve"> quæ ſit t s:</s>
            <s xml:id="echoid-s9076" xml:space="preserve"> & à puncto u perpendicularis ſuper p q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9077" xml:space="preserve"> quæ ſit u h.</s>
            <s xml:id="echoid-s9078" xml:space="preserve"> Dein
              <lb/>
            de [per 23 p 1] ex angulo b g e ſecetur angulus æqualis angulo q p u:</s>
            <s xml:id="echoid-s9079" xml:space="preserve"> [id aũt fieri poteſt, cum totus
              <lb/>
            angulus q p t ęquetur ք theſin angulo b g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s9080" xml:space="preserve"> ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s9081" xml:space="preserve"> pars illius ab hoc toto detrahi poteſt] ꝗ ſit b g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9082" xml:space="preserve">
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>