Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
121 115
122 116
123 117
124 118
125 119
126 120
127 121
128 122
129 123
130 124
131 125
132 126
133 127
134 128
135 129
136 130
137 131
138 132
139 133
140 134
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
< >
page |< < (150) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div343" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9213" xml:space="preserve">
              <pb o="150" file="0156" n="156" rhead="ALHAZEN"/>
            cationẽ] n l ęqualis h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9214" xml:space="preserve"> & a d ad h, ſicut e ad z.</s>
            <s xml:id="echoid-s9215" xml:space="preserve"> Igitur [ք 11 p 5] t q ad q g, ſicut e ad z.</s>
            <s xml:id="echoid-s9216" xml:space="preserve"> Qđ eſt ꝓpoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s9217" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Põt aũt cõtĩgere:</s>
            <s xml:id="echoid-s9218" xml:space="preserve"> quòd à pũcto c erit ducere lineas duas, ſimiles c l n:</s>
            <s xml:id="echoid-s9219" xml:space="preserve"> & tũc erit ducere duas lineas à
              <lb/>
            puncto d, ſimiles t q, ut utriuſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9220" xml:space="preserve"> ad partẽ, ꝗ̃ ſecat ex a g, ſit ꝓportio, ſicut e ad z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9221" xml:space="preserve"> & erit eadẽ probatio.</s>
            <s xml:id="echoid-s9222" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div345" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head342" xml:space="preserve" style="it">39. Viſu & uiſibili à centro ſpeculi ſphærici conuexi inæquabiliter diſtantib{us}, punctum re-
            <lb/>
          flexionis inuenire. 22 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9223" xml:space="preserve">PRędictis habitis, dato ſpeculo ſphærico:</s>
            <s xml:id="echoid-s9224" xml:space="preserve"> erit inuenire punctũ reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s9225" xml:space="preserve"> Verbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s9226" xml:space="preserve"> ſit a cẽ-
              <lb/>
            trũ uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s9227" xml:space="preserve"> b punctũ uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s9228" xml:space="preserve"> g centrũ ſphærę:</s>
            <s xml:id="echoid-s9229" xml:space="preserve"> & ducantur lineę a g, b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9230" xml:space="preserve"> & ſumatur ſuperficies, in
              <lb/>
            qua ſunt hę duę lineæ [ſunt enim in eadẽ ſuքficie ք 23 n 4] & ſumatur circulus, cõmunis huic
              <lb/>
            ſuperficiei & ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s9231" xml:space="preserve"> Inuenietur ergo punctũ reflexionis in hoc circulo.</s>
            <s xml:id="echoid-s9232" xml:space="preserve"> Et ſumatur linea alia m k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9233" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & [ք 10 p 6] diuidatur in pũcto f, ut m f ſe habeat ad f k, ſicut b g ad g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9234" xml:space="preserve"> & [per 10 p 1] diuidatur m k ք
              <lb/>
            æqualia in puncto o:</s>
            <s xml:id="echoid-s9235" xml:space="preserve"> & [per 11 p 1] ducatur à puncto o perpẽdicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s9236" xml:space="preserve"> quę ſit c o:</s>
            <s xml:id="echoid-s9237" xml:space="preserve"> & ducatur à pũcto
              <lb/>
            k linea ad c o, tenens cũ ea angulũ æqualẽ medietati anguli b g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9238" xml:space="preserve"> [hoc aũt fiet:</s>
            <s xml:id="echoid-s9239" xml:space="preserve"> ſi linea e g bifariã ſe-
              <lb/>
            cans angulũ b g a, & o c infinitę intelligãtur, educta à puncto b perpendiculari ſuper e g, fiat angu-
              <lb/>
            lus o k c ęqualis angulo e b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9240" xml:space="preserve"> tũc enim (quia anguli ad o & e ſunt recti) ęquabitur angulus o c k an-
              <lb/>
            gulo e g b per 32 p 1] quę ſit k c:</s>
            <s xml:id="echoid-s9241" xml:space="preserve"> & à pũcto f ducatur linea ad c k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9242" xml:space="preserve"> quę ſit f p:</s>
            <s xml:id="echoid-s9243" xml:space="preserve"> & cõcurrat cũ c o in pũcto
              <lb/>
            s, ita ut proportio s p ad p k ſit, ſicut b g ad ſemidiametrũ g d [per pręcedentẽ numerũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9244" xml:space="preserve">] Et [ք 23 p 1]
              <lb/>
            ex angulo b g a ſecetur ęqualis angulo f p k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9245" xml:space="preserve"> [Id aũt fieri poſſe hinc cõſtat.</s>
            <s xml:id="echoid-s9246" xml:space="preserve"> Quia enim angulus s c p,
              <lb/>
            maior angulo c s p per 18 p 1 (cũ latus p s maius ſit latere c p:</s>
            <s xml:id="echoid-s9247" xml:space="preserve"> ſecus propoſitũ problema per lineã m k
              <lb/>
            expediri nõ poſſet) ęquetur per fabricationẽ dimidiato angulo b g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9248" xml:space="preserve"> ergo c s p eodẽ dimidiato mi-
