Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[301.] 49. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi fuerit lat{us} coni: locatum reflexionum tum imaginum eodem modo ſe habebunt, ut in ſpeculo plano. 42 p 7.
[302.] 50. Cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis et ſpeculi conici cõuexi nõ eſt circul{us}. 12 p 7. Idẽ 41 n 4.
[303.] 51. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reflexiõis & ſpeculi conici cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis obliquè reflexi, aliâs in ſuperficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
[304.] 52. Si à puncto in communi ſectione ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi dato, re flexio fiat: poſſunt uiſ{us} & uiſibile ſic collocari, ut ab eodem puncto, tanquam puncto circuli ba-ſi paralleli ad uiſum reflexio fiat. 32 p 7.
[305.] 53. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis, & ſpeculi conici cõuexifuerit latus conicũ: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 33 p 7.
[306.] 54. Viſu & uiſibili inter baſim ſpeculi conici conuexi, & planum per uerticem ductum, ba-ſi́ parallelum poſitis: punctum reflexionis inuenire. 35 p 7.
[307.] 55. Viſu & uiſibili in plano per uerticem ſpeculi conici conuexi ducto, baſi́ par allelo, poſitis: punctũ reflexio-nis inuenire. 36 p 7.
[308.] 56. Viſu & uiſibili ultra planum per uerticem ſpeculi conici conuexi ductum, baſi́ paralle lum, poſitis: punctum reflexionis inuenire. 37 p 7.
[309.] 57. Viſu in plano per uerticem ſpeculi conici conuexi ducto, baſi́ parallelo, uiſibili citraidẽ poſitis: punctum reflexionis inuenire. 38 p 7.
[310.] 58. Viſu in plano per uerticẽ ſpeculi conici conuexiducto, haſi́ parallelo, uiſibili ultra idẽ poſitis: pũctũ reflexiõis inuenire. 39 p 7.
[311.] 59. Viſu citra planum per uerticem ſpeculi conici cõuexi ductum, baſi́ parallelum: uiſibili ultra idem poſitis, uel contrà: punctum reflexionis inuenire. 40 p 7.
[312.] 60. In ſpeculo ſphærico cauo, imago uidetur aliâs in reflexionis puncto: aliâs in uiſu: aliâs ul-tra: aliâs citra ſpeculum: aliâs inter uiſum & ſpeculum. 11 p 8.
[313.] 61. In ſpeculo ſphærico cauo imago prouario eius ſitu at loco uariè uidetur. 12 p 8.
[314.] 62. Vιſus in centro ſpeculi ſphærici caui poſitus: ſeipſum tantùm uidet. 4 p 8. Idem 44 n 4.
[315.] 63. Semidiameter ſpeculi ſphærici caui, in qua eſt uiſ{us} extra cẽtrũ: nullum ſui punctũ obliquè ſpeculo incidẽs ad uiſum reflectit: reliqua uerò ſemidiameter prædictæ cõtinua, reflectit. 5 p 8.
[316.] 64. In ſpeculo ſphærico cauo perpendiculari incidentiæ, & linea reflexionis concurrentib{us}: eſt: ut perpendicularis incidentiæ ad rectam inter centrum ſpeculi & locum imaginis: ſic re-cta inter uiſibile & finem contingentiæ, adrectam inter finem contingentiæ & locum ima-ginis. 13 p 8.
[317.] 65. Viſu & uiſibili in diametro ſpeculi ſphærici caui æquabiliter à cẽtro diſtantib{us}: poteſt fie-rireflexio à tota peripheria circuli, quẽ ſemidiameter perpẽdicularis ad dictã diametrum, cõ-uerſa deſcribit. 14 p 8.
[318.] 66. Viſ{us} & uiſibile in diuerſis dimetris circuli (qui eſt commu nis ſectio ſuperficierum refle-xionis & ſpeculi ſphærici caui) inter ſe reflectuntur, tum à perip heria inter ſemidiametros, in quibus ſunt: tum ab alia huic oppoſita: à reliquis uerò duab{us} minimè. 20 p 8.
