Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[131.] 4. Duærectæ lineæ ab utro uiſu ductæad concurſum duorum axium, factum in recta linea ad utrun axem obliqua, ſunt ferè inæquales. 41 p 3.
[132.] 5. E plurib. uiſibilib. ordinatim intraopticos axes diſpoſitis: remotiora incertè uidẽtur. 50 p 3.
[133.] 6. Si duæ rectæ lineæ à medio nerui cõmunis ſint contermi-nærectæ cõnectenti centra for aminum gyrineruorum cauo-rum: conſtituent triangulum æquicrurum. 30 p 3.
[134.] 7. Si recta linea ſit à medio nerui communis admedium rectæ lineæ connectentis centra fo-raminum gyrineruorum cauorum: erit ad ipſam perpendicularis. 33 p 3.
[135.] 8. Si axes, communis & duo optici, in uno uiſibilis puncto concurrant: erunt in eodem plano cum rectis, connectente centra foraminum gyrineruorum cauorum, & duab{us} à medio nerui communis connectenti conterminis. 34 p 3.
[136.] 9. Vtro uiſu uiſibile unum plerun uidetur. 28 p 3. Idem 27 n 1.
[137.] 10. Concurſiis axium opticorum in axe communifacit uiſionem certißimam: extrà, tantò certiorem, quantò axi propinquior fuerit. 44 p 3.
[138.] 11. Viſibile intra axes opticos ſitum: ueluni uiſui rectè, reliquo obliquè oppoſitum: uidetur geminum. 104.103 p 4.
[139.] 12. Viſibile aliàs unum: aliàs geminum uideri organo ostenditur. 108 p 4.
[140.] 13. Viſibile medio unius uiſus rectè, reliquo obliquè oppoſitum, uidetur geminum. 103 p 4. Idem II n.
[141.] 14. Viſibile, in quo concurrunt axes optici, aut radij his propinqui: uidetur unum. 46 p 3.
[142.] 15. Viſibile in axium opticorum concurſu certißimè uidetur: extratantò certius, quantò concurſui fuerit propinquius. 45 p 3.
[143.] 16. Viſibile magnum ſimul totum æquabiliter non uidetur. 48 p 3.
[144.] 17. Viſibile uiſui directũ, certißimè uidetur: obliquũ tantò minus, quantò obliquius. 33 p 4.
[145.] DE CAVSSIS, QVIBVS VISVI ACCIDIT DE-ceptio. Cap. III. 18. Ad uiſionem perficiendam octo neceſſaria ſunt: quorum quodlibet ad uitandum allu-cinationes, uiſibili ſymmetrum eſſe oportet. 1. 2. 13. 14. 15. 16. 19. 56 p 3. 1 p 4. Vide 36 n 1.
[146.] DE DISTINGVENDIS ERRORIBVS VI-ſus. Cap. IIII. 19. In uiſione erratur aut ſolo uiſu: aut anticipata notione: aut ſyllogiſmo.
[147.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE fiunt ſolo ſenſu. Cap. v. 20. Erratur ſolo uiſu in luce & colore, propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymme-triam. 156 p 4.
[148.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE fiuntin ſcientia & cognitione. Cap. VI. 21. Erratur anticipata nõtione: cum forma anticipata, obiecto uiſibili perperam aßimila-tur, propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymmetriam. 155 p 4.
[149.] DE QVALITATIBVS DECEPTIONVM VISVS, QVAE AC-cidunt in ſyllogiſmo & ratione. Cap. VII. 22. Erratur ſyllogiſmo propter ſingulorum uiſionem perficientium aſymmetriam.
[150.] 23. Diſtantia immoder ata cre at errores in ſingulis uiſibilibus ſpeciebus. In remotione. 16 p 4.
[151.] 24. In ſitu. 44. 59. 61. 62. 97 p 4.
[152.] 25. In ſoliditate & figura. 98. 97. 95. 50. 65 p 4.
[153.] 26. In magnitudine. 28 p 4.
[154.] 27. In diuiſione, & continuatione & numero 109 p 4.
[155.] 28. In motu & quiete. 138 p 4.
[156.] 29. In aſperitate & lenitate. 141 p 4.
[157.] 30. In raritate & denſitate. 144 p 4.
[158.] 31. In umbra & tenebris. 147 p 4.
[159.] 32. In pulchritudine & deformitate. 150 p 4.
[160.] 33. In ſimilitudine & dißimilitudine. 153 p 4.