              <lb/>
            nor eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s9249" xml:space="preserve"> Quare duo anguli s c p, c s p minores ſunt angulo b g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9250" xml:space="preserve"> at per 32 p 1 duob.</s>
            <s xml:id="echoid-s9251" xml:space="preserve"> angulis s c p, c s p
              <lb/>
            ęquatur angulus s p k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9252" xml:space="preserve"> idcirco s p k minor eſt angulo b g a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9253" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9254" xml:space="preserve"> ab hoc ęqualis illi detrahi poteſt] ſci
              <lb/>
            licet d g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s9255" xml:space="preserve"> & ducãtur lineę s k, b d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9256" xml:space="preserve"> erit igitur [ք fabricationẽ] ꝓportio b g ad g d, ſicut s p ad p k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9257" xml:space="preserve"> & i-
              <lb/>
            ta [per 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s9258" xml:space="preserve"> 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s9259" xml:space="preserve"> 1 d 6] triangulũ
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0156-01" xlink:href="fig-0156-01a" number="80">
                <variables xml:id="echoid-variables70" xml:space="preserve">c p r m o f k y s</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0156-02" xlink:href="fig-0156-02a" number="81">
                <variables xml:id="echoid-variables71" xml:space="preserve">b f e m h u d a i z q c t y g ſ</variables>
              </figure>
            s p k ſimile triãgulo b g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s9260" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            erit angulus s k p ęqualis an
              <lb/>
            gulo b d g.</s>
            <s xml:id="echoid-s9261" xml:space="preserve"> Sed forſan ſecun-
              <lb/>
            dũ prędicta [34.</s>
            <s xml:id="echoid-s9262" xml:space="preserve"> 38 n] poteri-
              <lb/>
            mus à puncto f ducere aliã li
              <lb/>
            neã ad c k, ſimilẽ s p:</s>
            <s xml:id="echoid-s9263" xml:space="preserve"> ut ſit ꝓ-
              <lb/>
            portio eius ad partẽ, ꝗ̃ ſeca-
              <lb/>
            bit ex c k, ſicut s p ad p k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9264" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            tũc à pũcto k ad o s ducetur
              <lb/>
            alia linea ꝗ̃ s k, aliũ cũ c k an-
              <lb/>
            gulũ tenẽs maiorẽ uel mino
              <lb/>
            rem angulo c k s Si maior ex
              <lb/>
            his angulis non fuerit maior
              <lb/>
            recto:</s>
            <s xml:id="echoid-s9265" xml:space="preserve"> nõ licebit inuenire pũ
              <lb/>
            ctũ reflexionis [ut mox oſtẽ
              <lb/>
            detur.</s>
            <s xml:id="echoid-s9266" xml:space="preserve">] Sit ergo angulus c k s maior recto:</s>
            <s xml:id="echoid-s9267" xml:space="preserve"> erit angulus b d g [ꝗ illi ęqualis eſt oſtẽſus] maior recto.</s>
            <s xml:id="echoid-s9268" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & inuenitur punctũ ſic.</s>
            <s xml:id="echoid-s9269" xml:space="preserve"> Ducatur [ք 17 p 3] cõtingens n d y.</s>
            <s xml:id="echoid-s9270" xml:space="preserve"> Et quia angulus p k o eſt minor recto [ք
              <lb/>
            32 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s9271" xml:space="preserve"> ꝗ a c o k rectus eſt ք fabricationẽ] ſecetur [per 23 p 1] ex angulo b d g [ꝗ recto maior eſt ex con-
              <lb/>
            cluſione] æqualis ei:</s>
            <s xml:id="echoid-s9272" xml:space="preserve"> quι ſit q d g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9273" xml:space="preserve"> eſt igitur triangulũ f p k ſimile triãgulo q g d [ęquatus.</s>
            <s xml:id="echoid-s9274" xml:space="preserve"> n.</s>
            <s xml:id="echoid-s9275" xml:space="preserve"> eſt angu-
              <lb/>
            lus s p k angulo b g d, & q d g angulo p k f:</s>
            <s xml:id="echoid-s9276" xml:space="preserve"> reliquus igitur ad f ęquatur reliquo ad q ք 32 p 1, & ք 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s9277" xml:space="preserve"> 1
              <lb/>
            d 6 triãgula f p k, q d g ſunt ſimilia] & erit angulus d q b ęqualis angulo k f s [ք 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9278" xml:space="preserve"> 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9279" xml:space="preserve">] & trιãgulũ
              <lb/>
            d q b ſimile triangulo k f s.</s>
            <s xml:id="echoid-s9280" xml:space="preserve"> [totus.</s>
            <s xml:id="echoid-s9281" xml:space="preserve"> n.</s>
            <s xml:id="echoid-s9282" xml:space="preserve"> angulus p k s ęquatur toti b d g, ut patuit:</s>
            <s xml:id="echoid-s9283" xml:space="preserve"> & p k f ęquatur ipſi q d
              <lb/>
            g ք proximã fabricationẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s9284" xml:space="preserve"> ergo per 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9285" xml:space="preserve"> reliquus f k s ęquatur reliquo q d b:</s>
