Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[101.] 51. Motus uiſibilis percipitur in tempore ſenſili.
[102.] 52. Quies percipitur è uiſibili, eundem ſitum locum́ tempore ſenſili occupante. 112 p 4.
[103.] 53. Aſperitas percipitur è luce aſper am ſuperficiem illuminante. 139 p 4.
[104.] 54. Lenit as percipitur è luce lenem ſuperficiem illuminante. 140 p 4.
[105.] 55. Perſpicuit{as} percipitur è perceptione corporis denſi ultra corp{us} perſpicuum poſiti. 142 p 4.
[106.] 56. Denſitas percipitur è perſpicuitatis priuatione. 143 p 4.
[107.] 57. Vmbra percipitur è lucis unius abſentia, alterius præſentia. 145 p 4.
[108.] 58. Obſcurit{as} percipitur è lucis priuatione & abſentia. 146 p 4.
[109.] 59. Pulchritudo percipitur tum è ſingulis uiſibilibus ſpeciebus, tum è pluribus ſimul coniun ctis, ſymmetris inter ſe. 148 p 4.
[110.] 60. Deformitas percipitur tum è ſingulis uiſibilibus ſpeciebus, tum è pluribus ſimul coniun-ctis, aſymmetris inter ſe. 149 p 4.
[111.] 61. Similitudo percipitur è uiſibilium inter ſe conuenientia. 151 p 4.
[112.] 62. Dißimilitudo percipitur è priuatione ſimilitudinis & conuenientiæ uiſibilium inter ſe. 152 p 4.
[113.] DE DIVERSITATE COMPREHENSIONIS VISVS AB intentionibus particularibus. Cap. III. 63. Viſus plures uiſibiles ſpecies ſimul percipit. 2 p 4.
[114.] 64. Viſio fit aſpectu, aut obtutu. 51 p 3.
[115.] 65. Viſio per aſpectum, fit per quemlibet pyramidis opticæ radium: per obtutum uerò fit per ſolum axem. 52 p 3.
[116.] 66. Obtut{us} iteratio alti{us} imprimit formas uiſibiles animo, certiores́ efficit. 58 p 3.
[117.] 67. E uiſibili ſæpi{us} uiſo remanet in animo generalis notio: qua quodlibet uiſibile ſimile per cipitur & cognoſcitur. 61 p 3. Idem 14 n.
[118.] 68. Eſſentia uiſibilis percipitur è ſpecieb{us} uifibilib{us}, beneficio formæ in animo reſiden-tis. 66 p 3.
[119.] 69. Diſtinctauiſio fit aut obtutu ſolo: aut obtutu & anticipata notione ſimul. 62 p 3.
[120.] 70. Obtut{us} fit in tempore. 56 p 3.
[121.] 71. Viſibile obtutu & antegreſſa cognitione ſimul, minore tempore percipitur, quàm ſolo ob-tutu. 64 p 3.
[122.] 72. Generales uiſibilis ſpecies citi{us} percipiuntur ſingularib{us}. 71 p 3.
[123.] 73. E uiſibilib{us} communib{us} alia alijs citi{us} percipiuntur. 72 p 3.
[124.] 74. Temp{us} obtut{us} pro ſpecierum uiſibilium uarietate uariat. 56 p 3.
[125.] 75. Viſio per anticipatam notionem & breuem obtutum, eſt incerta. 65 p 3.
[126.] 76. Vera uiſibilis forma percipitur obtutu: accurata conſideratione: & dilig enti omnium uiſibilium ſpecierum diſtinctione. 57 p 3.
[127.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER TERTIVS.
[128.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. 1. 1. Viſ{us} in perceptione uiſibilium aliquando allucinatur. 1 p 4.
[129.] DE IIS QVAE DEBENT PRAEPONI SERMONI in deceptionibus uiſus. Cap. II. 2. Axes pyramidum opticarum utriuſ uiſ{us} per centrum foraminis uueæ tranſeuntes, in uno uiſibilis puncto ſemper concurrunt: & ſunt perpendiculares ſuperficiei uiſ{us}. 32. 35 p 3.
