171151DE ARCHITEC. LIB. IIII.
AEDES autem ſacræ Deorum immortalium, ad re-
giones quas ſpectare debent, ſic erunt conſtituendæ, vti
ſi nulla ratio impedierit, liberaq́; fuerit poteſtas ædis,
ſignum quòd erit in cella collocatum, ſpectet ad veſper-
tinam cœli regionem: vti qui adierint ad aram immo-
lantes, aut ſacrificia facientes ſpectent ad partem cœli
orientis, & ſimulacrum, quòd erit in æde: & ita vota ſuſcipientes con-
tueantur ædem & orientem cœli, ipſaq́; ſimulacra videantur exorientia
contueri ſupplicantes, & ſacrificantes: quòd aras omnes Deorum neceſſe
eſſe videatur ad orientem ſpectare. Sin autem loci natura interpellauerit,
tunc conuertendæ ſunt earum ædium conſtitutiones, vti quamplurima
pars mœnium è templis Deorum conſpiciatur. Item ſi ſecũdum flumina
ædes ſacræ fient, ita vti Aegypto circa Nilum, ad fluminis ripas videntur
ſpectare debere. Similiter ſi circum vias publicas erunt ædificia Deorum,
ita conſtituantur, vti prætereuntes poſsint reſpicere, & in conſpectu ſalu-
tationes facere.
giones quas ſpectare debent, ſic erunt conſtituendæ, vti
ſi nulla ratio impedierit, liberaq́; fuerit poteſtas ædis,
ſignum quòd erit in cella collocatum, ſpectet ad veſper-
tinam cœli regionem: vti qui adierint ad aram immo-
lantes, aut ſacrificia facientes ſpectent ad partem cœli
orientis, & ſimulacrum, quòd erit in æde: & ita vota ſuſcipientes con-
tueantur ædem & orientem cœli, ipſaq́; ſimulacra videantur exorientia
contueri ſupplicantes, & ſacrificantes: quòd aras omnes Deorum neceſſe
eſſe videatur ad orientem ſpectare. Sin autem loci natura interpellauerit,
tunc conuertendæ ſunt earum ædium conſtitutiones, vti quamplurima
pars mœnium è templis Deorum conſpiciatur. Item ſi ſecũdum flumina
ædes ſacræ fient, ita vti Aegypto circa Nilum, ad fluminis ripas videntur
ſpectare debere. Similiter ſi circum vias publicas erunt ædificia Deorum,
ita conſtituantur, vti prætereuntes poſsint reſpicere, & in conſpectu ſalu-
tationes facere.
IN CAPVT V. ANNOTAT.
Vtiædis ſignum, quod erit in cella collocatum, ſpectet ad
veſpertinam cœli regionem. ] Templa ita ſunt constituenda, vt eorum
frontes in occidentem vergant, ita enim futurum eſt, vt altaria, & ſimulacra ea
ſint parte, qua primum terra illuminatur, vt inde veluti ſurgentia cum ſole hæc
conſpiciam{us}. Vet{us} enim fuit apud gentes in adorandis dijs religio, vt ad orientem
conuerterentur, & nos recepim{us} can. eccleſiarum, XI. distinct. Mercuri{us} autem
Triſmegist{us} in fine Aſclepij tradit ſole occidente, cum quis deum orare voluerit,
in austrum intendere debere, ſole verò oriente, in eum, qui ſubſolan{us} dicitur. Et
conferre quidem arbitramur, ſi ſtatuæ in templis ponantur, vt imperitorum animi
retineantur, dum ſe diuos ipſos adire credunt, ſimul, vt dum videm{us} eos, qui be-
nè de hominum genere meriti ſunt, aut vitæ integritate cæteris præstiterint, in
diuos referri, ad virtutis imitationem incendamur. Id verò tum maxime fieri pote-
rit, ſi & habitu, & gestu, quoad per artificem poßit, vita & mores exprimantur,
ſi gratiam & maiestatem diuis dignam præ ſe ferant, ſi ſupplicantib{us} gratificari
vltrò velle videantur. Ita autem constituend{as} eſſe in fine hui{us} libri Vitruui{us}
admonet, vt Ioui, omnib{us}\’ cœlestib{us} quàm excelſißimæ conſtituantur: Vestæ,
Terræ, Mari\’ humiles collocentur. Superiores tamen omnes, quàm ſint ipſæ aræ. De
nostris tum dicam, cum ad eum locum peruenero. Sciendum tamen Romanos ab vr-
be condita ad annum ei{us} centeſimum & ſeptuageſimum templa ſine vllis deorum
imaginib{us} habuiſſe, edoctos (vt refert Plutarch{us}) à Numa deum nihil eſſe quàm
mentem increatam, & inuiſibilem. Templa verò ipſa ita extructa eſſe oportet, vt
externos ad ſe viſenda alliciant, præſentes retineant, Locum vbi ſint futura maxi-
mæ venerationis, procul ab omni re, quæ accedentes ſupplicatum offendere poßit.
De templorum dedicatione multa M. Cicero in oratione pro domo ſua ad
veſpertinam cœli regionem. ] Templa ita ſunt constituenda, vt eorum
frontes in occidentem vergant, ita enim futurum eſt, vt altaria, & ſimulacra ea
ſint parte, qua primum terra illuminatur, vt inde veluti ſurgentia cum ſole hæc
conſpiciam{us}. Vet{us} enim fuit apud gentes in adorandis dijs religio, vt ad orientem
conuerterentur, & nos recepim{us} can. eccleſiarum, XI. distinct. Mercuri{us} autem
Triſmegist{us} in fine Aſclepij tradit ſole occidente, cum quis deum orare voluerit,
in austrum intendere debere, ſole verò oriente, in eum, qui ſubſolan{us} dicitur. Et
conferre quidem arbitramur, ſi ſtatuæ in templis ponantur, vt imperitorum animi
retineantur, dum ſe diuos ipſos adire credunt, ſimul, vt dum videm{us} eos, qui be-
nè de hominum genere meriti ſunt, aut vitæ integritate cæteris præstiterint, in
diuos referri, ad virtutis imitationem incendamur. Id verò tum maxime fieri pote-
rit, ſi & habitu, & gestu, quoad per artificem poßit, vita & mores exprimantur,
ſi gratiam & maiestatem diuis dignam præ ſe ferant, ſi ſupplicantib{us} gratificari
vltrò velle videantur. Ita autem constituend{as} eſſe in fine hui{us} libri Vitruui{us}
admonet, vt Ioui, omnib{us}\’ cœlestib{us} quàm excelſißimæ conſtituantur: Vestæ,
Terræ, Mari\’ humiles collocentur. Superiores tamen omnes, quàm ſint ipſæ aræ. De
nostris tum dicam, cum ad eum locum peruenero. Sciendum tamen Romanos ab vr-
be condita ad annum ei{us} centeſimum & ſeptuageſimum templa ſine vllis deorum
imaginib{us} habuiſſe, edoctos (vt refert Plutarch{us}) à Numa deum nihil eſſe quàm
mentem increatam, & inuiſibilem. Templa verò ipſa ita extructa eſſe oportet, vt
externos ad ſe viſenda alliciant, præſentes retineant, Locum vbi ſint futura maxi-
mæ venerationis, procul ab omni re, quæ accedentes ſupplicatum offendere poßit.
De templorum dedicatione multa M. Cicero in oratione pro domo ſua ad