160148Diſſertatio Sexta.
deſinat, obſeruaui ex pyramide percuſſâ admodum paucas ſcintil-
las emicare, ex priſmate aliquanto plures, ſed ex baſi ſeu radice
admodum frequentes, & acriorem ſulphuris odorem emittentes:
ſi verò ex aĕre attrito ignis ille gigneretur, multo magis id con-
tingeret, quando durior, & magis compacta, atque perfecta
chryſtalli pars, ſcilicet priſmatis, aut pyramidis angulus à radice
remotior, percutitur. Nam quod aëris attriti ea ſit vis, vt plum-
beas ſagittarum cuſpides liquefaciat, vt ſcribit Ariſtoteles lib. 2.
de Cœlo text. 42. nobis credibile non eſt, qui plumbeos (immò ne
cereos quidem) globulos è fiſtulis ferreis vi ignis euibratos non li-
quefieri, licèt velociùs impulſos, quàm ſagitta ab arcûs neruo
excuſſa, quotidie videmus: ſed vel ſycophanta aliquis immode-
ratè abuti voluit Philoſophi facilitate, vel ineptus quiſpiam au-
ceps calamum videns priuatum mucrone, qui fortè in motu ex-
cidit, ſatis inſulsè exiſtimauit liquefactum plumbum perijſſe. Cœ-
terùm aliquando ex ſolo ſilice ſcintillas exilire poſſe conſtat, quia
illas ex mutuâ duorum ſilicum colliſione abſque vllo ferro erupiſſe
teſtantur plurimi (mihi quippe id videre non contigit) neque cre-
ditu difficile eſt, nam idem pyritibus colliſis accidit, atque, ſi Ari-
ſtoteli lib. 2. de part. anim. cap. 9. adhibenda eſt fides, ex percuſſis leo-
num oſſibus quaſi ex ſilice elicitur ignis: Aliquando ex ſolo cha-
lybe, nam memini vberes ſcintillas emanaſſe ex chalybeâ rotâ an-
tiquiori ſclopo affixâ, quoties ſiuè caſu, ſiuè conſultò, cum prę-
claram ferri temperationem vellem pueriliter experiri, laxato è la-
tere rota ipſa excurreret, nec omnino pyritem tangeret: id quod
etiam paſſim obſeruare licet, quando circumactâ velociùs cote re-
ſtituitur acies obtuſis nouaculis, ſæpè enim plurimæ emicant ſcin-
tillæ, quemadmodum & in acuendis enſibus; nam lapis è cotariâ
erutus non abundat huiuſmodi igniculis. Ex ſilice autem pariter
& ex chalybe, cum vterque igniculos contineat, in vulgari
igniario excitari ſcintillas procliue eſt opinari: ſiquidem ſi lapidem
ferro aliquoties percutias ad excutiendum ignem, & ſubiectâ mun-
dâ papyro excipias minutiſſimas particulas, quæ ex illa colliſione
ſeparantur, adhibito microſcopio non ſolùm lapideas arenulas
videbis, ſed & ferreas particulas cum exiguo foramine vt plurimum
in ſpeciem globi excauati, aut ſcaphij, efformatas, cuiuſmodi
ſunt, quas Bombas vulgariter appellamus; quaſi illa fuerint con-
ceptacula ignis, quiex ijs à reliquo ferro diuulſis, aperto
las emicare, ex priſmate aliquanto plures, ſed ex baſi ſeu radice
admodum frequentes, & acriorem ſulphuris odorem emittentes:
ſi verò ex aĕre attrito ignis ille gigneretur, multo magis id con-
tingeret, quando durior, & magis compacta, atque perfecta
chryſtalli pars, ſcilicet priſmatis, aut pyramidis angulus à radice
remotior, percutitur. Nam quod aëris attriti ea ſit vis, vt plum-
beas ſagittarum cuſpides liquefaciat, vt ſcribit Ariſtoteles lib. 2.
de Cœlo text. 42. nobis credibile non eſt, qui plumbeos (immò ne
cereos quidem) globulos è fiſtulis ferreis vi ignis euibratos non li-
quefieri, licèt velociùs impulſos, quàm ſagitta ab arcûs neruo
excuſſa, quotidie videmus: ſed vel ſycophanta aliquis immode-
ratè abuti voluit Philoſophi facilitate, vel ineptus quiſpiam au-
ceps calamum videns priuatum mucrone, qui fortè in motu ex-
cidit, ſatis inſulsè exiſtimauit liquefactum plumbum perijſſe. Cœ-
terùm aliquando ex ſolo ſilice ſcintillas exilire poſſe conſtat, quia
illas ex mutuâ duorum ſilicum colliſione abſque vllo ferro erupiſſe
teſtantur plurimi (mihi quippe id videre non contigit) neque cre-
ditu difficile eſt, nam idem pyritibus colliſis accidit, atque, ſi Ari-
ſtoteli lib. 2. de part. anim. cap. 9. adhibenda eſt fides, ex percuſſis leo-
num oſſibus quaſi ex ſilice elicitur ignis: Aliquando ex ſolo cha-
lybe, nam memini vberes ſcintillas emanaſſe ex chalybeâ rotâ an-
tiquiori ſclopo affixâ, quoties ſiuè caſu, ſiuè conſultò, cum prę-
claram ferri temperationem vellem pueriliter experiri, laxato è la-
tere rota ipſa excurreret, nec omnino pyritem tangeret: id quod
etiam paſſim obſeruare licet, quando circumactâ velociùs cote re-
ſtituitur acies obtuſis nouaculis, ſæpè enim plurimæ emicant ſcin-
tillæ, quemadmodum & in acuendis enſibus; nam lapis è cotariâ
erutus non abundat huiuſmodi igniculis. Ex ſilice autem pariter
& ex chalybe, cum vterque igniculos contineat, in vulgari
igniario excitari ſcintillas procliue eſt opinari: ſiquidem ſi lapidem
ferro aliquoties percutias ad excutiendum ignem, & ſubiectâ mun-
dâ papyro excipias minutiſſimas particulas, quæ ex illa colliſione
ſeparantur, adhibito microſcopio non ſolùm lapideas arenulas
videbis, ſed & ferreas particulas cum exiguo foramine vt plurimum
in ſpeciem globi excauati, aut ſcaphij, efformatas, cuiuſmodi
ſunt, quas Bombas vulgariter appellamus; quaſi illa fuerint con-
ceptacula ignis, quiex ijs à reliquo ferro diuulſis, aperto
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib