Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
31 11
32 12
33 13
34 14
35 15
36 16
37 17
38 18
39 19
40 20
41 21
42 22
43 23
44 24
45 25
46 26
47 27
48 28
49 29
50 30
51 31
52 32
53 33
54 34
55 35
56 36
57 37
58 38
59 39
60 40
< >
page |< < (138) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div426" type="section" level="1" n="138">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8898" xml:space="preserve">
              <pb o="138" file="0158" n="158" rhead="GNOMONICES"/>
            gulo E k N, figuræ quintæ angulus E, rectus eſt, erit per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8899" xml:space="preserve">16. </s>
            <s xml:id="echoid-s8900" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8901" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8902" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s8903" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s8904" xml:space="preserve">de triangu
              <lb/>
            lis, vel per Propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8905" xml:space="preserve">13. </s>
            <s xml:id="echoid-s8906" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8907" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8908" xml:space="preserve">Gebri, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8909" xml:space="preserve">41. </s>
            <s xml:id="echoid-s8910" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, vt
              <lb/>
            ſinusarcus N k, complementi declinationis ad ſinum anguli recti E, id eſt, ad ſinum totum, ita ſi-
              <lb/>
            nus arcus E K, complementi altitudinis Solis ad ſinum anguli N, diſtantiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8911" xml:space="preserve">Itaque
              <lb/>
            ſi fiat, vt ſinus complementi declinationis ad ſinum to@um, ita ſinus complementi altitudinis So-
              <lb/>
            lis in Verticali circulo ad aliud, inueniet ur ſinus diſtantiæ Solis à meridie.</s>
            <s xml:id="echoid-s8912" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8913" xml:space="preserve">VNDE ſi quæratur, qua hora Sol in Verticali circulo reperiatur, inuenienda primum erit al-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-01" xlink:href="note-0158-01a" xml:space="preserve">Qua hora Sol
                <lb/>
              in Verticali cir
                <lb/>
              culo exiſtat.</note>
            titudo Solis in Verticali circulo, vt ſupra docuimus, etiamſi ignota ſit diſtantia Solis à meridie:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s8914" xml:space="preserve">Deinde ex hac altitudine exploranda diſtantia Solis à meridie, vt proxime oſtendimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s8915" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8916" xml:space="preserve">SOLE in Aequatore exiſtente, facili etiam negotio ex altitudine Solis horam inquiremus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s8917" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0158-02" xlink:href="note-0158-02a" xml:space="preserve">Hora qua via
                <lb/>
              in æquinoctijs
                <lb/>
              ex altiuidine
                <lb/>
              Solis nota explo
                <lb/>
              ianda.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-03" xlink:href="note-0158-03a" xml:space="preserve">10</note>
            Quoniam enim in ſphærico triangulo E H K, quintæ figurę, ſi intelligatur Aequator eſſe G H I, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8918" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Sol in K, vt ſupra diximus, angulus H, rectus eſt, erit per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8919" xml:space="preserve">19. </s>
            <s xml:id="echoid-s8920" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8921" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8922" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s8923" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s8924" xml:space="preserve">de trian-
              <lb/>
            gulis, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8925" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s8926" xml:space="preserve">hb. </s>
            <s xml:id="echoid-s8927" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8928" xml:space="preserve">Gebri, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8929" xml:space="preserve">43. </s>
            <s xml:id="echoid-s8930" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, vt
              <lb/>
            ſmus complementi arcus EH, altitudinis poli, ad ſinum totum, ita ſinus complementi arcus E K,
              <lb/>
            hoc eſt, ita ſinus arcus A K, altitudinis Solis, ad ſinum complementi arcus H K, diſtantię Solis à
              <lb/>
            meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8931" xml:space="preserve">Quare ſi hat, vt ſinus complementi altitudinis poli ad ſinum totum, ita ſinus altitudinis