[319.] 67. Si uiſu & uiſibili in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, re-flexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis: linea à uiſu parallela dia- metro uiſibilis, ſecet dicti circuli peripheriam. Imago reflexa à peripheria inter parallelam & uiſibilis diametrum, uidebitur extra ſpeculum: à peripheria inter par allelam & diametrum ui- ſ{us}, ultra uiſum: à peripheria uerò oppoſita, inter uiſum & ſpe- culum. 21 p 8.
[320.] 68. In quolibet puncto diametri circuli (qui eſt com-munis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphæri-ci caui) quantumlibet continuatæ, poteſt imago uideri. 22 p 8.
[321.] 69. Si uiſu et uiſibili in eadẽ diametro circuli (ꝗ eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis: imago uidea tur in ipſo uiſu: ab uno ſemicirculi, uel à quolibet alteri{us} definiti circuli puncto poteſt ad uiſum reflexio fieri. 23 p 8.
[322.] 70. Viſu & uiſibili extra circulum (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis in diuerſis diametris: ab uno puncto fit reflexio, et una uidetur imago. 24 p 8.
[323.] 71. Si angulum comprebẽſum à duab{us} diametris, in centro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia bifariã ſecet: & ab eius termino in pe-ripheria dicto angulo ſubtenſa, ſint perpendiculares ſuper dictas diametros: puncta diametro-rum, tum in quæ perpendiculares cadunt: tũ citr a hæc, à ſpeculi centro æquabiliter diſtãtia, à ſecantis diametri terminis tantùm inter ſe mutuò reflectẽtur: duas́ babebũt imagines. 25 p 8.
[324.] 72. Si angulũ cõprehenſum à duabus diametris in cẽtro circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuper-ficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphæricicaui) tertia bifariã ſecet: et ab eius termino in peripheria dicto angulo ſubtẽſa, ſint քpẽdiculares ſuք dict{as} diametros: pũcta diametrorũ inter քipheriã et
[325.] 73. Viſu & uiſibili in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum refle-xionis & ſpeculi ſphæricicaui) à centro inæquabiliter diſtantibus: ab uno puncto peripheriæ in-ter ſemidiametros, extra quas ſunt uiſus & uiſibile, reflexio fieripoteſt. 27 p 8. 120 p 1.
[326.] 74. Si angulum comprehenſum à duabus diametris in centro circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia bifariam ſecet: puncta in dictis dia-
[327.] 75. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ refle-xiõis, et ſpeculι ſphærici caui) à cẽtro inæquabilιter diſtãtia, à pũcto aliquo peripheriæinter ſemi diametros, extr a quas ſunt, inter ſe mutuò reflectãtur: ab uno tatùm puncto reflectẽtur. 29 p 8.
[328.] 76. Viſu in diametro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphæ-rici caui) intra peripheriam poſito: uiſibile cum uiſu à centro utlibet diſtans: à quolιbet ſemicir-culi puncto ad ipſum reflecti poteſt. 30 p 8.
[329.] 77. Si à uiſu duæ rectæ lineæ tangant circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, refle xionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia per centrũ ſecet: uiſibile cũ uiſu à centro ſpeculi inæquabiliter diſtãs, poteſt reflecti à quolibet pũcto peripheriæ inter tactus punct a ultra centrũ interiectæ: ex- ceptis tactus punctis & ſecantis diametri termino. 31 p 8.
[330.] 78. Si uiſus & uiſibile intra circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæqua-biliter diſtantia, inter ſe reflect antur: angulus exterior à diame tris uiſus & uiſibilis factus, aliâs maior: aliâs minor eſt angulo incidentiæ & reflexionis ſimul utro. 32 p 8.