            <s xml:id="echoid-s9286" xml:space="preserve"> & ք 32 p 1 tertius tertio.</s>
            <s xml:id="echoid-s9287" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9288" xml:space="preserve"> per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s9289" xml:space="preserve"> 1 d 6 d q b, k f s triangula ſunt ſimilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s9290" xml:space="preserve">] Producatur d q, & [per 12 p 1] ducatur à puncto b
              <lb/>
            perpẽdicularis ſuք ipſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s9291" xml:space="preserve"> quę ſit b z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9292" xml:space="preserve"> erit [per 13 p 1] angulus b q z ęqualis angulo s f o & angulus b z
              <lb/>
            q rectus, ęqualis angulo s o f:</s>
            <s xml:id="echoid-s9293" xml:space="preserve"> & ita triãgulũ b q z ſimile triangulo s f o.</s>
            <s xml:id="echoid-s9294" xml:space="preserve"> Ducatur d z uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9295" xml:space="preserve"> ad punctũ i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9296" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ſit z i ęqualis z d [per 3 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9297" xml:space="preserve">] Palã [è triangulorũ z q b, s o f:</s>
            <s xml:id="echoid-s9298" xml:space="preserve"> itẽ q d b, k f s ſimilitudine] quòd z q ad
              <lb/>
            q b, & q b ad q d, ſicut o f ad f s, & f s ad f k [ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s9299" xml:space="preserve"> per 22 p 5, ut z q ad q d, ſic o f ad f k] & ex hoc [per
              <lb/>
            18 p 5] z d ad q d, ſicut o k ad f k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9300" xml:space="preserve"> & ita [ſumendo antecedentiũ dupla per 15 p 5] i d ad q d, ſicut m k
              <lb/>
            ad f k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9301" xml:space="preserve"> & ita [per 17 p 5] i q ad q d, ſicut m f ad f k:</s>
            <s xml:id="echoid-s9302" xml:space="preserve"> & [per 11 p 5] i q ad q d, ſicut b g ad g a [eſt enim per
              <lb/>
            fabricationẽ m f ad f k, ſicut b g ad g a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9303" xml:space="preserve">] Ducatur aũt linea b i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9304" xml:space="preserve"> & ei æquidiſtãs d l:</s>
            <s xml:id="echoid-s9305" xml:space="preserve"> erit triangulũ l d q
              <lb/>
            ſimile triãgulo b q i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9306" xml:space="preserve"> [Nã per 29 p 1 angulus q d l ęquatur angulo b i q, & per 15 p 1 d q lipſi b q i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9307" xml:space="preserve"> itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9308" xml:space="preserve">
              <lb/>
            per 32 p 1 reliquus reliquo:</s>
            <s xml:id="echoid-s9309" xml:space="preserve"> & per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s9310" xml:space="preserve"> 1 d 6 triãgula d q l, b q i erunt ſimilia] & ꝓportio i q ad q d, ſicut
              <lb/>
            i b ad d l.</s>
            <s xml:id="echoid-s9311" xml:space="preserve"> Et cum i z ſit ęqualis z d, & b z perpendicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s9312" xml:space="preserve"> erit [per 4 p 1] b d æqualis b i.</s>
            <s xml:id="echoid-s9313" xml:space="preserve"> Quare e-
              <lb/>
            rit [per 7.</s>
            <s xml:id="echoid-s9314" xml:space="preserve"> 11 p 5] b d ad d l, ſicut b g ad g a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9315" xml:space="preserve"> Ducatur à puncto d linea:</s>
            <s xml:id="echoid-s9316" xml:space="preserve"> quę ſit d h, æqualem tenens angu
              <lb/>
            lum cũ linea l d, angulo b g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9317" xml:space="preserve"> & cũ h l & d l concurrant:</s>
            <s xml:id="echoid-s9318" xml:space="preserve"> erunt [per 17 p 1] l h d, l d h minores duobus
              <lb/>
            rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s9319" xml:space="preserve"> & ita duo anguli a g h, d h g, eis ęquales, ſunt minores duobus rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s9320" xml:space="preserve"> quare [ք 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9321" xml:space="preserve">] h d cõcur
              <lb/>
            ret cũ g a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9322" xml:space="preserve"> Dico quòd cõcurret in pũcto a.</s>
            <s xml:id="echoid-s9323" xml:space="preserve"> Palã [per 18 p 3] quòd angulus g d n rectus, eſt ęqualis duo
              <lb/>
            bus angulis o c k & o k c:</s>
            <s xml:id="echoid-s9324" xml:space="preserve"> [quia ęqualis eſt angulo m o c recto, ęquali eiſdẽ angulis per 32 p 1] & an-
              <lb/>
            gulus o k c ęqualis angulo g d q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9325" xml:space="preserve"> per fabricationem] reſtat [per 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9326" xml:space="preserve">] angulus q d n ęqualis angu-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>