Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
151 145
152 146
153 147
154 148
155 149
156 150
157 151
158 152
159 153
160 154
161 155
162 156
163 157
164 158
165 159
166 160
167 161
168 162
169 163
170 164
171 165
172 166
173 167
174 168
175 169
176 170
177 171
178 172
179 173
180 174
< >
page |< < (160) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div371" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10264" xml:space="preserve">
              <pb o="160" file="0166" n="166" rhead="ALHAZEN"/>
            [ſecabitaũt:</s>
            <s xml:id="echoid-s10265" xml:space="preserve"> quia cũ ſint in uno plano ք 23 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s10266" xml:space="preserve"> & et ſecet angulũ a e b:</s>
            <s xml:id="echoid-s10267" xml:space="preserve"> cõtinuata ſecabit etiã baſim
              <lb/>
            angulo ſubtẽſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s10268" xml:space="preserve">] Palàm, quoniã m b æquidiſtat g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10269" xml:space="preserve"> eſt in eadẽ ſuperficie cũ ipſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s10270" xml:space="preserve"> [ք 35 d 1] quę ſu
              <lb/>
            perficies ſecat ſuperficiẽ m g n & ſuperficiẽ b e a ęquidiſtãtes, ſuper duas lineas m g, b e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10271" xml:space="preserve"> ergo [ք 16 p
              <lb/>
            11] m g æquidiſtãs eſt b e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10272" xml:space="preserve"> Similiter n a, ge ſunt in ſuperficie ſecante illas ſuperficies æquidiſtãte s, ſu
              <lb/>
            per n g, a e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10273" xml:space="preserve"> igitur [per 16 p 11] n g æquidiſtat a e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10274" xml:space="preserve"> Similiter ſuperficies q g e ſecat eaſdẽ ſuperficies, ſu
              <lb/>
            per duas lineas r e, q g:</s>
            <s xml:id="echoid-s10275" xml:space="preserve"> igitur [ք 16 p 11] r e, q g æquidiſtãt.</s>
            <s xml:id="echoid-s10276" xml:space="preserve"> Igitur q g & m g æquidiſtãt b e, r e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10277" xml:space="preserve"> Quare
              <lb/>
            [ք 10 p 11] angulus m g q æqualis angulo b e r:</s>
            <s xml:id="echoid-s10278" xml:space="preserve"> & angulus q g n æqualis angulo r e a:</s>
            <s xml:id="echoid-s10279" xml:space="preserve"> & angulus b e r
              <lb/>
            æqualis angulo r e a.</s>
            <s xml:id="echoid-s10280" xml:space="preserve"> [ꝗa angulus m g q æquatus eſt angulo n g q.</s>
            <s xml:id="echoid-s10281" xml:space="preserve">] Et ita pũctũ a põt reflecti ad pun
              <lb/>
            ctũ b à pũcto e [ք 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s10282" xml:space="preserve">] Si ergo à pũcto a ducatur ęꝗdiſtãs q e, & alia ęꝗ diſtãs r e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10283" xml:space="preserve"> & ducatur b e, do
              <lb/>
            nec cõcurrat cũ linea æꝗdiſtãte ipſi q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10284" xml:space="preserve"> & ducãtur lineę cõmunes, ut prius, & m e, n e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10285" xml:space="preserve"> & iteretur ꝓ-
              <lb/>
            batio p̃dicta:</s>
            <s xml:id="echoid-s10286" xml:space="preserve"> patebit, qđ n põtreflecti ad m à pũcto e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10287" xml:space="preserve"> Erit igitur e pũctũ reflexiõis.</s>
            <s xml:id="echoid-s10288" xml:space="preserve"> Qđ eſt ꝓpoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s10289" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div372" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head359" xml:space="preserve" style="it">56. Viſu & uiſibili ultra planum per uerticem ſpeculi conici conuexi ductum, baſi́ paralle
            <lb/>
          lum, poſitis: punctum reflexionis inuenire. 37 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10290" xml:space="preserve">SI uerò ambo fuerint ultra m g n:</s>
            <s xml:id="echoid-s10291" xml:space="preserve"> fiat pyramis huic oppoſita:</s>
            <s xml:id="echoid-s10292" xml:space="preserve"> & eſt, ut ꝓtrahãtur lineæ lõgitudi
              <lb/>