< >
page |< < (155) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div357" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9766" xml:space="preserve">
              <pb o="155" file="0161" n="161" rhead="OPTICAE LIBER V."/>
            ſtans baſi [per 5 th Sereni de ſectione cylindri.</s>
            <s xml:id="echoid-s9767" xml:space="preserve">] Et iam patuit [29 n] quòd ab alio pũcto illius cir-
              <lb/>
            culi non poteſt fieri ad a reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s9768" xml:space="preserve"> Et ſi ab alio
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0161-01" xlink:href="fig-0161-01a" number="87">
                <variables xml:id="echoid-variables77" xml:space="preserve">a q k b f l n g c e l d h</variables>
              </figure>
            puncto ſpeculi fiat reflexio perpẽdicularis du
              <lb/>
            cta à puncto illo, cadet orthogonaliter ſuper
              <lb/>
            axẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9769" xml:space="preserve"> [Nã cũ per 34 n 4 perpẽdicularis illa in-
              <lb/>
            tus cõtinuata fiat diameter circuli baſibus pa
              <lb/>
            ralleli:</s>
            <s xml:id="echoid-s9770" xml:space="preserve"> erit per 21 d 11.</s>
            <s xml:id="echoid-s9771" xml:space="preserve"> 29 p 1 ad axem perpendi
              <lb/>
            cularis] & ſecabit lineã a b in puncto aliquo.</s>
            <s xml:id="echoid-s9772" xml:space="preserve">
              <lb/>
            À
              <unsure/>
            pũcto illo ducatur linea ad axem in ſuper-
              <lb/>
            ficie, æquidiſtante baſi colũnæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s9773" xml:space="preserve"> erit quidẽ or-
              <lb/>
            thogonalis ſuper axem [per 21 d 11.</s>
            <s xml:id="echoid-s9774" xml:space="preserve"> 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9775" xml:space="preserve">] Et
              <lb/>
            ita duæ perpẽdiculares efficient cũ axe trian-
              <lb/>
            gulum, cuius duo anguli ſunt recti:</s>
            <s xml:id="echoid-s9776" xml:space="preserve"> quod eſt
              <lb/>
            impoſsibile [& contra 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9777" xml:space="preserve">] Palàm ergo, quòd in hoc ſitu non reflectetur b ad a, niſi à puncto g.</s>
            <s xml:id="echoid-s9778" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div359" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head350" xml:space="preserve" style="it">47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-
            <lb/>
          pſis: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 28 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s9779" xml:space="preserve">SIuerò ſuperficies a b g ſecet ſpeculũ ſectione columnari:</s>
            <s xml:id="echoid-s9780" xml:space="preserve"> dico, quòd à ſolo pũcto g fit reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s9781" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Ducatur à puncto a ſuperficies æquidiſtans baſi columnæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s9782" xml:space="preserve"> [ductis nimirũ duabus perpen di-
              <lb/>
            cularibus ſuper axem ſe interſecãtibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s9783" xml:space="preserve"> una quidẽ à puncto a per 12 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s9784" xml:space="preserve"> altera uerò ab axis pun
              <lb/>
            cto, in quod illa cadit per 11 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9785" xml:space="preserve"> Sic enim axis, qui per 21 d 11 eſt perpendicularis baſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s9786" xml:space="preserve"> erit per 4 p 11
              <lb/>
            perpendicularis plano ductarũ perpen diculariũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9787" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9788" xml:space="preserve"> per 14 p 11 baſis & hoc planũ erũt parallela]
              <lb/>
            quæ ſit e z i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9789" xml:space="preserve"> & à puncto g ſimiliter ſuperficies æquidiſtans baſi ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s9790" xml:space="preserve"> in qua ducatur ab axe linea