< >
page |< < (164) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div384" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10728" xml:space="preserve">
              <pb o="164" file="0170" n="170" rhead="ALHAZEN"/>
            lis eſt g h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10729" xml:space="preserve"> Similiter angulus b g q ęqualis eſt angulo a g z.</s>
            <s xml:id="echoid-s10730" xml:space="preserve"> [Nã cũ angulus e g q æquetur angulo e g z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10731" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ꝗa ք 18 p 3 uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10732" xml:space="preserve"> rectus eſt, & e g b ipſi e g a, ut patuit:</s>
            <s xml:id="echoid-s10733" xml:space="preserve"> reliquus igitur b g q ęquatur reliquo a g z ք 3
              <lb/>
            ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s10734" xml:space="preserve">] & angulus a g z ęqualis eſt angulo g q b [exterior interiori oppoſito ք 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s10735" xml:space="preserve"> ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s10736" xml:space="preserve"> b g q ęquatur
              <lb/>
            g q b:</s>
            <s xml:id="echoid-s10737" xml:space="preserve"> & ita [ք 6 p 1] b q ęqualis eſt b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s10738" xml:space="preserve"> Quare [ք 7 p 5] ꝓportio b g ad h l, ſicut b q ad h g.</s>
            <s xml:id="echoid-s10739" xml:space="preserve"> Sed quoniã
              <lb/>
            angulus g h t eſt ęqualis angulo t b q:</s>
            <s xml:id="echoid-s10740" xml:space="preserve"> [per 29 p 1] erit triangulũ t b q ſimile triãgulo g h t.</s>
            <s xml:id="echoid-s10741" xml:space="preserve"> [Nã anguli
              <lb/>
            ad t æquãtur ք 15 p 1, & ք 32 p 1 tertius tertio.</s>
            <s xml:id="echoid-s10742" xml:space="preserve"> Quare ք 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s10743" xml:space="preserve"> 1 d 6 triãgula t b q.</s>
            <s xml:id="echoid-s10744" xml:space="preserve"> g h t ſunt ſimilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s10745" xml:space="preserve">] Igitur
              <lb/>
            ꝓportio q b ad h g, ſicut b t ad t h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10746" xml:space="preserve"> & ita [per 7 p 5] b g ad h l, ſicut b t ad t h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10747" xml:space="preserve"> Sed cũ triangulũ b g e ſit
              <lb/>
            ſimile triangulo h e l:</s>
            <s xml:id="echoid-s10748" xml:space="preserve"> [angulus enim ad e cõmunis eſt, & exteriores ad g & b ęquãtur interiorib, op
              <lb/>
            poſitis ad l & h per 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s10749" xml:space="preserve"> Quare ք 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s10750" xml:space="preserve"> 1 d 6 triangula b g e, h e l ſunt ſimilia] erit ꝓportio b g ad h l,
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0170-01" xlink:href="fig-0170-01a" number="100">
                <variables xml:id="echoid-variables90" xml:space="preserve">b l a e h q g f z</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0170-02" xlink:href="fig-0170-02a" number="101">
                <variables xml:id="echoid-variables91" xml:space="preserve">l t b e a q g z</variables>
              </figure>
            ſicut e b ad e h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10751" xml:space="preserve"> & ita [ք 11 p 5] e b ad e h, ſicut b
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0170-03" xlink:href="fig-0170-03a" number="102">
                <variables xml:id="echoid-variables92" xml:space="preserve">t f g q a c b</variables>
              </figure>
            t ad t h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10752" xml:space="preserve"> Qđ eſt ꝓpoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s10753" xml:space="preserve"> Eadẽ erit ꝓbatio, ſi lo
              <lb/>
            cus imaginis fuerit inter a & g:</s>
            <s xml:id="echoid-s10754" xml:space="preserve"> aut in a:</s>
            <s xml:id="echoid-s10755" xml:space="preserve"> aut ul
              <lb/>
            tra.</s>
            <s xml:id="echoid-s10756" xml:space="preserve"> Si uerò linea cõtingẽtiæ z g ſit æquidiſtãs
              <lb/>
            perpẽdiculari, q̃ eſt b e h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10757" xml:space="preserve"> ducatur perpẽdicu-
              <lb/>
            laris g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10758" xml:space="preserve"> [à pũcto g ſuper z g] quę cũ ſit քpen-
              <lb/>
            dicularis ſuper g z:</s>
            <s xml:id="echoid-s10759" xml:space="preserve"> erit perpẽdicularis ſuք b h
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0170-04" xlink:href="fig-0170-04a" number="103">