            nis pyramidis iã factæ [ut è 1 d 1 coni.</s>
            <s xml:id="echoid-s10293" xml:space="preserve"> Apol.</s>
            <s xml:id="echoid-s10294" xml:space="preserve"> intelligitur] & à pũcto a ducatur ſuperficies, ſecans
              <lb/>
            hãc ultimã pyramidẽ ſuք circulũ y z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10295" xml:space="preserve"> [ut oſtẽſum eſt 52 n:</s>
            <s xml:id="echoid-s10296" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s10297" xml:space="preserve"> hic circulus parallelus utriuſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10298" xml:space="preserve">
              <lb/>
            coni baſib.</s>
            <s xml:id="echoid-s10299" xml:space="preserve"> ք cõuerſionẽ 4 th 1 coni.</s>
            <s xml:id="echoid-s10300" xml:space="preserve"> Apol.</s>
            <s xml:id="echoid-s10301" xml:space="preserve">] B aũt erit in
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0166-01" xlink:href="fig-0166-01a" number="93">
                <variables xml:id="echoid-variables83" xml:space="preserve">z y a p d q b m n g t e f r h</variables>
              </figure>
            hac ſuքficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s10302" xml:space="preserve"> aut nõ.</s>
            <s xml:id="echoid-s10303" xml:space="preserve"> Si fuerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s10304" xml:space="preserve"> fiat operatio à pũcto b.</s>
            <s xml:id="echoid-s10305" xml:space="preserve"> [ut
              <lb/>
            54 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s10306" xml:space="preserve">] Si nõ:</s>
            <s xml:id="echoid-s10307" xml:space="preserve"> ducatur linea g b, uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10308" xml:space="preserve"> dũ cõcurrat cũ hac ſu
              <lb/>
            perficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s10309" xml:space="preserve"> [cõcurret aũt:</s>
            <s xml:id="echoid-s10310" xml:space="preserve"> quia eſt inter plana parallela] &
              <lb/>
            ſit cõcurſus in pũcto d.</s>
            <s xml:id="echoid-s10311" xml:space="preserve"> Palàm, qđ a reflectitur ad d ab ali
              <lb/>
            quo pũcto circuli y z interiore [per 40 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s10312" xml:space="preserve">] Inueniatur
              <lb/>
            pũctũ illud:</s>
            <s xml:id="echoid-s10313" xml:space="preserve"> ſicut deinceps ꝓbabimus & docebimus, nõ
              <lb/>
            ex anterioribus:</s>
            <s xml:id="echoid-s10314" xml:space="preserve"> & ſit z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10315" xml:space="preserve"> & ducãtur lineæ a z, d z, a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s10316" xml:space="preserve"> & li-
              <lb/>
            nea p z diuidat angulũ illũ ք æq̀ualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s10317" xml:space="preserve"> [ք 9 p 1] & à pun-
              <lb/>
            cto g ducatur g z linea lõgitudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s10318" xml:space="preserve"> [ut oſtẽſum eſt 52 n]
              <lb/>
            & ducatur a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s10319" xml:space="preserve"> & producatur linea z g ad aliã pyramidẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s10320" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quę quidẽ perueniet ad ſuperficiẽ eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s10321" xml:space="preserve"> & erit linea lõgi-
              <lb/>
            tudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s10322" xml:space="preserve"> [ut patet è 1 d 1 coni.</s>
            <s xml:id="echoid-s10323" xml:space="preserve"> Apollo.</s>
            <s xml:id="echoid-s10324" xml:space="preserve">] & ſit z g e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10325" xml:space="preserve"> Palàm,
              <lb/>
            quòd ſuperficies p z e ſecabit lineã a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s10326" xml:space="preserve"> ſecet in puncto q:</s>
            <s xml:id="echoid-s10327" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ducatur à pũcto q perpẽdicularis ſuper lineã g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10328" xml:space="preserve"> [ք 12
              <lb/>