              <lb/>
            ad pũctũ g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9791" xml:space="preserve"> quæ ſit t g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9792" xml:space="preserve"> erit quidẽ perpẽdicularis ſuper ſuperficiẽ, cõtingẽtẽ ſpeculũ in pũcto g [per
              <lb/>
            34 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s9793" xml:space="preserve"> quia eſt diameter circuli baſibus cylindri paralleli] & cõcurrat cũ a b in puncto k [cõcurret
              <lb/>
            aũt:</s>
            <s xml:id="echoid-s9794" xml:space="preserve"> quia diuidit angulũ a g b] & ducatur à puncto g linea lõgitudinis ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s9795" xml:space="preserve"> [educto nẽpe plano
              <lb/>
            per axem & per rectã, cũ ipſo à puncto g utlibet cõcurrentẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s9796" xml:space="preserve"> erit enim huius plani & cylindraceæ ſu
              <lb/>
            perficiei cõmunis ſectio latus cylindri per 21 d 11] quæ ſit g z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9797" xml:space="preserve"> & ſit axis t q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9798" xml:space="preserve"> & à puncto b perpẽdicu
              <lb/>
            laris ducatur ad ſuperficiẽ e z i:</s>
            <s xml:id="echoid-s9799" xml:space="preserve"> quę ſit b h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9800" xml:space="preserve"> & ducãtur lineę a z, h z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9801" xml:space="preserve"> & ducatur à pũcto z in ſuperficie
              <lb/>
            illa ad axem linea, quæ ſit z q:</s>
            <s xml:id="echoid-s9802" xml:space="preserve"> erit quidẽ perpẽdicularis ſuper axem [per 3 d 11] cũ axis ſit perpẽdi-
              <lb/>
            cularis ſuper hãc ſuperficiẽ [per 21 d 11] & erit perpẽdicularis ſuper ſuperficiẽ, cõtingentẽ ſpeculũ
              <lb/>
            in puncto z [ut paulò antè oſtẽſum eſt] & cõcurrat cũ linea a k in pũcto l.</s>
            <s xml:id="echoid-s9803" xml:space="preserve"> [cõcurret uerò, quia ſe-
              <lb/>
            cat angulũ a z h.</s>
            <s xml:id="echoid-s9804" xml:space="preserve">] Dico, quòd forma puncti h reflectetur ad a, à puncto z.</s>
            <s xml:id="echoid-s9805" xml:space="preserve"> Ducatur à pũcto a æ quidi-
              <lb/>
            ſtãs lineę k g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9806" xml:space="preserve"> quę ſit a m:</s>
            <s xml:id="echoid-s9807" xml:space="preserve"> quę quidẽ cõcurret cũ b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s9808" xml:space="preserve"> [per lẽma Procli ad 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9809" xml:space="preserve">] Sit cõcurſus in pun
              <lb/>
            cto m.</s>
            <s xml:id="echoid-s9810" xml:space="preserve"> Palàm [per 6 p 11] quòd g z eſt æquidiſtãs lineæ b h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9811" xml:space="preserve"> cũ utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s9812" xml:space="preserve"> ſit orthogonalis ſuper ſuperfi
              <lb/>
            ciẽ æquidiſtantẽ baſibus colũnæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9813" xml:space="preserve"> Quare [per 7 p 11] linea b g m eſt in ſuperficie harũ linearũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9814" xml:space="preserve"> Igitur
              <lb/>
            tria pũcta m, z, h ſunt in hac
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0161-02" xlink:href="fig-0161-02a" number="88">
                <variables xml:id="echoid-variables78" xml:space="preserve">a ſ f K b h d z g e s n q o t m i p</variables>
              </figure>
            ſuքficie.</s>
            <s xml:id="echoid-s9815" xml:space="preserve"> Sed iterũ a m eſt æ-
              <lb/>
            quidiſtans k g [per fabrica-
              <lb/>
            tionẽ] & l z æquidiſtãs k g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9816" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniã g z æquidiſtãs t q &
              <lb/>
            inter ſuperficies æquidiſtan
              <lb/>