[130.] 3. Sit{us} uiſibilis erga utrun uiſum eſt plerun ſit{us} ſimilis. Ita axes pyramidum optica-rum & lineæ ab utro uiſu ductæ ad cõcurſum duorum axιum, factũ in recta linea adutrun axem perpendiculari, ſunt æquales. 40. 42 p 3.
< >
page |< < (156) of 778 > >|
162156ALHAZEN flectetur ad punctum a. [per 12 n 4. ] Si ergo dicatur, quòd ab alio puncto, quàm à puncto g, poteſt
forma b reflecti ad a:
illud aliud punctũ aut erit in linea lõgitudinis, quæ eſt g z: aut in alia. Si eſt in li
nea g z:
ducatur ab eo perpẽdicularis: quę neceſſariò ſecabit lineã a k [quia ſecar angulũ lineis inci
dẽtię & reflexionis cõprehenſum, ut patet per 13 n 4] & [per 28 p 1] erit æquidiſtãs lineę a m:
& li-
nea ducta à puncto b ad illud punctũ neceſſariò cõcurret cũ a m:
[per lemma Procli ad 29 p 1] & e-
rit punctũ illud, & punctũ m in eadẽ ſuperficie:
& linea illa aut cadet ſuper pũctũ m: autſuper aliud.
Si ſuper punctũ m:
erit ducere à puncto b ad punctũ m duas lineas rectas: quod eſt impoſsibile. [ſic
enim duę rectę lineę ſpatiũ cõprehenderẽt cõtra 12 ax.
] Si aũtad aliud punctũ lineę a m: ducatur à
puncto illo linea ad punctũ z:
& probabitur, quòd hęc linea cũ h z facit lineã rectã, ſicut probatũ eſt
de linea z m:
& ita à puncto h erit ducere duas lineas rectas, per punctũ z trãſeuntes in diuerſa pun-
cta lineę a m cadẽtes:
quod eſt impoſsibile [& cõtra 1 p 11: hocq́; modo duarü rectarũ linearũ eſſet
cõmune ſegmentum contra lineę rectę definitionẽ.
] Palàm ergo, quòd à nullo puncto lineę g z, niſi
à g, poteſt b reflecti ad a.
Si dicatur, quòd à puncto extra hãc lineam ſumpto: ducatur ſuper punctũ
illud linea longitudinis ſpeculi:
[per 7 th. Sereni de ſectione cylindri] & à puncto circuli e z i, in
quod cadit hęc linea, probabitur h reflecti ad a ſecundũ ſuprà dictã probationẽ:
ſed iã probatũ eſt.
quòd h à puncto z reflectitur ad a.
Etita impoſsibile: [quia ita à duobus ſpeculi punctis forma e-
iuſdem uiſibilis ad eundem uiſum reflecteretur, contra 51 n 4, & 29 n.
] Reſtat ergo ut à ſolo puncto
ſpeculi reflectatur b ad a.
Quod eſt propoſitum.
48. Si communis ſectio ſuperſicierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-
pſis: uiſu & uiſibili datis, punctum reflexionis inucnire. 29 p 7.
AMplius: dato pũcto b, quod reflectatur ad a: erit in uenire punctũ reflexionis: & hoc patebit
per reuolutionẽ prędictę probationis.
Ducatur à puncto a ſuperficies æquidiſtãs baſi colu-
mnę:
quę quidẽ ſecabit columnã ſuper circulũ: [per 5 th. Sereni de ſectione cylindri] qui ſit
e z i:
& ducatur à puncto b perpẽdicularis ſuperhãc ſuperficiẽ: quę ſit b h: & inueniatur in hac ſu-
perficie punctũ, à quo fit reflexio h ad a:
[ut traditũ eſt 31 uel 39 n] quod ſit z: & à puncto z ducatur
linea longitudinis:
[per 7 th. Sereni de ſectione cylindri] quę ſit z g: & à pũcto z perpẽdicularis z
l:
& huic æquidiſtãs à pũcto a: quę ſit a m: & etiã linea h z producatur, quouſq; cõcurrat cũea: [con
curret uerò per lemma Procli ad 29 p 1] & ſit cõcurſus in pũcto m:
& à pũcto m ducatur linea ad b:
quę neceſſariò ſecabit lineã z g:
cũ ſit in eadẽ ſuperficie cũ ea: quoniã cũ b h ſit æquidiſtãs g z: [per
6 p 11:
eſt enim utraq; ipſarũ perpẽdicularis circulo e zi] erit h z m in ſuperficie illarũ: [per 7 p 11:
quia cõnectit parallelas] & ita b m in eadẽ:
quę, ſi ſecuerit z g in puncto g: erit g punctum reflexio-
nis:
quod quidem, ſi reuoluas probationem prædictam, uidere poteris.
49. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi fuerit lat{us} coni:
locatum reflexionum tum imaginum eodem modo ſe habebunt, ut in ſpeculo plano. 42 p 7.
IN ſpeculis exteriorib. pyramidalibus, ſi linea cõmunis ſupficiei reflexiõis & ſpeculi, fuerit linea
lõgitudinis ſpeculi:
erit locus imaginis, ſicut aſsignatus eſt in ſpeculis planis. Et eadẽ eſt ꝓbatio.
50. Cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis et ſpeculi conici cõuexi nõ eſt circul{us}. 12 p 7. Idẽ 41 n 4.
QVòd aũt nõ poſsit eſſe linea cõmunis, circulus: palàm per hoc: q đ ſuperficies reflexionis or
thogonalis eſt ſuper ſuperficiẽ, cõtingentẽ ſpeculũ in pũcto reflexionis [per 13 n 4] & cir-
culus neceſſariò eſt æquidiſtans baſi.
[per cõuerſionẽ 4 th 1 conicorũ Apollonij] Superfi-
cies ergo hęc æquidiſtãs baſi, nõ erit orthogonalis ſuper ſuperficiẽ, cõtingentẽ ſpeculũ.
[Nam pla-
nũ tangẽs conũ, tangit in latere per 35 n 4, ad baſim & circulũ ipſi parallelũ obliquo:
quia eſt latus
trianguli acutanguli facti à plano conũ per uerticẽ ſecante, per 3 th 1 conicorũ Apollonij.
Quare cir
culus erit extra reflexionis ſuperficiem:
neq; idcirco uiſibile ab ipſo ad uiſum reflectetur. ]
51. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reflexiõis & ſpeculi conici cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis
obliquè reflexi, aliâs in ſuperficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
SI uerò cõmunis linea fuerit ſectio pyramidalis: imagines quędam erunt in ſuperficie ſpeculi:
quędã intra ſpeculũ:
quędã extra. Etidẽ eſt aſsignationis modus, qui fuit in ſpeculo columna-
ri exteriore:
[44 n] & eadẽ ꝓbatio. Et (ſicut eſt in colũnari exteriore) [44 n] penperpẽdi
cularẽ uiſualẽ nõ reflectetur forma ad oculũ, niſi pũcti ſuperficiei oculi tãtũ:
& hoc ab uno ſolo ſpe-
culi pũcto:
& locus imaginis eius erit cõtinuus locis aliarũ imaginũ, ſicut patuit ſuperius [44 n. ]
52. Si à puncto in communi ſectione ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi dato, re
flexio fiat: poſſunt uiſ{us} & uiſibile ſic collocari, ut ab eodem puncto, tanquam puncto circuli ba-
ſi paralleli ad uiſum reflexio fiat. 32 p 7.
REſtat in his ſpeculis declarare: quòd ab uno ſolo puncto eius fiat reflexio: quod ſic patebit.
Sit uiſus a:
b punctũ uiſum: g punctũ reflexionis: & ducatur ſuper punctũ g ſuperficies æqui
diſtãs baſi:
[ductis nimirũ duabus perpẽdicularibus ſuper axem ſe interſecãtibus: una qui-
dẽ à reflexionis puncto per 12 p 1:
altera uerò ab axis puncto, in quod illa cadit, per 11 p 1. Sic enim
axis, qui per 18 d 11 perpendicularis eſt baſi:
erit per 4 p 11 perpendicularis plano ductarũ perpendi
culariũ.
Quare per 14 p 11 baſis & hoc planũ erunt parallela] quę quidẽ ſecabit pyramidẽ ſuper cir-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index