            p 1] & cadat in pũctũ e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10329" xml:space="preserve"> & erit perpẽdicularis ſuper ſuper
              <lb/>
            ficiẽ, cõtingentẽ pyramidẽ ſuper lineã g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10330" xml:space="preserve"> [ք 3 d 11] & ſu-
              <lb/>
            perpũctũ e fiat ſuperficies, æquidiſtãs baſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s10331" xml:space="preserve"> quę ſit f e h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10332" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            ducatur à pũcto d linea æquidiſtãs z e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10333" xml:space="preserve"> quę ſit d h, cõcur-
              <lb/>
            rẽs cũ ſuperficie illa in pũcto h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10334" xml:space="preserve"> [cõcurret aũt:</s>
            <s xml:id="echoid-s10335" xml:space="preserve"> quia cõcur
              <lb/>
            rit cũ plano ipſi parallelo] & eidẽ lineæ ſit æ quidiſtãs a f.</s>
            <s xml:id="echoid-s10336" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Palàm, quoniam d h eſt æquidiſtãs z e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10337" xml:space="preserve"> quòd ſunt in eadẽ
              <lb/>
            ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s10338" xml:space="preserve"> [ք 35 d 1] quę ſuperficies ſecat ſuperficies æ-
              <lb/>
            quidiſtantes, ſuper duas lineas d z, h e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10339" xml:space="preserve"> igitur [ք 16 p 11] h
              <lb/>
            e, d z ſunt ęquidiſtátes.</s>
            <s xml:id="echoid-s10340" xml:space="preserve"> Similiter a z, fe ſunt ęquidiſtãtes.</s>
            <s xml:id="echoid-s10341" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Similiter, quoniã p z trãſit per cêtrũ circuli y z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10342" xml:space="preserve"> [ducta e-
              <lb/>
            nim recta linea circulũ in pũcto z tãgẽte ք 17 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s10343" xml:space="preserve"> quoniã angulus a z d bifariã ſectus eſt à linea p z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10344" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            anguli incidẽtiæ & reflexiõis æquãtur ք 10 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s10345" xml:space="preserve"> anguli igitur deinceps lineę p z & tãgẽtis ęquãtur ք
              <lb/>
            2 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s10346" xml:space="preserve"> & ita ք 10 d 1 uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10347" xml:space="preserve"> rectus eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s10348" xml:space="preserve"> Quare ք 19 p 3 p z eſt diameter circuli y z] ſimiliter r e t ք cẽtrũ al
              <lb/>
            terius circuli, ſuper quẽ ſuperficies a e h ſecat pyramidẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s10349" xml:space="preserve"> Igitur ſuperficies p z e r ſecat duas ſuperfi-
              <lb/>
            cies æquidiſtãtes, ſuper duas lineas p z, r e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10350" xml:space="preserve"> igitur [ք 16 p 11] p z æquidiſtat r e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10351" xml:space="preserve"> Quare [ք 10 p 11] an-
              <lb/>
            gulus a z p æ qualis angulo f e r:</s>
            <s xml:id="echoid-s10352" xml:space="preserve"> & angulus d z p angulo h e r:</s>
            <s xml:id="echoid-s10353" xml:space="preserve"> & ita erit angulus f e r æqualis angulo
              <lb/>
            r e h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10354" xml:space="preserve"> [ꝗa a z p æquatus eſt d z p.</s>
            <s xml:id="echoid-s10355" xml:space="preserve">] Quare f reflectetur ad h à pũcto e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10356" xml:space="preserve"> Igitur ſi à pũcto f ꝓtraxerimus
              <lb/>
            ęquidiſtãtẽ q e, & aliã æquidiſtãtẽ r e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10357" xml:space="preserve"> & lineas cõmunes, ſicut ſuprà:</s>
            <s xml:id="echoid-s10358" xml:space="preserve"> & iterauerimus modũ ꝓbandi
              <lb/>
            prædictũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s10359" xml:space="preserve"> patebit, quòd punctum a reflectetur ad b à puncto e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10360" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s10361" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div374" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head360" xml:space="preserve" style="it">57. Viſu in plano per uerticem ſpeculi conici conuexi ducto, baſi́ parallelo, uiſibili citraidẽ
            <lb/>
          poſitis: punctum reflexionis inuenire. 38 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10362" xml:space="preserve">SI uerò centrũ uiſus fuerit in ſuperficie æquidiſtante, quæ eſt ſupra uerticẽ, ſcilicet g:</s>
            <s xml:id="echoid-s10363" xml:space="preserve"> & punctũ
              <lb/>
            uiſum citra hãc ſuperficiẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s10364" xml:space="preserve"> erit inuenire punctũ reflexionis hoc modo.</s>
            <s xml:id="echoid-s10365" xml:space="preserve"> Sit enim cẽtrũ uiſus m:</s>
            <s xml:id="echoid-s10366" xml:space="preserve">
              <lb/>
            pũctũ uiſum a:</s>
            <s xml:id="echoid-s10367" xml:space="preserve"> & ſit m n g ſuperficies æquidiſtãs baſi pyramidis:</s>
            <s xml:id="echoid-s10368" xml:space="preserve"> & à pũcto a ducatur ſuperfici-
              <lb/>
            es æquidiſtãs baſi pyramidis:</s>
            <s xml:id="echoid-s10369" xml:space="preserve"> [ut mõſtratũ eſt 52 n] quæ ſecabit pyramidẽ ſuper circulũ [per 4 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s10370" xml:space="preserve"> 1
              <lb/>
            coni.</s>
            <s xml:id="echoid-s10371" xml:space="preserve"> Apol.</s>
            <s xml:id="echoid-s10372" xml:space="preserve">] ꝗ ſit d e k:</s>
            <s xml:id="echoid-s10373" xml:space="preserve"> cuius cẽtrũ t:</s>
            <s xml:id="echoid-s10374" xml:space="preserve"> & à pũcto m ducatur perpẽdicularis ſuper hãc ſuperficiẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s10375" xml:space="preserve"> [ք 12
              <lb/>
            p 1] quę ſit m h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10376" xml:space="preserve"> & ducatur axis g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s10377" xml:space="preserve"> & linea h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s10378" xml:space="preserve"> & ducatur ab m ad a linea recta m a:</s>
            <s xml:id="echoid-s10379" xml:space="preserve"> & à puncto a du
              <lb/>
            catur ad lineã h t, intra circulũ, linea a e q, & e q ſit æqualis q t ſecũdũ ſupradicta:</s>
            <s xml:id="echoid-s10380" xml:space="preserve"> [37 n] & ducatur
              <lb/>
            linea t e i:</s>
            <s xml:id="echoid-s10381" xml:space="preserve"> & à pũcto h ducatur æquidiſtãs te, & æqualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s10382" xml:space="preserve"> [ք 31.</s>
            <s xml:id="echoid-s10383" xml:space="preserve"> 3 p 1] q̃ ſit h b:</s>
            <s xml:id="echoid-s10384" xml:space="preserve"> & ducãtur lineæ m b,
              <lb/>
            b e, g e.</s>
            <s xml:id="echoid-s10385" xml:space="preserve"> Palã, qđ ſuperficies g t e ſecabit lineã a m:</s>
            <s xml:id="echoid-s10386" xml:space="preserve"> ſit punctũ ſectionis f:</s>
            <s xml:id="echoid-s10387" xml:space="preserve"> & ducatur à pũcto fperpẽdi
              <lb/>
            cularis ſuper lineã e g:</s>
            <s xml:id="echoid-s10388" xml:space="preserve"> [ք 12 p 1] & ꝓducatur ad axem:</s>
            <s xml:id="echoid-s10389" xml:space="preserve"> [cũ quo cõcurret, ut oſtẽſum eſt 54 n] cadẽs
              <lb/>
            in pũctũ o:</s>
            <s xml:id="echoid-s10390" xml:space="preserve"> quę ſit f o p:</s>
            <s xml:id="echoid-s10391" xml:space="preserve"> & ducãtur lineæ m o, a o.</s>
            <s xml:id="echoid-s10392" xml:space="preserve"> Dico, qđ o eſt punctũ reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s10393" xml:space="preserve"> Palã, quoniã h b
              <lb/>
            æquidiſtãs & æqualis t e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10394" xml:space="preserve"> [per fabricationẽ] igitur h t æquidiſtãs & æqualis e b.</s>
            <s xml:id="echoid-s10395" xml:space="preserve"> [per 33 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s10396" xml:space="preserve">] Sed m h
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>