            tes.</s>
            <s xml:id="echoid-s9817" xml:space="preserve"> [nã per 21 d 11 latus z g &
              <lb/>
            axis q t paralleli & æquales,
              <lb/>
            circulis oppoſitis & paral-
              <lb/>
            lelis terminantur, in quibus
              <lb/>
            ſemidiametritg, q z ſunt pa
              <lb/>
            rallelę per 33 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s9818" xml:space="preserve"> & t g conti-
              <lb/>
            nuata eſt in k.</s>
            <s xml:id="echoid-s9819" xml:space="preserve">] Igitur l z æ-
              <lb/>
            quidiſtãs a m [ք 30 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s9820" xml:space="preserve"> ſunt
              <lb/>
            enim m a, z l eidẽ t g k paral-
              <lb/>
            lelæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s9821" xml:space="preserve">] Quare ſunt in eadem
              <lb/>
            ſuperficie [per 35 d 1] & in ea eſt linea a h [per 7 p 11:</s>
            <s xml:id="echoid-s9822" xml:space="preserve"> quia cõnectit m a, z l parallelas.</s>
            <s xml:id="echoid-s9823" xml:space="preserve">] Igitur in hac
              <lb/>
            ſuperficie ſunt tria puncta, m, z, h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9824" xml:space="preserve"> & iã patuit, quòd ſint in ſuperficie b m h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9825" xml:space="preserve"> igitur ſunt in linea cõmu
              <lb/>
            ni his duabus ſuperficiebus.</s>
            <s xml:id="echoid-s9826" xml:space="preserve"> Igitur [per 3 p 11] h z m eſt linea recta.</s>
            <s xml:id="echoid-s9827" xml:space="preserve"> Palàm igitur, cum g ſit punctum
              <lb/>
            reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s9828" xml:space="preserve"> erit [per 12 n 4] angulus a g k æqualis angulo k g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s9829" xml:space="preserve"> & ita [per 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s9830" xml:space="preserve">1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s9831" xml:space="preserve">] ęqualis an-
              <lb/>
            gulo a m g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9832" xml:space="preserve"> ſed [per 29 p 1] eſt æqualis m a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s9833" xml:space="preserve"> quia coalternus.</s>
            <s xml:id="echoid-s9834" xml:space="preserve"> Igitur [per 6 p 1] a g, m g ſunt æ qua
              <lb/>
            les.</s>
            <s xml:id="echoid-s9835" xml:space="preserve"> Sed quoniam g z eſt orthogonalis ſuper quãlibet lineã ſuperficiei z a h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9836" xml:space="preserve"> [per 3 d 11] erit quadra
              <lb/>
            tũ m g æquale quadratis m z, g z [per 47 p 1] erit igitur a z æqualis m z [Nam propter eandẽ cauſ-
              <lb/>
            ſam quadratum a g æquatur quadratis a z, g z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9837" xml:space="preserve"> at quadrata a g, m g æquãtur:</s>
            <s xml:id="echoid-s9838" xml:space="preserve"> quia ipſorum latera a g,
              <lb/>
            m g æquãtur:</s>
            <s xml:id="echoid-s9839" xml:space="preserve"> communi igitur quadrato g z ablato, reliquum quadratũ a z ęquabitur quadrato m z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9840" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quare ipſorũ latera m z, a z ęquabuntur.</s>
            <s xml:id="echoid-s9841" xml:space="preserve">] Quare [per 5 p 1] angulus a m z eſt æqualis angulo m a z:</s>
            <s xml:id="echoid-s9842" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſed [per 29 p 1] angulus a m z eſt æqualis angulo l z h:</s>
            <s xml:id="echoid-s9843" xml:space="preserve"> & angulus z a m eſt æqualis l z a:</s>
            <s xml:id="echoid-s9844" xml:space="preserve"> quia coal-
              <lb/>
            ternus.</s>
            <s xml:id="echoid-s9845" xml:space="preserve"> Igitur angulus a z l eſt æqualis angulo l z h.</s>
            <s xml:id="echoid-s9846" xml:space="preserve"> Quare forma puncti h accedẽs ad punctũ z, re-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>