              <lb/>
            Solis ad aliud, inuenietur ſinus complementi diſtantię Solis à meridie.</s>
            <s xml:id="echoid-s8932" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8933" xml:space="preserve">IDEM quoque aliter demonſtrabimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s8934" xml:space="preserve">Quia enim in triangulo ſphærico A G K, angulus A,
              <lb/>
            rectus eſt, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8935" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s8936" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8937" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8938" xml:space="preserve">Theodoſii, quòd circulus maximus E A, per polum Horizontis E,
              <lb/>
            ductus ſit, erit per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8939" xml:space="preserve">16. </s>
            <s xml:id="echoid-s8940" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8941" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8942" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s8943" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s8944" xml:space="preserve">de triangulis, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8945" xml:space="preserve">13. </s>
            <s xml:id="echoid-s8946" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8947" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8948" xml:space="preserve">Gebri,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-04" xlink:href="note-0158-04a" xml:space="preserve">20</note>
            vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8949" xml:space="preserve">41. </s>
            <s xml:id="echoid-s8950" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, vt ſinus anguli G, complementi altitu-
              <lb/>
            dinis poli, (Si enim Aequator ponatur G H I, erit angulus G, reſpondens arcui H B, altitudinis
              <lb/>
            Aequatoris, ſeu complementi altitudinis poli) ad ſinum arcus A k, altitudinis Solis, ita ſinus an-
              <lb/>
            guli A, recti, id eſt, ita ſinus totus, ad ſinum arcus Gk, altitudinis Solis, ita ſinus an-
              <lb/>
            Si igitur fiat, vt ſinus complementi altitudinis poli, ad ſinum altitudinis Solis, ita ſinus totusad
              <lb/>
            aliud, notus fiet ſinus complementi diſtantiæ Solis à meridie.</s>
            <s xml:id="echoid-s8951" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8952" xml:space="preserve">POSTREMO in ſphæra recta ita procedemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s8953" xml:space="preserve">Sole exiſtente in æquinoctiis, accipiemus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-05" xlink:href="note-0158-05a" xml:space="preserve">Quo pacto in
                <lb/>
              ſphæra recta rẽ-
                <lb/>
              pore ęquinoctio
                <lb/>
              rum reperienda
                <lb/>
              ſit hora ex alti-
                <lb/>
              dine Solis.</note>
              <figure xlink:label="fig-0158-01" xlink:href="fig-0158-01a" number="115">
                <image file="0158-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0158-01"/>
              </figure>
            cõplementum altitudinis Solis pro diſtantia eiuſdẽ
              <lb/>
            à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8954" xml:space="preserve">Nã in appoſita figura, quam pro ſphæra
              <lb/>
            recta conſtruximus, arcus EI, diſtantiæ Solis à meri
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-06" xlink:href="note-0158-06a" xml:space="preserve">30</note>
            die, complementũ eſt arcus A I, altitudinis Solis.</s>
            <s xml:id="echoid-s8955" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8956" xml:space="preserve">QVANDO verò Sol in aliquo alio parallelo
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-07" xlink:href="note-0158-07a" xml:space="preserve">Qua ratione in
                <lb/>
              ſphæra recta ſit
                <lb/>
              indaganda ho-
                <lb/>
              ra ex al titudine
                <lb/>
              Solis in quocũ-
                <lb/>
              que parallelo
                <lb/>
              exiſtentis.</note>
            exiſtit, vt in K; </s>
            <s xml:id="echoid-s8957" xml:space="preserve">quoniã in triangulo ſphærico E I K,
              <lb/>
            angulus I, rectus eſt, erit per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8958" xml:space="preserve">19. </s>
            <s xml:id="echoid-s8959" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8960" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s8961" xml:space="preserve">Ioan.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s8962" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s8963" xml:space="preserve">de triangulis, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8964" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s8965" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s8966" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s8967" xml:space="preserve">Ge-