                <variables xml:id="echoid-variables93" xml:space="preserve">z g q h c b</variables>
              </figure>
            [per 29 p 1] & erit angulus b e g ęqualis angu
              <lb/>
            lo h e g:</s>
            <s xml:id="echoid-s10760" xml:space="preserve"> & [per 12 n 4] angulus b g e æqualis
              <lb/>
            eſt angulo e g h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10761" xml:space="preserve"> reſtat triãgulũ b g e ſimile triã
              <lb/>
            gulo e g h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10762" xml:space="preserve"> [ęquabitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s10763" xml:space="preserve"> n.</s>
            <s xml:id="echoid-s10764" xml:space="preserve"> ք 32 p 1 reliquus angu
              <lb/>
            lus ad b, reliquo ad h:</s>
            <s xml:id="echoid-s10765" xml:space="preserve"> itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10766" xml:space="preserve"> ք 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s10767" xml:space="preserve"> 1 d 6 triãgu-
              <lb/>
            la b g e, h g e erunt ſimilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s10768" xml:space="preserve">] lgitur proportio b
              <lb/>
            e ad h e, ſicut b g ad g h.</s>
            <s xml:id="echoid-s10769" xml:space="preserve"> Qđ eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s10770" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quare in hoc caſu non põt ſumi aliud punctũ
              <lb/>
            cõtingẽtię, ꝗ̃punctũ g, eo modo, quo punctũ
              <lb/>
            contingentię ſuprà [17 n] appellauimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s10771" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div386" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head368" xml:space="preserve" style="it">65. Viſu & uiſibili in diametro ſpeculi ſphærici caui æquabiliter à cẽtro diſtantib{us}: poteſt fie-
            <lb/>
          rireflexio à tota peripheria circuli, quẽ ſemidiameter perpẽdicularis ad dictã diametrum, cõ-
            <lb/>
          uerſa deſcribit. 14 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10772" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s10773" xml:space="preserve"> ſit circulus a b g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s10774" xml:space="preserve"> & h centrum ui-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0170-05" xlink:href="fig-0170-05a" number="104">
                <variables xml:id="echoid-variables94" xml:space="preserve">b z a c g h d</variables>
              </figure>
            ſus intra ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s10775" xml:space="preserve"> e centrum ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s10776" xml:space="preserve"> z pun
              <lb/>
            ctum uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s10777" xml:space="preserve"> & ducatur diameter b e d.</s>
            <s xml:id="echoid-s10778" xml:space="preserve"> Si fue
              <lb/>
            rit z in ſemidiametro b e:</s>
            <s xml:id="echoid-s10779" xml:space="preserve"> poterit eſſe reflexio ab ali
              <lb/>
            quo puncto ſemicirculi b a d, & ab aliquo pũcto ſe-
              <lb/>
            micirculi ei oppoſiti.</s>
            <s xml:id="echoid-s10780" xml:space="preserve"> Quoniam quocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s10781" xml:space="preserve"> puncto
              <lb/>
            ſemidiametri b e ſumpto:</s>
            <s xml:id="echoid-s10782" xml:space="preserve"> ſi ab eo ducatur linea ad
              <lb/>
            aliquod punctum ſemicirculi, & à puncto h ad idẽ
              <lb/>
            punctum ducatur alia linea:</s>
            <s xml:id="echoid-s10783" xml:space="preserve"> illæ duę lineæ efficient
              <lb/>
            angulum, quem diuidet per æqualia ſemidiameter
              <lb/>
            ducta à puncto e ad illud punctum [quia enim ſe-
              <lb/>
            midiameter illa extheſi eſt perpendicularis diame-
              <lb/>
            tro, in qua uiſus & uiſibile ęquabiliter à centro ſpe-
              <lb/>
            culi diſtantia collocantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s10784" xml:space="preserve"> ita que ſi à uiſu & uiſibi-
              <lb/>
            li duę rectæ lineæ cum dicta ſemidiametro in peri-
              <lb/>
            pheria cõcurrant:</s>
            <s xml:id="echoid-s10785" xml:space="preserve"> erunt anguli ad cõcurſus punctũ
              <lb/>
            ęquales per 4 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s10786" xml:space="preserve"> Quare per 12 n 4 ipſum eſt reflexionis punctũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s10787" xml:space="preserve">] Similiter in ſemicirculo oppoſito.</s>
            <s xml:id="echoid-s10788" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>