              <lb/>
            bri, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8968" xml:space="preserve">43. </s>
            <s xml:id="echoid-s8969" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorũ ſphæ
              <lb/>
            ricorum, vt ſinus complemẽti arcus Ik, declinatio-
              <lb/>
            nis paralleli propoſiti, ad ſinum totum, ita ſinus cõ-
              <lb/>
            plementi arcus E K, hoc eſt, ita ſinus arcus K L, alti
              <lb/>
            tudinis Solis, ad ſinum complementi arcus E I, di-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-08" xlink:href="note-0158-08a" xml:space="preserve">40</note>
            ſtantiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8970" xml:space="preserve">Quamobrem ſi fiat, vt ſinus
              <lb/>
            complementi declinationis Solis ad ſinum totum,
              <lb/>
            ita ſinus altitudinis Solis ad aliud, notus fiet ſinus
              <lb/>
            cõplementi diſtantiæ Solis à meridie. </s>
            <s xml:id="echoid-s8971" xml:space="preserve">Igitur ex co-
              <lb/>
            gnita diei hora altitudinem Solis ſupra Horizontem: </s>
            <s xml:id="echoid-s8972" xml:space="preserve">Et contra ex altitudine Solis nota horam dioi
              <lb/>
            cognouimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s8973" xml:space="preserve">Quod erar faciendum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8974" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div491" type="section" level="1" n="139">
          <head xml:id="echoid-head142" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s8975" xml:space="preserve">QVANDO inueniendæ ſunt altitudines Solis pro ſingulis horis duorum parallelorum oppoſito-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-09" xlink:href="note-0158-09a" xml:space="preserve">50</note>
            rum, quales ſunt v. </s>
            <s xml:id="echoid-s8976" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s8977" xml:space="preserve">duo tropici à principijs ♋, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8978" xml:space="preserve">♑, deſcripti, quod non rarò vſu venit in conſtruen-
              <lb/>
            dis inſtrumentis horarijs, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8979" xml:space="preserve">in deſcriptionibus horologiorum, perfacile reddetur totum negotium, ſi ea,
              <lb/>
            quæ iamiam explicabimus, attentè conſiderentur.</s>
            <s xml:id="echoid-s8980" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s8981" xml:space="preserve">NAM ſi primo velimus modo vti, permanebit pro ſingulis horis vtriuſque paralleli eadem medietas
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0158-10" xlink:href="note-0158-10a" xml:space="preserve">Qui numeti nõ
                <lb/>
              mutentur un-
                <lb/>
              quam, ſi per pri
                <lb/>
              mum modum
                <lb/>
              traditum inue-
                <lb/>
              ſtigentur altitu
                <lb/>
              dines S olis pro
                <lb/>
              ſingulis. horis
                <lb/>
              duorum paralle
                <lb/>
              lotum oppoſito
                <lb/>
              rum.</note>
            rectæ compoſitæ ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8982" xml:space="preserve">ſinu depreſſionis meridianæ, ita vt ſemel inuenta huiuſ-
              <lb/>
            modi medietas adbibeatur ad omnium horarum altitudines perueſtigandas in duobus parallelis oppoſi-
              <lb/>
            tis. </s>
            <s xml:id="echoid-s8983" xml:space="preserve">Quia enim, vt in ſcholio antecedentis propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8984" xml:space="preserve">oſtendimus, depreſſio meridiana cuiuſcunque paralleli
              <lb/>
            æqualis eſt altitudini meridianæ paralleli oppoſiti, fit vt recta compoſita ex ſinu altitudinis meridianæ, et
              <lb/>
            ſinu depreſſionis meridianæ vnius paralleli, ſit æqualis rectæ compoſitæ ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8985" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſinu depreſſionis meridianæ alterius paralleli oppoſiti, quandoquidem depreſſio meridiana illius æqualis
              <lb/>
            eſt altitudini meridianæ huius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8986" xml:space="preserve">huius meridiana depreſſio ęqualis illius altitudini meridianæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s8987" xml:space="preserve">Vnde &</s>
            <s xml:id="echoid-s8988" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>